Vào một ngày tháng 11 năm 2017, tại phòng xử án có phần khắc khổ ở Brooklyn, New York, ba cựu quan chức bóng đá Nam Mỹ từng một thời hô phong hoán vũ đã phải đối mặt với vành móng ngựa.
Họ là những người quen với sự xa hoa của các khách sạn năm sao và những chuyến bay riêng, giờ đây lặng lẽ ngồi nghe cáo trạng, hơn hai năm sau vụ bắt giữ chấn động tại Zurich đã lật đổ đế chế tưởng chừng không thể sụp đổ của Sepp Blatter.
Phiên tòa này, dù thu hút sự chú ý của toàn thế giới, thực chất chỉ là hạ màn của một vở kịch lớn, bởi cuộc chiến thực sự đã được định đoạt từ lâu trong bóng tối.
Ba người phải hầu tòa hôm đó là Jose Maria Marin, cựu chủ tịch LĐBĐ Brazil (CBF), Juan Angel Napout, cựu chủ tịch LĐBĐ Nam Mỹ (CONMEBOL), và Manuel Burga, cựu chủ tịch LĐBĐ Peru. Họ bị truy tố với các tội danh bao gồm rửa tiền và nhận hàng triệu USD tiền hối lộ liên quan đến việc bán bản quyền truyền hình các giải đấu lớn như Copa America.
Tuy nhiên, câu chuyện thực sự về sự sụp đổ của FIFA không nằm ở ba bị cáo này, mà ở danh sách 23 quan chức và giám đốc marketing khác đã thừa nhận tội lỗi trước đó. Họ là những con domino đã đổ, kéo theo sự sụp đổ của cả một hệ thống.
Bề nổi của một tảng băng chìm khổng lồ
Trước khi phiên tòa bắt đầu, chính quyền Mỹ đã nắm trong tay lời thú tội của hàng loạt nhân vật chóp bu, những kẻ từng được xem là tương lai của FIFA. Trong đó có Jeffrey Webb, chủ tịch LĐBĐ Bắc, Trung Mỹ và Caribbean (CONCACAF), người kế nhiệm Jack Warner và từng được Blatter hết lòng ưu ái, Alfredo Hawit, người kế nhiệm Webb và đã sa ngã chỉ vì 250.000 USD tiền hối lộ, cùng hai con trai của Jack Warner, "bố già" của CONCACAF trong suốt nhiều thập kỷ.
Sự thành công của FBI trong vụ án FIFA cho thấy một phương pháp điều tra tàn nhẫn và hiệu quả. Họ không bắt đầu từ trên xuống, mà tìm ra một mắt xích yếu nhất, một kẻ trong cuộc đã nhúng chàm, buộc tội và biến người đó thành một nội gián. Và không ai phù hợp với vai trò đó hơn Charles "Chuck" Blazer.
Điệp viên Chuck Blazer: Từ ông hoàng đến kẻ chỉ điểm
Chuck Blazer là một nhân vật đầy màu sắc: một người Mỹ béo bở, xa hoa, người đã biến CONCACAF thành cỗ máy kiếm tiền riêng. Ông sống như một ông hoàng trong hai căn hộ sang trọng tại Tháp Trump ở New York, một cho ông và một chỉ để cho những con mèo của mình. Nhưng trong suốt nhiều năm hưởng thụ cuộc sống vương giả, Blazer đã "quên" một nhiệm vụ cơ bản: đóng thuế cho chính phủ Mỹ.
Vào một ngày tháng 11 năm 2011, trên con phố 56 ở Manhattan, các đặc vụ FBI và Sở Thuế vụ (IRS) đã tiếp cận Blazer với những bằng chứng không thể chối cãi. Đối mặt với nguy cơ ngồi tù hàng chục năm, Blazer đã nhanh chóng đồng ý Lật kèo và trở thành một người cung cấp thông tin.
Ông đã bí mật ghi âm các cuộc trò chuyện với các đồng nghiệp quan chức FIFA, thậm chí là trong thời gian diễn ra Thế vận hội London 2012, biến mình thành một điệp viên ngay giữa lòng đế chế. Từ một ông hoàng, Blazer trở thành một con chuột chù, len lỏi và thu thập bằng chứng để cứu lấy bản thân.
Lời thú tội chấn động từ vua marketing Nam Mỹ
Từ những lời khai và băng ghi âm của Blazer, FBI bắt đầu lần theo dấu vết của dòng tiền, xây dựng một mạng lưới bằng chứng và tiếp tục lật đổ thêm nhiều quan chức khác. Một trong những nhân chứng quan trọng nhất là Jose Hawilla, chủ tịch của Traffic, một công ty marketing thể thao khổng lồ của Brazil.
Trong lời thú tội của mình, Hawilla đã vẽ nên một bức tranh toàn cảnh về một nền văn hóa hối lộ đã ăn sâu vào gốc rễ của bóng đá Nam Mỹ. Ông kể lại rằng ngay từ năm 1991, khi mua bản quyền truyền hình Copa America, chủ tịch CONMEBOL khi đó là Nicolas Leoz đã nói thẳng với ông: "Ông sẽ kiếm được rất nhiều tiền từ thương vụ này. Sẽ không công bằng nếu tôi không kiếm được gì cả."
Kể từ đó, việc hối lộ trở thành một phần không thể thiếu trong kinh doanh. Hầu như mọi hợp đồng bản quyền truyền hình lớn cho các đội tuyển quốc gia danh tiếng như Brazil hay Argentina đều phải đi kèm với những khoản lót tay hàng triệu USD cho các quan chức như Leoz, Ricardo Teixeira (cựu chủ tịch LĐBĐ Brazil) hay Julio Grondona (cựu chủ tịch LĐBĐ Argentina). Họ xem đó là quyền lợi hiển nhiên, một phần lợi nhuận mà họ xứng đáng được hưởng.
Phản ứng của Sepp Blatter và những cáo buộc không thể chối cãi
Sepp Blatter, người bị buộc phải từ chức chỉ vài ngày sau vụ bắt giữ ở Zurich, luôn tin rằng cuộc điều tra của Mỹ là một hành động trả thù vì họ đã thất bại trong cuộc đua giành quyền đăng cai World Cup 2022 về tay Qatar. Ông cho rằng tham nhũng chỉ diễn ra ở Châu Mỹ và không liên quan đến trụ sở FIFA tại Zurich.
Tuy nhiên, lập luận của Blatter đã bỏ qua những bằng chứng tham nhũng liên quan trực tiếp đến các sự kiện cốt lõi của FIFA. Cáo buộc nghiêm trọng nhất trong bản cáo trạng dài 164 trang là việc Jack Warner đã nhận hối lộ 10 triệu USD để bỏ phiếu cho Nam Phi giành quyền đăng cai World Cup 2010.
Thêm vào đó, là vụ bê bối chấn động năm 2011, khi 1 triệu USD tiền mặt được chia vào các phong bì màu nâu, mỗi phong bì 40.000 USD, và phát cho các đại biểu LĐBĐ Caribbean để đổi lấy phiếu bầu cho ứng cử viên chủ tịch FIFA Mohamed bin Hammam người Qatar.
Như nhiều nhà phân tích đã chỉ ra, một cuộc điều tra hình sự, dù được khởi động với động cơ nào, cũng sẽ chẳng đi đến đâu nếu không có tội phạm để phanh phui. Và trong trường hợp của FIFA, các nhà điều tra đã tìm thấy cả núi bằng chứng, phơi bày sự mục nát có hệ thống.
Sự sụp đổ của những kẻ bất khả xâm phạm
Nhìn lại những nhân vật này, thật đáng kinh ngạc khi nhớ lại họ đã từng có vẻ bất khả xâm phạm như thế nào. Trong nhiều năm, họ đi khắp thế giới trên những phi cơ riêng, ở trong các khách sạn năm sao và nắm trong tay quyền lực định đoạt số phận của các kỳ World Cup.
Cuối cùng, dù phiên tòa ở Brooklyn chỉ xét xử ba người, vụ án thực chất đã được định đoạt từ lâu. Cuộc điều tra của Mỹ đã thành công một cách đáng kinh ngạc, phanh phui một nền văn hóa tham nhũng có hệ thống và buộc những kẻ quyền lực nhất phải trả giá.
Trong khi Warner vẫn đang chống lại lệnh dẫn độ ở Trinidad, Teixeira an toàn ở Brazil nơi không có hiệp ước dẫn độ với Mỹ, và Leoz bị quản thúc tại gia ở Paraguay, cuộc thanh trừng của FBI đã mãi mãi thay đổi cách thế giới nhìn nhận về cơ quan quản lý bóng đá toàn cầu, phơi bày sự thật rằng ngay cả những đế chế tưởng chừng vững chắc nhất cũng có thể sụp đổ khi công lý vào cuộc.
