Rất ít những huấn luyện viên tài năng của bóng đá lại dám mạo hiểm dấn thân vào một cuộc phiêu lưu ở một đất nước xa xôi, đặc biệt là khi danh tiếng của họ đang lên ở châu Âu. Nhưng khi một cơ hội như vậy đến với Arsene Wenger vào giữa những năm 1990, cựu huấn luyện viên của AS Monaco đã không ngần ngại, khước từ lời mời gọi của các đội bóng hàng đầu để "trốn chạy" đến Nhật Bản.
Ở nhiều khía cạnh, đây là hành trình khám phá và hoàn thiện bản thân của vị chiến lược gia người Pháp; một sự khẳng định bản thân của nhà cầm quân lỗi lạc trước khi ông đến Anh và bắt đầu triều đại huy hoàng của mình tại Arsenal. Tuy nhiên, để hiểu tại sao hành trình này lại diễn ra, chúng ta phải quay trở lại nước Pháp đầu những năm 90, với một sự kiện đã ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý của Wenger.
Vỡ mộng ở châu Âu
Arsene Wenger từ lâu đã tạo ra hình ảnh của một vị chiến lược gia bất khả xâm phạm, nhưng ngay cả ông cũng không thể thoát khỏi cảnh bị sa thải. Đó là vào năm 1994, sau năm thứ 6 gắn bó với Monaco, khởi đầu mùa giải tồi tệ đã khiến vị chiến lược gia người Pháp bị sa thải lần đầu tiên và cũng là duy nhất trong sự nghiệp.
Chính sự sa thải đó là khởi nguồn cho huyền thoại Wenger sẽ được viết nên ở Anh, nhưng trước đó, ông phải tìm lại tình yêu của mình với môn thể thao này. Bất cứ ai cũng sẽ mất tự tin sau khi mất việc. Tuy nhiên, trong trường hợp của Wenger, sự thất vọng của ông còn bị nhân lên bởi bối cảnh hỗn loạn và những bê bối làm vấy bẩn bóng đá Pháp lúc bấy giờ.
Năm 1993, CLB Marseille đã giành cú đúp vô địch quốc gia và châu Âu, nhưng những chiến công của họ đã bị hoen ố bởi vụ bê bối hối lộ chấn động. Chủ tịch Marseille khi đó, Bernard Tapie, đã chỉ đạo cầu thủ của mình hối lộ 3 cầu thủ của Valenciennes để họ "nương chân" trong trận đấu quyết định ở giải quốc nội, nhằm giữ sức cho trận chung kết Champions League. Vụ việc bị phanh phui, Marseille bị tước danh hiệu và xuống hạng.
Vào thời điểm đó, đội Monaco của Wenger đang cạnh tranh chức vô địch với Marseille. Wenger có thể chấp nhận thất bại nếu đối thủ mạnh hơn, nhưng ông không thể chấp nhận thua cuộc vì gian lận. Việc Marseille dàn xếp tỷ số đã phá vỡ sự công bằng của bóng đá và khiến một người luôn tin vào nỗ lực bản thân như Wenger cảm thấy tức giận và mất niềm tin.
Ông nói: "Đó là giai đoạn khó khăn nhất đời tôi... biết rằng mọi cố gắng của mình đều là vô ích thì thật là một thảm họa."
Bị sa thải và chán nản với bóng đá châu Âu, Wenger cần một lối thoát, một nơi mà tình yêu thuần khiết đối với bóng đá được tôn trọng.
Miền đất hứa ở phương Đông
Vào thời điểm đó, bóng đá Nhật Bản đang trải qua một sự chuyển mình mạnh mẽ. Làn sóng các tài năng nước ngoài như Zico và Dunga đã giúp môn thể thao vua trở nên phổ biến, thu hút sự đầu tư khổng lồ từ các tập đoàn lớn. Một trong số đó là hãng xe hơi Toyota, chủ sở hữu của câu lạc bộ Nagoya Grampus Eight.
Vào thời điểm đó, Nagoya Grampus là một mớ hỗn độn, xếp bét bảng với chuỗi 13 trận thua liên tiếp. Đối với những ông chủ đầy tham vọng từ Toyota, những người mơ về một câu lạc bộ vĩ đại, thành tích tệ hại này là một điều không thể nuốt trôi.
Trong một hoàn cảnh bình thường, việc Wenger đến Nagoya sẽ không bao giờ xảy ra. Ông là huấn luyện viên được kính trọng, được cả Arsenal và Bayern Munich theo đuổi. Nhưng trong một hội nghị của FIFA, ông đã tình cờ gặp gỡ các đại diện của Toyota. Họ bị ấn tượng mạnh bởi bài phát biểu của ông và đã đưa ra một lời đề nghị.
Lời đề nghị của chủ tịch Nagoya Grampus đã hoàn toàn chinh phục Wenger, nhưng không phải bằng tiền bạc. Thay vì áp lực phải thắng ngay lập tức như ở châu Âu, họ trao cho ông một tầm nhìn kéo dài cả trăm năm. Điều này đã chạm đến tâm hồn của một nhà cầm quân có tư duy lãng mạn như Wenger.
Ông giải thích rằng kế hoạch này đã cởi bỏ mọi gánh nặng. Wenger chia sẻ: "Một trận thua thì có nghĩa lý gì khi bạn đang xây dựng cho cả một thế kỷ?". Ông cảm thấy vinh dự khi được là một phần nhỏ trong một hành trình lịch sử vĩ đại, thay vì chỉ tập trung vào thành công của riêng mình.
Sau một thời gian suy nghĩ, Wenger nhận lời.
Cuộc cách mạng Wenger phiên bản thu nhỏ
Mùa giải mới không bắt đầu ngay, cho phép Wenger có thời gian để xây dựng đội ngũ của mình. Trợ lý của ông là Boro Primorac, chính là vị huấn luyện viên đã phanh phui vụ bê bối tham nhũng ở Pháp.
Mùa giải không khởi đầu tốt đẹp với vị chiến lược gia người Pháp. Việc thua cuộc không dễ dàng gì để thay đổi. Wenger thấy rằng đội hình của mình quá cứng nhắc và bị phụ thuộc vào chỉ đạo của ông, đó cũng là tình cảnh chung của bóng đá Nhật Bản thời bấy giờ.
Tuy nhiên J League lúc đó không có đội phải xuống hạng. Tận dụng điều đó, Wenger hay đổi cách tiếp cận. Ông công khai thách thức ý chí các cầu thủ và thúc giục họ phải tự suy nghĩ trên sân, thay vì nhìn về phía ông chờ đợi câu trả lời.
Và Nagoya Grampus của Wenger thật sự đã hồi sinh. Họ giành được vị trí á quân chung cuộc, một thành tích đáng kinh ngạc đối với đội bóng từng đối mặt với vị trí bét bảng trước đó. Chìa khóa thành công là sự hồi sinh của ngôi sao Dragan Stojkovic, cầu thủ người Nam Tư tài hoa nhưng vô kỷ luật đã tìm thấy sự ổn định và nhất quán dưới sự dẫn dắt của Wenger, thậm chí anh còn nhận giải Cầu thủ xuất sắc nhất mùa.
Nhờ chiến tích của mình, Wenger nhận giải Huấn luyện viên của năm. Mùa giải 1995 tuyệt vời kết thúc với việc Nagoya nâng cao chiếc Cúp Hoàng đế, danh hiệu đầu tiên trong lịch sử câu lạc bộ.
Những phương pháp đã làm nên tên tuổi của Wenger ở Arsenal sau này đều được thử nghiệm và hoàn thiện tại Nhật Bản. Ông cho các cầu thủ tập đi tập lại những bài tập chuyền và khống chế bóng cơ bản nhất, điều mà các cầu thủ ví như "quay trở lại học viện".
Quan trọng hơn, Wenger kiểm soát hoàn toàn chế độ ăn uống của các cầu thủ, một cuộc cách mạng về dinh dưỡng giúp các cầu thủ của ông khỏe mạnh và bền bỉ hơn mọi đối thủ.
Sự tái sinh của một triết gia
Nhưng có lẽ, điều quan trọng nhất mà Wenger nhận được ở Nhật Bản không phải là những danh hiệu, mà là sự tái sinh về mặt tâm lý. Nhật Bản đã cho ông một lối thoát khỏi môi trường áp lực cao và đầy rẫy mưu mô của bóng đá Châu Âu.
Được bao bọc bởi rào cản ngôn ngữ, ông gần như miễn nhiễm với áp lực từ giới truyền thông. Những lời chỉ trích chẳng có nghĩa lý gì khi ông không hiểu chúng. Những khoảnh khắc yên tĩnh đó đã cho ông không gian, thời gian để suy ngẫm và chiêm nghiệm.
Wenger tìm thấy những cầu thủ ham học hỏi, không có cái tôi quá lớn như ở đỉnh cao Châu Âu. Việc không có áp lực xuống hạng cũng giải phóng ông, cho phép ông chấp nhận rủi ro mà không sợ những hậu quả nghiêm trọng.
Ông đã trở lại châu Âu với tâm thế hoàn toàn khác. Đây là một Wenger cứng rắn hơn, người đã học được cách tách mình khỏi những cảm xúc tiêu cực mà thể thao đỉnh cao có thể gây ra. Như chính ông nói: "Ở đó, tôi học được cách nắm giữ một thứ gì đó bằng cách buông bỏ. Khi tôi trở lại, tôi sáng suốt hơn, tách biệt hơn, và thanh thản hơn rất nhiều."
Bệ phóng cho một huyền thoại
Wenger không ở lại Nhật Bản đủ lâu để tạo nên một di sản lâu dài. Nhưng ông đã để lại tác động không thể phai mờ. Stojkovic sau này trở lại làm huấn luyện viên và vào năm 2010, đã dẫn dắt Nagoya đến chức vô địch J.League đầu tiên trong lịch sử. "Wenger đã thay đổi mọi thứ," Stojkovic nói. "Ông ấy đã dạy cho tôi bóng đá hiện đại là gì."
Đối với Wenger, đó là một trải nghiệm sâu sắc đã thay đổi cả nhân sinh quan của ông. "Tôi rất biết ơn vì đã đến đó. Có lẽ lúc đó tôi hơi điên rồ khi quyết định đi, nhưng tôi biết ơn khoảnh khắc điên rồ đó."
Chuyến du hành tưởng chừng như một bước lùi, hóa ra lại là một trong những quyết định quan trọng và sáng suốt nhất trong sự nghiệp huyền thoại của Arsene Wenger. 18 tháng ở Nhật Bản đã tôi luyện nên một triết gia, một nhà cầm quân bình tĩnh và sáng suốt hơn, người đã sẵn sàng để chinh phục nước Anh và thay đổi Arsenal mãi mãi.
