Câu chuyện bắt đầu từ sự tương phản đầy mỉa mai giữa hai bờ Đại Tây Dương. Năm 2016, khoảng 10.000 cổ động viên Liverpool đã đồng loạt rời sân Anfield ở phút 77 để phản đối mức vé giá 77 bảng Anh mà họ cho là "không thể chấp nhận được" và "vô đạo đức".
Áp lực từ cộng đồng lớn đến mức các ông chủ người Mỹ của câu lạc bộ phải lên tiếng xin lỗi và rút lại quyết định tăng giá. Thế nhưng, gần một thập kỷ sau, chính những vị điều hành bóng đá từ môi trường đó khi sang Mỹ làm việc lại chứng kiến một thực tế hoàn toàn trái ngược: người hâm mộ tại Nashville sẵn sàng chi ra hàng trăm USD cho một vị trí ở tầng trên của sân vận động chỉ để xem một trận đấu bình thường tại giải nhà nghề Mỹ.
Không có biểu tình, không có sự phẫn nộ, chỉ có một sự thừa nhận thầm lặng rằng: muốn xem sự kiện "hot" nhất thành phố thì phải trả một cái giá tương xứng. Sự khác biệt này không chỉ là vấn đề con số trên tấm vé, mà nó phơi bày một hố sâu ngăn cách về văn hóa, kinh tế và cách tiếp cận thể thao giữa Mỹ và phần còn lại của thế giới.
Để hiểu tại sao giá vé thể thao tại Mỹ lại đắt đỏ đến mức gây sốc cho các cổ động viên châu Âu, trước tiên cần nhìn vào những con số kinh tế vĩ mô. Từ năm 1991 đến năm 2023, chỉ số chi phí dành cho người hâm mộ cho thấy giá vé xem NFL và MLB đã tăng vọt khoảng 300%. Hiện nay, một tấm vé trung bình để xem một trận bóng bầu dục Mỹ có giá hơn 300 USD.
Thậm chí, mức giá rẻ nhất cho một trận đấu NFL thông thường cũng đã rơi vào khoảng 169 USD, cao hơn tất cả các loại vé tiêu chuẩn tại Ngoại hạng Anh, ngoại trừ những ghế hạng sang trong các trận cầu lớn nhất của Arsenal.
Sự gia tăng này một phần đến từ việc thu nhập của người Mỹ tăng trưởng nhanh hơn lạm phát trong vài thập kỷ qua. Đặc biệt, nhóm 10% giàu nhất đang ngày càng bỏ xa tầng lớp trung lưu, và chính nhóm người này hiện chiếm gần một nửa mức tiêu dùng của cả quốc gia. Khi túi tiền của tầng lớp thượng lưu ngày càng dày lên, họ sẵn sàng chi trả những khoản tiền khổng lồ để đổi lấy trải nghiệm trực tiếp tại sân vận động.
Bên cạnh yếu tố thu nhập, quy luật cung cầu cơ bản cũng đóng một vai trò then chốt. Trong khi dân số Mỹ đã tăng thêm hàng chục triệu người kể từ năm 2004, thì các giải đấu chuyên nghiệp như NFL, NBA hay MLB hầu như không tăng thêm số lượng đội bóng. Nghĩa là số lượng trận đấu và số lượng ghế ngồi vẫn giữ nguyên, trong khi số người muốn xem tăng lên đáng kể.
Mặt khác, các đội bóng khi xây sân vận động mới thường có xu hướng thu hẹp quy mô sức chứa nhưng lại tăng tối đa các khu vực ghế ngồi cao cấp và dịch vụ hạng sang. Khi nguồn cung bị thắt chặt và nhu cầu bùng nổ, giá vé tất yếu phải bị đẩy lên cao.
Dẫu vậy, yếu tố thực sự làm thay đổi cuộc chơi chính là sự ra đời của công nghệ định giá linh hoạt vào năm 2009. Thay vì một mức giá cố định được in sẵn trên bìa vé như trước đây, các đội bóng Mỹ hiện nay sử dụng các thuật toán và mô hình máy tính để điều chỉnh giá vé theo thời gian thực, dựa trên sức hút của trận đấu. Họ có thể tận thu tối đa từ những người giàu có nhất vào những thời điểm nhu cầu cao điểm, biến tấm vé xem thể thao thành một loại hàng hóa có giá trị biến động như chứng khoán.
Nguyên nhân sâu xa hơn nằm ở sự khác biệt về bản chất của các câu lạc bộ. Tại Vương quốc Anh và phần còn lại của châu Âu, các câu lạc bộ bóng đá thường được coi là tài sản cộng đồng, gắn liền với bản sắc địa phương và tầng lớp lao động.
Nhiều đội bóng lớn có lịch sử hàng thế kỷ, được xây dựng dựa trên các hội viên đóng phí và có quyền biểu quyết. Đối với họ, việc tăng giá vé quá mức không chỉ là vấn đề tài chính mà còn là sự phản bội đối với "đạo đức" và lòng trung thành của người hâm mộ qua nhiều thế hệ. Đó là lý do tại sao Matchday Revenue (doanh thu ngày thi đấu) thường chỉ chiếm chưa đến 20% tổng doanh thu của các câu lạc bộ lớn tại Ngoại hạng Anh. Các ông chủ hiểu rằng nếu vắt kiệt sức mua của cổ động viên, họ sẽ đối mặt với những cuộc nổi dậy làm tổn hại đến uy tín và sự ổn định dài hạn của đội bóng. Họ chấp nhận để lại một phần lợi nhuận trên bàn đàm phán để duy trì mối quan hệ thiêng liêng với cộng đồng.
Trái lại, tại Mỹ, các đội bóng được vận hành như những thực thể kinh doanh thuần túy, hay còn gọi là các "franchise". Trong một hệ thống giải đấu, nơi không có khái niệm xuống hạng và các đội bóng cùng chia sẻ doanh thu từ bản quyền truyền hình, áp lực phải tự lấp đầy sân vận động và tối đa hóa lợi nhuận từ mỗi mét vuông chỗ ngồi là rất lớn. Thể thao ở Mỹ được xếp vào cùng một hạng mục với các tour diễn của những ngôi sao hạng A như Taylor Swift – một sản phẩm giải trí xa xỉ dành cho những ai đủ khả năng chi trả.
Doanh thu từ vé và dịch vụ tại sân thường chiếm tới hơn 30% tổng thu nhập của các đội bóng Mỹ. Hơn nữa, sự thiếu hụt các quy định pháp lý về việc bán lại vé (scalping) cũng góp phần đẩy giá lên cao. Ở Mỹ, vé thể thao có thể được mua đi bán lại tự do trên thị trường thứ cấp như một hình thức đầu tư. Điều này khiến những người hâm mộ bình dân khó lòng tiếp cận được vé gốc và buộc phải mua lại với giá cắt cổ từ những kẻ đầu cơ.
FIFA, trong quá trình chuẩn bị cho World Cup 2026, đã nhanh chóng nắm bắt và tận dụng thực tế thị trường này. Với những tấm vé vòng bảng có giá 700 USD và vé các vòng loại trực tiếp lên tới mức bốn chữ số, tổ chức này đã bị người hâm mộ thế giới chỉ trích là "tống tiền".
Tuy nhiên, phản hồi từ phía FIFA rất rõ ràng: mức giá đó phản ánh đúng thực tế thị trường giải trí tại các quốc gia đăng cai. Họ đã tính toán chính xác rằng người Mỹ đã quen với việc các nguồn lực khan hiếm được phân bổ dựa trên khả năng chi trả thay vì lòng trung thành hay thâm niên.
Kết quả là chỉ trong vài ngày mở bán, đã có tới 20 triệu lượt đăng ký mua vé bất chấp mức giá bị coi là "vô lý" ở bất kỳ nơi nào khác trên thế giới. Đây là một minh chứng buồn cho thấy thể thao đỉnh cao đang dần xa rời nguồn gốc đại chúng của nó tại Mỹ, nơi niềm đam mê đôi khi được định giá bằng độ dày của ví tiền hơn là nhịp đập của trái tim. Cuối cùng, sự ngỡ ngàng của thế giới trước giá vé thể thao Mỹ thực chất là sự ngỡ ngàng trước một mô hình kinh tế nơi sự tận thu được ưu tiên hơn tính tiếp cận của cộng đồng.
Để tìm hiểu thêm về World Cup, độc giả có thể tham khảo qua bài viết: Lịch sử World Cup: Hơn 90 năm phát triển; Từ Rimet đến Messi.
