| Bài viết cung cấp độc quyền bởi  |
Chi phí thuộc về ai?
Việc tập trung cầu thủ của ĐTQG là điều tất yếu phải thực hiện, nhưng các phí tổn về tiền lương cầu thủ trong thời gian đó thì lại chưa được xác định rõ. Những LĐBĐ có cái lý của mình khi cho rằng các tuyển thủ đương nhiên phải có trách nhiệm cống hiến cho đất nước, tuy nhiên các CLB cũng không sai khi khẳng định họ mới là bên trả lương cho cầu thủ và sẽ rất vô lý nếu họ phải chịu thiệt hại (cầu thủ bị chấn thương, hao tổn thể lực…) sau khi thi đấu cho ĐTQG.
Vậy đâu là bên thực sự có lý trong cuộc tranh luận này? Đầu tiên, cần khẳng định rằng các CLB cũng không hoàn toàn phải chịu thiệt thòi lớn như những gì họ kêu ca. Giáo sư G.Tripcke (ĐH Cologne, Đức) đã chứng minh rằng thành công của ĐTQG Đức giúp cho hình ảnh các đội bóng ở Bundesliga trở nên tích cực hơn trong mắt công chúng, ngoài ra giá trị thị trường của các cầu thủ chơi bóng tại giải VĐQG Đức cũng được cải thiện đáng kể. Ngoài ra, theo nghiên cứu của giáo sư T.Baumeister (Trường kinh doanh Wiesbaden, Đức) thì số lượng tuyển thủ quốc gia trong biên chế của một CLB sẽ tỉ lệ thuận với số khán giả đến sân. Nghĩa là các CLB cũng được hưởng một số ích lợi nhất định từ việc “nhả” cầu thủ lên tuyển…
 |
| Daniel Sturridge |
Cuộc thương lượng bất thành…
… nhưng đi kèm với những ích lợi đó là hàng loạt tác động tiêu cực. Thứ nhất, có thể kể đến “hiệu ứng ngôi sao”: theo tính toán của Claudio Lucifora (ĐH Milan, Italia) và Rob Simmons (ĐH Lancaster, Vương quốc Anh) thì các tuyển thủ quốc gia sẽ được hưởng mức lương cao gấp 4 lần những người không được lên tuyển, ngoài ra ngay sau khi được gọi lên tuyển thì thu nhập của họ sẽ tăng trung bình 45% (cũng có nghĩa là chi phí lương của các CLB sẽ tăng đáng kể). Chưa hết, rủi ro dính chấn thương của các cầu thủ sẽ gia tăng từ 11-20% khi họ lên đường tham dự các trận đấu quốc tế, ngoài ra thời gian dành cho việc tập luyện ở cấp CLB cũng giảm đi. Cuối cùng, đối với một số CLB lớn thuộc nhóm “thương hiệu toàn cầu” như M.U, Barcelona, Bayern Munich hay Real Madrid thì việc đóng góp cầu thủ cho ĐTQG cũng không có nhiều ý nghĩa trong việc quảng bá hình ảnh, bởi đơn giản là họ đã nổi tiếng từ trước đó rồi.
Tức là chúng ta đang được chứng kiến một cuộc mặc cả: các LĐBĐ có lợi từ việc triệu tập cầu thủ lên tuyển (Oliver Bierhoff, quản lý ĐTQG Đức tiết lộ rằng doanh thu trong mỗi trận đấu của Mannschaft có thể lên tới 5-6 triệu euro), trong khi các CLB, về cơ bản, là bị thiệt hại. Để bù đắp cho sự thiệt thòi ấy, các tổ chức tham gia vào hoạt động bóng đá quốc tế (LĐBĐ các nước, FIFA, UEFA…) đương nhiên phải trả một khoản phí nhất định cho các CLB. Trên thực tế thì họ vẫn đang làm điều đó (trong các VCK Euro 2008, 2012 và World Cup 2010, 2014, các CLB đã nhận được tổng cộng hơn 170 triệu euro tiền bồi thường), nhưng câu hỏi đặt ra là cách thức chi trả như hiện nay đã thoả đáng hay chưa, và nó có mang lại hiệu quả tối ưu cho xã hội hay không? Bởi, nếu các cầu thủ lên tuyển quá lâu thì số trận đấu ở cấp CLB sẽ bị hạn chế, làm giảm doanh thu của các giải VĐQG cũng như giảm số lượng “món ăn tinh thần” của NHM.
… vì FIFA can thiệp
Các nhà kinh tế học Oliver Guertler, Tim Pawlowski (ĐH Cologne) và Markus Lang (ĐH Zurich) đã đi tìm đáp án cho vấn đề trên thông qua một phương thức tương đối dễ hiểu. Họ thiết lập một nền kinh tế giả định với 2 đối tác, một bên là các CLB (cho thuê cầu thủ) và một bên là các ĐTQG (đi thuê), trong đó các bên sẽ có quyền thương lượng, hay nói nôm na là mặc cả, với nhau để đạt được một mức giá cho thuê tối ưu. Kết quả, nếu hai bên được tự đo đàm phán thì họ có thể đi đến một mức giá tối ưu, giúp phân phối đều lợi ích giữa các bên và xác lập một thời hạn tập trung ĐT hiệu quả nhất (không quá dài, cũng không quá ngắn) cho các cầu thủ.
Tuy nhiên, đáng tiếc là một “thị trường tự do” như thế lại không tồn tại trong bóng đá. FIFA, UEFA… thường xuyên can thiệp vào quá trình thương lượng giữa ĐTQG và CLB, bao gồm cả việc quy định số tiền bồi thường cũng như thời gian tập trung ĐT tối thiểu/tối đa và đang làm “chệch hướng” kết quả đàm phán ra khỏi phương án tối ưu theo hướng có lợi cho các ĐTQG. Nói cách khác, “thị trường giao dịch cầu thủ”giữa CLB và ĐTQG sẽ hoạt động hiệu quả hơn nếu như không có sự tồn tại của các cơ quan điều hành, tuy nhiên điều kiện tiên quyết là hai bên phải tiến hành đàm phán tập trung (thông qua các Hiệp hội CLB/ĐTQG chẳng hạn) chứ không phải riêng rẽ. Đây lại là một điều kiện tương đối khó khăn do mặt bằng của các nền bóng đá trên thế giới là không đồng đều, tuy nhiên có thể khẳng định rằng đó sẽ là xu thế phát triển tất yếu trong tương lai.
|
