Một pha sút penalty bị hủy vì thủ môn bước qua vạch, hay một bàn thắng bị từ chối do VAR phát hiện lỗi liên quan đến vạch vôi – tất cả đều khiến người xem tò mò. Vậy vạch vôi là gì, và tại sao chúng lại quan trọng trong phạt đền, giao bóng, và công nghệ VAR? Hãy cùng khám phá!
Mô tả vạch vôi/khu vực
Vạch vôi là các đường kẻ bằng vôi hoặc vật liệu tương tự trên mặt sân bóng đá, được quy định rõ trong Điều Luật thứ nhất – Sân thi đấu của FIFA (Laws of the Game 2025/2026). Chúng có dạng hình chữ nhật, hình tròn, hoặc cung tròn, với độ rộng tối đa 12cm. Các vạch vôi chính bao gồm:
Vạch biên: Xác định ranh giới sân (dọc và ngang).
Vạch vòng tròn giữa sân: Bán kính 9,15m, phục vụ giao bóng.
Vạch khu vực 16m50: Bao quanh khung thành, nơi thủ môn được dùng tay.
Vạch điểm phạt đền: Đánh dấu vị trí đặt bóng khi sút penalty (11m từ khung thành).
Vạch khu vực cấm địa (5m50): Xung quanh khung thành, hạn chế cầu thủ khi thủ môn phát bóng.
Theo FIFA, các vạch này phải rõ ràng, không gây nguy hiểm, và được kẻ bằng màu trắng hoặc vật liệu tương phản. Kích thước sân tiêu chuẩn là 105m x 68m cho các trận đấu quốc tế.
Vai trò trong trận đấu
Vạch vôi đóng vai trò quan trọng trong việc tổ chức và điều hành trận đấu:
Phạt đền: Vạch điểm phạt đền và khu vực 16m50 xác định vị trí đặt bóng và giới hạn cầu thủ. Chỉ thủ môn và cầu thủ sút penalty được ở trong khu vực 16m50 khi thực hiện cú sút.
Giao bóng: Vạch vòng tròn giữa sân đảm bảo cầu thủ đội không giao bóng đứng ngoài khu vực này, giúp trận đấu khởi đầu công bằng.
VAR: Công nghệ VAR sử dụng vạch vôi (đặc biệt là vạch việt vị và khu vực 16m50) để xác định lỗi như việt vị, bóng chạm tay, hoặc vi phạm trong khu vực penalty.
Vạch vôi giúp trọng tài và VAR đưa ra quyết định chính xác, đảm bảo luật được thực thi nghiêm ngặt.
Quy định liên quan (luật)
Theo Điều Luật 1, 8 và 14 của FIFA (2025/2026):
Điều Luật thứ nhất – Sân thi đấu: Vạch vôi phải được kẻ chính xác, không quá 12cm chiều rộng. Nếu vạch bị mờ hoặc không đúng quy định, trận đấu có thể bị hủy.
Điều Luật thứ 8 – Giao bóng: Cầu thủ đối phương phải đứng ngoài vòng tròn giữa sân (bán kính 9,15m) cho đến khi bóng được giao.
Điều Luật thứ 14 – Phạt đền: Thủ môn phải đứng trên vạch khung thành, không được vượt qua trước khi bóng được sút. Cầu thủ khác phải ở ngoài khu vực 16m50 và phía sau điểm phạt đền.
Vi phạm các quy định này có thể dẫn đến phạt thẻ, hủy bàn thắng, hoặc thực hiện lại tình huống.
Ví dụ trận đấu
Một tình huống nổi bật liên quan đến vạch vôi xảy ra trong trận chung kết Women’s World Cup 2019 giữa Mỹ và Hà Lan. Pha sút penalty của Megan Rapinoe bị tranh cãi khi thủ môn Hà Lan, Sari van Veenendaal, được cho là đã bước qua vạch khung thành trước khi bóng được sút. VAR đã can thiệp, xác nhận thủ môn vi phạm Điều Luật thứ 14, nhưng bàn thắng vẫn được công nhận do lỗi không ảnh hưởng trực tiếp. Tình huống này gây tranh cãi lớn, khiến FIFA phải siết chặt quy định về vị trí thủ môn trên vạch vôi trong các mùa giải sau.
Còn nhớ tình huống ghi bàn của đội tuyển Nhật Bản vào lưới Tây Ban Nha tại World Cup 2022. Phút 51, khi tỷ số đang là 1-1, Kaoru Mitoma kiến tạo cho Tanaka Ao ghi bàn ấn định tỷ số cho đại diện châu Á. Đáng nói, góc quay truyền hình cho thấy dường như bóng đã đi hết đường biên ngang, nhưng công nghệ Goal-line lên tiếng đúng lúc xác nhận bóng vẫn trong cuộc trước khi bàn thắng được công nhận.
Hay như tại trận ra quân của đội tuyển Argentina tại World Cup 2022 gặp Saudi Arabia. Phút 23, Lionel Messi, thoát xuống đối mặt và dễ dàng ghi bàn. Tuy nhiên công nghệ bắt việt vị bán tự động (SAOT) đã xác định siêu sao sinh năm 1987 đã việt vị. Sau đó 10 phút, đến lượt Lautaro Martinez bị công nghệ lần đầu áp dụng này từ chối một bàn thắng khi đứng nhỉnh hơn hậu vệ cuối cùng của đội chủ nhà vài centimet lúc đồng đội thực hiện đường chuyền. Bất chấp tranh cãi, các vạch vôi kết hợp với công nghệ đã giúp các trận đấu trở nên công bằng hơn.
FAQ/hiểu nhầm phổ biến
Câu hỏi 1: Có thể đứng trong vòng tròn giữa sân khi giao bóng không?
Không, theo Luật 8, cầu thủ đội đối phương phải đứng ngoài vòng tròn (bán kính 9,15m) cho đến khi bóng được giao. Vi phạm có thể dẫn đến giao bóng lại.
Câu hỏi 2: Thủ môn rời vạch vôi khi sút penalty có bị phạt không?
Có, thủ môn phải đứng trên vạch khung thành (Luật 14). Nếu rời sớm và ảnh hưởng đến cú sút, VAR có thể yêu cầu thực hiện lại penalty.
Câu hỏi 3: VAR có dùng vạch vôi để xác định việt vị không?
Đúng vậy, VAR sử dụng vạch vôi (đặc biệt là vạch biên và khu vực 16m50) để vẽ đường việt vị ảo, xác định vị trí cầu thủ chính xác.
Vạch vôi không chỉ là những đường kẻ đơn giản mà là yếu tố cốt lõi giúp trận đấu công bằng và chính xác. Từ giao bóng, phạt đền đến hỗ trợ VAR, chúng đảm bảo luật được thực thi nghiêm ngặt. Bạn muốn tìm hiểu thêm? Xem các bài liên quan trong chuyên mục Kiến Thức Bóng Đá như: “Luật fair-play trong bóng đá: Thẻ phạt có thể khiến đội bị loại?” hoặc “Đá phạt trực tiếp là gì? Khác gì với đá phạt gián tiếp?”.
