Trong hành trình vươn tầm của bóng đá Việt Nam, người hâm mộ thường tập trung vào những yếu tố hữu hình như chiến thuật, thể lực hay kỹ năng cá nhân. Thế nhưng, câu chuyện của thủ môn Việt kiều Nguyễn Filip gần đây đã hé lộ một góc khuất, một thước đo vô hình nhưng lại có sức nặng quyết định đến sự chuyên nghiệp: văn hóa giao tiếp trên sân cỏ.
Sự "e dè" trong việc tiếp nhận góp ý, như HLV Bae Ji-won phân tích, không chỉ là một khác biệt văn hóa đơn thuần, mà còn là một rào cản lớn trên con đường hội nhập của bóng đá Việt.
Ở các nền bóng đá đỉnh cao châu Âu, nơi Nguyễn Filip được đào tạo, việc các cầu thủ la hét, nhắc nhở, thậm chí tranh luận gay gắt trong trận đấu là điều hết sức bình thường.
Đó không phải là sự công kích cá nhân, mà là biểu hiện của trách nhiệm và khát khao chiến thắng. Thủ môn, với vai trò bao quát toàn bộ hệ thống phòng ngự, có quyền và nghĩa vụ chỉ huy hàng thủ. Những lời quát mắng của anh là mệnh lệnh chiến thuật, xuất phát từ lợi ích tập thể và phải được tôn trọng tuyệt đối. Sự thẳng thắn đó được mặc định là một phần không thể thiếu của tính chuyên nghiệp, nơi cái tôi cá nhân phải nhường bước cho mục tiêu chung.
Tuy nhiên, khi Nguyễn Filip mang tư duy ấy về Việt Nam, anh đã phải đối mặt với một "cú sốc văn hóa". Những lời nhắc nhở vị trí của anh, thay vì được tiếp thu như một sự hỗ trợ chuyên môn, lại bị một số đồng đội coi là lời chỉ trích, là sự thiếu tôn trọng. Phản ứng này, như
HLV Bae Ji-won chỉ ra, bắt nguồn từ một môi trường bóng đá còn tương đối khép kín và mang nặng tâm lý "giữ kẽ", "ngại va chạm". Cầu thủ Việt Nam, phần lớn trưởng thành trong một môi trường mà sự ôn hòa được đề cao, thường có xu hướng e dè khi đưa ra và tiếp nhận những lời góp ý trực diện. Sự thẳng thắn trên sân cỏ dễ bị quy chụp thành hành động "hạ bệ" nhau.
Đây chính là điểm nghẽn chí mạng. Một hàng phòng ngự im lặng là một hàng phòng ngự mong manh. Khi hậu vệ không lắng nghe chỉ đạo của thủ môn, khi cả đội thiếu đi sự giao tiếp tức thời để vá những lỗ hổng, thất bại là điều khó tránh khỏi. HLV Bae Ji-won đã nói một câu chí mạng: "Khi mối quan hệ này đổ vỡ, đội bóng sẽ thất bại trước cả khi bóng lăn".
Sự chuyên nghiệp không chỉ nằm ở việc tuân thủ chiến thuật trên sa bàn, mà còn ở việc thực thi nó một cách hiệu quả trên sân cỏ, và giao tiếp chính là sợi dây liên kết tất cả lại với nhau. Việc đặt sĩ diện cá nhân lên trên hiệu quả của tập thể là một biểu hiện rõ ràng của sự thiếu chuyên nghiệp.
Để vượt qua rào cản này, bóng đá Việt Nam cần một cuộc cách mạng về tư duy, bắt đầu từ hai phía. Về phía các cầu thủ, họ cần học cách phân định rạch ròi giữa công việc và cảm xúc cá nhân. Những lời trao đổi trên sân, dù gay gắt đến đâu, cũng chỉ nhằm mục đích duy nhất là giúp đội bóng chơi tốt hơn. Việc cởi mở lắng nghe và sẵn sàng tranh luận một cách xây dựng là phẩm chất bắt buộc của một cầu thủ hiện đại.
Quan trọng hơn cả là vai trò của các huấn luyện viên. Như ông Bae Ji-won nhấn mạnh, HLV phải là người xây dựng văn hóa giao tiếp trong đội. Họ cần thiết lập những quy tắc ứng xử rõ ràng, giải thích cho cầu thủ hiểu rằng sự thẳng thắn trên sân là cần thiết và phải được khuyến khích.
HLV phải là người đứng ra làm trung gian, bảo vệ những cầu thủ dám nói, dám góp ý như Nguyễn Filip, đồng thời uốn nắn những cái tôi quá lớn, giúp họ hiểu rằng hợp tác vì tập thể mới là con đường dẫn đến chiến thắng.
Câu chuyện của Nguyễn Filip không chỉ là của riêng anh, nó là tấm gương phản chiếu một vấn đề lớn hơn của cả nền bóng đá. Hành trình hội nhập không chỉ là nhập khẩu những chiến thuật tân tiến hay những cầu thủ Việt kiều tài năng.
Nó còn là hành trình tiếp nhận và thích ứng với những chuẩn mực chuyên nghiệp, mà ở đó, văn hóa giao tiếp trên sân cỏ là một trong những thước đo quan trọng nhất. Chừng nào sự "e dè" còn ngự trị, chừng nào những lời góp ý thẳng thắn còn bị xem là sự xúc phạm, chừng đó bóng đá Việt vẫn còn một chặng đường dài để thực sự vươn ra biển lớn.
