Đối với nước Anh, nơi tự coi mình là cái nôi của bóng đá, lịch sử World Cup cho đến trước năm 1966 là một chuỗi dài thất vọng. Họ từ chối tham gia ba kỳ World Cup đầu tiên vì sự kiêu ngạo của một đế chế, và trong những lần tham dự sau đó, thành tích tốt nhất cũng chỉ là vào đến tứ kết.
Nhưng mùa hè năm 1966, trên chính mảnh đất quê hương, trước sự chứng kiến của Nữ hoàng và cả thế giới, đội tuyển Anh cuối cùng đã bước lên đỉnh vinh quang. Đó không chỉ là một chức vô địch, đó là một cuộc chinh phục được xây dựng trên nền tảng của một cuộc cách mạng chiến thuật táo bạo, sự tỏa sáng của một trong những tiền vệ vĩ đại nhất, và một trận chung kết đầy kịch tính sẽ còn được tranh cãi mãi về sau.
Kiến trúc sư của một cuộc cách mạng
Khi nhậm chức vào năm 1962, Alf Ramsey đã đưa ra một tuyên bố táo bạo và có phần ngông cuồng: "Chúng tôi sẽ vô địch World Cup". Vào thời điểm đó, đó là một lời hứa khó tin. Nhưng Ramsey không phải là một HLV tầm thường. Trước đó, ông đã dẫn dắt Ipswich Town, một CLB tỉnh lẻ, đi một mạch từ giải hạng Ba lên ngôi vô địch giải hạng Nhất Anh chỉ trong vòng bảy năm, một trong những câu chuyện cổ tích vĩ đại nhất lịch sử.
Ramsey cũng là "vị HLV thực thụ" đầu tiên của đội tuyển Anh. Trước đó, đội hình được lựa chọn bởi một "ủy ban tuyển chọn" gồm 8 người, và HLV chỉ đóng vai trò "huấn luyện viên thể lực".
Ramsey, một người không thuộc giới tinh hoa của Liên đoàn bóng đá Anh (FA), đã yêu cầu và được trao toàn quyền kiểm soát đội bóng, từ việc lựa chọn cầu thủ đến chiến thuật. Ông là một người không thích sự phô trương, không được lòng báo chí, nhưng ông có một tầm nhìn rõ ràng và một sự quyết đoán sắt đá.
Cuộc cách mạng lớn nhất của ông chính là về mặt chiến thuật. Trong một đất nước tôn thờ các cầu thủ chạy cánh truyền thống như Stanley Matthews hay Tom Finney, Ramsey đã làm một điều không tưởng: ông loại bỏ hoàn toàn các cầu thủ chạy cánh. Đội hình của ông, sau này được biết đến với biệt danh "Những kỳ quan không cánh của Ramsey" , xây dựng dựa trên hàng tiền vệ 4 người kim cương đầy cơ động và năng lượng.
Ở vị trí đáy là Nobby Stiles, một "máy chém" đúng nghĩa, người sẵn sàng làm mọi công việc bẩn thỉu để bảo vệ hàng phòng ngự. Hai bên là Alan Ball và Martin Peters, những con thoi không biết mệt mỏi, liên tục di chuyển để tạo ra sự cân bằng giữa tấn công và phòng ngự. Và ở đỉnh của viên kim cương, là trái tim và linh hồn của cả đội.
Bobby Charlton, trái tim và linh hồn của "Tam Sư"
Nếu Geoff Hurst là người hùng của trận chung kết với những bàn thắng vô cùng quý giá, thì Bobby Charlton chính là ngôi sao của cả giải đấu. Sống sót sau thảm họa máy bay Munich năm 1958, Charlton đã trở thành một biểu tượng của sự hồi sinh và ý chí phi thường. Tại World Cup 1966, ông đang ở đỉnh cao của sự nghiệp, một tiền vệ tấn công bùng nổ với những cú sút sấm sét và một nhãn quan chiến thuật siêu việt.
"Ông ấy là một trong những cầu thủ vĩ đại nhất tôi từng thấy," Ramsey sau này nói. "Ông ấy chính là trụ cột của đội hình 1966. Ngay từ đầu, tôi biết mình phải tìm ra một vai trò phù hợp với tài năng độc nhất của Bobby."
Khoảnh khắc cá nhân xuất sắc nhất của Charlton là bàn thắng tuyệt đẹp vào lưới Mexico, khi ông đi bóng từ giữa sân, lừa qua một hậu vệ và tung một cú sút sấm sét từ khoảng cách 30 yard, bóng găm thẳng vào góc cao khung thành. Màn trình diễn đỉnh cao của ông là ở trận bán kết với Bồ Đào Nha của "Báo đen" Eusebio, nơi ông đã lập một cú đúp trong chiến thắng 2-1, đưa Anh vào chung kết.
Tầm ảnh hưởng của Charlton lớn đến mức, trong trận chung kết, HLV Tây Đức Helmut Schön đã hy sinh ngôi sao hay nhất của mình, Franz Beckenbauer, chỉ để theo kèm Charlton. Beckenbauer đã hoàn thành nhiệm vụ, nhưng điều đó cũng đã làm giảm đi đáng kể sức tấn công của chính đội tuyển Tây Đức.
Hành trình đến đỉnh vinh quang và trận chung kết bất tử
Hành trình của Anh bắt đầu một cách chậm chạp nhưng chắc chắn, với 4 trận giữ sạch lưới liên tiếp. Quyết định gây tranh cãi nhất của Ramsey đến sau vòng tứ kết, khi tay săn bàn vĩ đại Jimmy Greaves bình phục chấn thương.
Thay vì đưa ngôi sao số một của mình trở lại, Ramsey đã quyết định giữ lại Geoff Hurst, người đã ghi bàn duy nhất trong trận tứ kết đầy bạo lực với Argentina. Đó là một quyết định cho thấy sự tàn nhẫn và niềm tin tuyệt đối vào triết lý của ông: sự chăm chỉ và kỷ luật được đặt lên trên tài năng cá nhân.
Trận chung kết với Tây Đức tại sân nhà Wembley là một trận đấu cởi mở và hấp dẫn. Tây Đức vươn lên dẫn trước, nhưng Hurst và Peters đã giúp Anh lật ngược tình thế. Tưởng chừng như chiến thắng đã ở trong tay, Wolfgang Weber đã gỡ hòa cho Tây Đức ở những phút cuối cùng, đưa trận đấu vào hiệp phụ trong sự câm lặng của cả sân vận động. Và rồi, 2 khoảnh khắc định mệnh đã xảy ra, những khoảnh khắc sẽ còn được tranh cãi mãi mãi.
Đầu tiên, ở hiệp phụ thứ nhất, Geoff Hurst tung một cú sút dội xà ngang, bóng đập xuống vạch vôi rồi nảy ra ngoài. Sau một hồi hội ý với trọng tài biên người Azerbaijan, Tofiq Bahramov (người mà CĐV Anh vẫn nhầm là "trọng tài biên người Nga"), trọng tài chính đã công nhận bàn thắng cho đội tuyển Anh. Đó là một "bàn thắng ma", một khoảnh khắc lịch sử đầy tranh cãi.
Khoảnh khắc định mệnh thứ hai đến ở những giây cuối cùng của trận đấu. Khi Hurst lao lên để hoàn tất cú hat-trick của mình, một vài CĐV Anh đã quá phấn khích và tràn xuống sân. Khoảnh khắc đó đã tạo ra câu bình luận bất tử của đài BBC, do Kenneth Wolstenholme thốt lên: "Một số người đã ở trên sân! Họ nghĩ rằng mọi chuyện đã kết thúc..." và rồi, khi bóng bay vào lưới, "...Bây giờ thì đúng là như vậy!"
Di sản của một thế hệ vàng
Anh không được ca ngợi là một nhà vô địch hoa mỹ, nhưng họ là một nhà vô địch xứng đáng. Họ đã chơi chắc chắn và kỷ luật ở những trận đầu, và sau đó đã trình diễn một thứ bóng đá ấn tượng hơn trong hai trận đấu cuối cùng.
Chức vô địch năm 1966 đôi khi bị xem là "điều tồi tệ nhất có thể xảy ra với bóng đá Anh", vì nó được cho là đã củng cố niềm tin vào lối chơi dựa trên sức mạnh hơn là kỹ thuật. Nhưng đó không phải là lỗi của Ramsey. Nhiệm vụ của ông là vô địch World Cup, và ông đã hoàn thành nó một cách xuất sắc.
Khoảnh khắc Bobby Moore, người đội trưởng mẫu mực, ngồi trên vai các đồng đội, giơ cao chiếc cúp vàng Jules Rimet, đã trở thành một hình ảnh bất tử, một biểu tượng cho vinh quang duy nhất của "quê hương bóng đá" trên đấu trường thế giới.
