Hồi đầu tháng này, FIFA đã thực hiện một hành động không chỉ dừng lại ở sự tham lam hay nghi ngờ về mặt đạo đức, mà còn cho thấy một sự tính toán sai lầm nghiêm trọng, có nguy cơ phản tác dụng đối với chính lợi ích cốt lõi của tổ chức.
Bằng cách đẩy giá vé World Cup 2026 lên mức phi lý, tổ chức quyền lực nhất hành tinh này đang cố gắng vắt kiệt "con bò sữa" lớn nhất của mình, để rồi sau đó phải vội vàng đưa ra một sự nhượng bộ nhỏ bé, mang tính đối phó và hoàn toàn không đủ để xoa dịu làn sóng phẫn nộ từ dư luận.
Tâm điểm của cuộc tranh cãi nằm ở giá vé dành cho nhóm Hiệp hội Thành viên Tham gia (PMA), tức là 16% lượng vé dành riêng cho hội cổ động viên của các đội tuyển quốc gia đã vượt qua vòng loại. Dữ liệu từ Liên đoàn bóng đá Đức tiết lộ một thực trạng gây sốc: Mức giá này dao động từ 180 đến tận 700 USD chỉ cho các trận vòng bảng.
Trước phản ứng dữ dội từ các nhóm người hâm mộ, FIFA đã vội vàng công bố hạng vé cơ bản mới với giá 60 USD. Tuy nhiên, đây chắc chắn không phải là một chiến thắng của người hâm mộ; đúng hơn, đó là minh chứng cho việc FIFA nhận ra tổ chức đang làm điều gì đó vô cùng tai hại cho chính "sản phẩm" mà họ đang cố gắng bán.
Để hiểu tại sao hành động này lại ngu ngốc đến vậy, cần nhìn sâu vào vai trò của 16% người hâm mộ này. Họ không đơn thuần là những khách du lịch hay khán giả ngẫu nhiên đi xem bóng đá để giải trí.
Tất cả chính là những "diễn viên" nòng cốt, những người thắp lửa cho chương trình truyền hình thực tế khổng lồ mang tên World Cup. Họ mang đến tiếng ồn, sắc màu, những bài ca và sự cuồng nhiệt không thể thay thế.
Khi máy quay truyền hình lia qua khán đài trong lúc trận đấu tạm dừng, chính những gương mặt rạng rỡ, những giọt nước mắt hay những cái lắc lư theo nhịp điệu của các fan trung thành đã tạo nên sức sống và cảm xúc cho hàng tỷ người xem qua màn ảnh nhỏ.
Việc biến World Cup thành một sân chơi xa hoa chỉ dành cho giới thượng lưu, giới nổi tiếng và khách mời doanh nghiệp là một hành động tự sát về mặt thương hiệu. Hãy thử so sánh một trận chung kết khu vực của NFL với trận Super Bowl.
Super Bowl có thể lớn hơn về quy mô thương mại và hào nhoáng hơn về truyền thông, nhưng bầu không khí tại các trận chung kết khu vực luôn cuồng nhiệt và "thật" hơn nhiều, bởi ở đó có những người hâm mộ thực sự sống chết cùng đội bóng.
Bắt đầu từ Nga 2018 và tiếp tục đến Qatar 2022, World Cup đang dần biến thành những bữa tiệc xa hoa nhắm vào một nhóm người giàu có toàn cầu. Nếu loại bỏ những người hâm mộ trung thành của PMA vì rào cản tài chính, FIFA đang trực tiếp làm giảm giá trị của bản quyền phát sóng toàn cầu, tài sản quý giá nhất mà họ đang sở hữu.
Các câu lạc bộ bóng đá lớn đã nhận thức được chân lý này từ lâu. Bayern Munich chẳng hạn, họ bán vé mùa cho người lớn với giá rẻ nhất chưa tới 200 USD. "Hùm xám" làm vậy không phải vì không quan tâm đến lợi nhuận, mà vì họ hiểu rằng những "ghế giá rẻ" phía sau khung thành là nơi tập trung những người hâm mộ cuồng nhiệt nhất.
Những khu vực này góp phần cực lớn vào bầu không khí trên sân, tăng thêm giá trị cho thương hiệu và tạo ra một "trải nghiệm ngày thi đấu" rực lửa. FIFA dường như đã mù quáng trước những giá trị vô hình nhưng sống còn này.
Mức vé 60 USD vừa công bố chỉ chiếm khoảng 10% vé PMA, tương đương vỏn vẹn 1,6% tổng số vé bán ra. Đây là một con số quá khiêm tốn, gần như vô nghĩa để có thể tạo nên sự thay đổi thực sự trên các khán đài khổng lồ tại Bắc Mỹ.
Tất cả hiểu rằng World Cup dành cho nam là giải đấu duy nhất thực sự mang lại lợi nhuận để FIFA tài trợ cho tất cả các giải đấu khác và trợ cấp cho 211 quốc gia thành viên. FIFA có thể biện minh rằng người hâm mộ Mỹ đã quen với việc trả giá cao, hoặc việc "định giá linh hoạt" là cần thiết để ngăn chặn bot thu gom vé.
Tuy nhiên, đừng đánh tráo khái niệm giữa lợi nhuận kinh doanh và việc bóc lột lòng trung thành. Đừng nhầm lẫn những người hâm mộ đã theo chân đội tuyển qua những vòng loại khắc nghiệt, những chuyến đi xa xôi đầy tốn kém với những "con cừu" ngu ngốc để mặc sức xẻ thịt.
Nếu có một điểm tích cực nào đó, thì đó là việc người hâm mộ đã nhận ra sức ảnh hưởng của mình. Sự nhượng bộ dù nhỏ của FIFA chứng minh rằng tiếng nói tập thể có thể lay chuyển được cả những tổ chức bảo thủ nhất.
FIFA đã biến World Cup thành một sự kiện ưu tiên truyền hình, biến các sân vận động thành những trường quay hào nhoáng. Điều đó có thể chấp nhận được, nhưng trường quay đó vẫn cần đủ lượng "diễn viên quần chúng" cuồng nhiệt để thành công.
Nếu các khán đài trở nên lạnh lẽo với những vị khách VIP chỉ mải nhìn điện thoại, các nhà tài trợ doanh nghiệp sẽ sớm quay lưng và khán giả truyền hình sẽ tìm kiếm một hình thức giải trí khác chân thực hơn.
Để tìm hiểu thêm về World Cup, độc giả có thể tham khảo qua bài viết: Lịch sử World Cup: Hơn 90 năm phát triển; Từ Rimet đến Messi.
