Sau khi kết thúc công việc tại Bayern Munich vào mùa hè 2011, Van Gaal tuyên bố nghỉ ngơi một năm, dù các CLB Juventus, Spartak Moscow, Vitesse, Feyenoord, Hamburg và Real Mallorca có tiếp cận ông, thậm chí là cả ĐTQG Argentina. Tuy nhiên, Van Gaal không được tận hưởng trọn vẹn kỳ nghỉ vì vướng đến đối thủ lâu năm Johan Cruyff.
Cruyff bị hội đồng quản trị đâm lén
Khoảng một năm trước đó, Cruyff, biểu tượng của Ajax, muốn thay đổi diện mạo của CLB. Ông chỉ trích gay gắt cách làm việc tại Ajax trên tờ De Telegraaf, nhận xét “Ajax này tệ hại khắp mọi khâu: tài chính, đào tạo, tuyển mộ và thi đấu”. Ông tin rằng CLB bị chi phối bởi chủ nghĩa thân hữu, và gợi ý rằng tốt hơn hết là các lãnh đạo Ajax nên nghỉ việc.
Ajax bị chia rẽ bởi Cruyff và Van Gaal.
Cruyff được mời trở lại vào HĐQT Ajax, khởi động một “cuộc cách mạng nhung” để tái thiết CLB, cùng các đệ tử Frank De Boer và Dennis Bergkamp. Giám đốc Kỹ thuật Danny Blind phải ra đi, HLV Martin Jol được thay thế bởi De Boer. Trọng tâm chính của Cruyff là khôi phục lò đào tạo trẻ huyền thoại một thời, ông giới thiệu mô hình phát triển mới sẽ được triển khai bởi Wim Jonk và Bergkamp.
Tổng giám đốc Rick van den Boog bị sa thải. Khi Cruyff bắt đầu tuyển dụng một Tổng giám đốc mới để giám sát việc thực hiện các kế hoạch của mình thì vấn đề xuất hiện. Guus Hiddink được mời chào, nhưng ông từ chối vì “kinh hãi về số lượng ủy ban, hội đồng, cố vấn của Ajax đang có”.
Cruyff đề nghị cựu cầu thủ chạy cánh Tscheu La Ling, bạn cũ của ông, nhưng 4 thành viên còn lại trong HĐQT chỉ ra Ling thiếu kinh nghiệm quản lý và đã nghỉ bóng đá hơn hai thập kỷ. Sau đó, HĐQT dường như đồng ý về Marco Van Basten như một sự thay thế khả thi, nhưng việc bổ nhiệm thất bại khi Cruyff thay đổi ý định. Cruyff nói việc tuyển dụng cứ để ông làm. HĐQT Ajax chờ đề xuất tiếp theo của Cruyff, nhưng không bao giờ đến.
4 tháng Ajax không có CEO, đây là điều bất thường đối với một doanh nghiệp niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán Amsterdam. 4 thành viên kia của HĐQT phải hành động, họ muốn Van Gaal, hiện chưa làm việc ở đâu và không sợ thử thách. Để bổ nhiệm Van Gaal, họ cần một cuộc họp HĐQT mà không có mặt Cruyff. Họ biết Cruyff sẽ không bao giờ đồng ý với Van Gaal.
Cuộc họp được triệu tập khi Cruyff tới Barcelona để chúc mừng sinh nhật con gái. Tên của Van Gaal không có trong chương trình nghị sự cuộc họp. HĐQT Ajax thuê Van Gaal mà Cruyff không hề biết. Chủ tịch HĐQT Ten Have, khẳng định hành động vì lợi ích cao nhất của Ajax: “CLB không thể cho phép mình hoạt động theo cách này nữa. Johan là một người đàn ông phi thường, nhưng dù sao cũng chỉ là một thành viên của HĐQT. Chúng tôi cho Johan cơ hội. Bốn tháng, và không còn nữa”.
Cruyff và Van Gaal như nước với lửa
Việc Van Gaal sắp trở lại được các nhà đầu tư đón nhận nồng nhiệt, cổ phiếu Ajax tăng 3,9%, khối lượng giao dịch tăng gấp 4 lần so với mức trung bình hàng ngày. Trừ Cruyff: “Nếu Louis đến Ajax, tôi sẽ không ở đây lâu. Chúng tôi nghĩ khác nhau về mọi thứ trong cuộc sống. Tôi xin lỗi, nếu đây là điều họ muốn, thì nó đã kết thúc với tôi”.
Van Gaal đuổi theo Cruyff trong một pha bóng khi họ còn là cầu thủ.
Các học giả đến giải cứu. Hille Engelsma, giáo sư lý thuyết nghệ thuật và lịch sử nghệ thuật tại trường Hanzehogeschool ở Groningen, đã gợi ý trên tờ Volkskrant rằng một cuộc hôn nhân ý thức hệ giữa Van Gaal và Cruyff sẽ không sinh ra con cái. Cruyff thiên về con người trong khi Van Gaal nhấn mạnh hệ thống thi đấu hơn cá nhân.
Cruyff nói: “Tôi không chống lại máy tính, nhưng bạn cần đánh giá các cầu thủ bóng đá bằng trực giác và trái tim của bạn. Trên các tiêu chí đang được sử dụng tại Ajax, tôi chắc chắn trượt bài kiểm tra. Khi 15 tuổi, tôi hầu như không thể thực hiện một quả phạt góc. Tôi yếu về thể chất và tương đối chậm chạp. Hai phẩm chất của tôi là kỹ thuật tuyệt vời và sự sáng suốt, đó là hai thứ mà bạn không thể đo lường bằng máy tính”.
Nguyên nhân chính xác của sự thù địch giữa Van Gaal và Cruyff được biết rất ít. Nó có thể đơn giản như Cruyff từng nói: “Chúng tôi có phản ứng hóa học với nhau không tốt”. Mối thù có từ lâu, dường như không thể cứu vãn.
Ví dụ, vào năm 1989, Cruyff tổ chức một bữa tối Giáng sinh. Van Gaal là một trong số những khách mời. Điện thoại bàn gọi tới cho Van Gaal báo tin buồn rằng em gái ông ấy vừa qua đời. Van Gaal vội vã rời khỏi bữa tiệc. Theo lời kể của Van Gaal, Cruyff sau đó trách ông không chào trước khi rời đi. Cruyff bác bỏ: “Vớ vẩn. Nếu Van Gaal nói điều này, thì ông ấy mắc bệnh Alzheimer”.
Cả hai đều tự phụ, cao ngạo và có cái tôi rất lớn
Hai người gặp nhau lần đầu khi còn là cầu thủ ở Ajax. Van Gaal kém 4 tuổi, chơi vị trí tiền vệ, đến Ajax năm 1972 khi Cruyff đang là ông vua trong đội bóng. Van Gaal chỉ trụ lại Ajax có một mùa bóng. Vào năm 1987, Cruyff dẫn dắt Ajax giành cúp C2 châu Âu và trên đường làm nên những điều tuyệt vời với Barca. Năm 1988, Cruyff rời đi, Van Gaal mới vào Ajax làm trợ lý và trở thành HLV trưởng năm 1991.
Van Gaal đã dẫn dắt Ajax vô địch Champions League mùa bóng 1994-95.
Dưới sự dẫn dắt của Van Gaal, Ajax giành các danh hiệu quốc gia, vô địch UEFA Cup và sau đó là Champions League, ông háo hức nói với giới truyền thông rằng “Louis van Gaal là HLV thành công nhất của Ajax”. Chắc chắn, Cruyff không đồng ý với điều này. Cruyff luôn nghĩ rằng Ajax-là-đội-bóng-của-mình. Khi nói đến Ajax, dù là ai đi nữa, cũng đều phải xếp sau Cruyff.
Thành công của Van Gaal tại Ajax trùng hợp với thành công của Cruyff tại Barca. Đáng buồn thay, không ai có đủ can đảm để khen ngợi hay chúc mừng thành tích của người kia. Họ đều là những người có cái tôi rất lớn, tự phụ, cao ngạo.
Khi Cruyff được hỏi vào giữa những năm 1990 rằng CLB nào khác ngoài Barca chơi thứ bóng đá đẹp, ông không đề cập đến Ajax. Thay vào đó đề cập đến Parma và Auxerre, những đội đã loại Ajax khỏi các giải đấu châu Âu trong những mùa giải trước đó.
Khoảng năm 2000, khi Frank Rijkaard, cũng là đệ tử của Cruyff, là HLV ĐTQG Hà Lan, Cruyff trình bày một kế hoạch phát triển với LĐBĐ Hà Lan. Khi LĐBĐ chọn Van Gaal làm người kế nhiệm Rijkaard, Van Gaal gạt kế hoạch của Cruyff ra và đưa ra kế hoạch của mình vào. Sau khi Hà Lan không giành quyền dự World Cup 2002, Van Gaal ra đi và kế hoạch tổng thể của ông cũng đi theo.
Trở lại năm 2011, sau khi HĐQT Ajax bổ nhiệm Van Gaal làm Tổng giám đốc, Cruyff cùng với 10 HLV Ajax đâm đơn kiện Ajax NV (tên công ty đại chúng) và 4 thành viên HĐQT. Phiên điều trần tại tòa án thành phố Haarlem có sự tham gia của các HLV trẻ Ajax ủng hộ Cruyff như Wim Jonk, Marc Overmars và Jaap Stam. Tháng 12/2011, tòa án ra phán quyết chống lại Cruyff bằng cách phê chuẩn việc bổ nhiệm Van Gaal, nhưng sau đó đình chỉ việc bổ nhiệm để đánh giá niềm tin vào ban giám sát của các cổ đông Ajax.
Ajax NV và 4 ủy viên kháng cáo phán quyết, nhưng thủ tục này đã bị thất bại vào tháng 2/2012. Theo phán quyết của tòa án, “việc bổ nhiệm là không hợp lệ do có sai sót nghiêm trọng trong quy trình thông báo”.
Cruyff tiếp tục gắn bó với Ajax với tư cách cố vấn. Còn Van Gaal thì không làm cho Ajax. Vài tháng sau, Van Gaal nhận lời dẫn dắt ĐTQG Hà Lan lần thứ hai, và sau đó đưa đội bóng đến vị trí thứ ba World Cup 2014.
