Bóng đá Đông Nam Á đang chứng kiến làn sóng nhập tịch hoặc mời gọi cầu thủ gốc gác nước ngoài về khoác áo đội tuyển quốc gia. Xu hướng này không còn xa lạ, nhưng trong những năm gần đây, nó diễn ra mạnh mẽ và có hệ thống hơn. Các đội bóng như Indonesia, Malaysia, Thái Lan, và gần đây là Campuchia đang đẩy mạnh chính sách sử dụng cầu thủ nhập tịch nhằm nâng cao chất lượng đội tuyển và tăng tính cạnh tranh ở đấu trường quốc tế. Trước thực tế này, tuyển Việt Nam cũng không thể đứng ngoài cuộc, nhưng phản ứng như thế nào để vừa đảm bảo sức mạnh trước mắt, vừa xây dựng nền tảng vững chắc lâu dài lại là một bài toán quan trọng.
Việc sử dụng cầu thủ nhập tịch đã mang lại thành công nhất định cho Indonesia, đội bóng đã thể hiện sự lột xác nhờ các cầu thủ gốc châu Âu. Những gương mặt như Jordi Amat, Shayne Pattynama hay Rafael Struick giúp Indonesia có đội hình mạnh hơn đáng kể so với chính họ trong quá khứ. Thành công này đã khiến nhiều đội tuyển khác trong khu vực cân nhắc con đường tương tự. Malaysia và Thái Lan cũng đã và đang thực hiện chính sách nhập tịch cầu thủ để gia tăng sức mạnh. Gần đây nhất, Campuchia cũng bày tỏ tham vọng đưa cầu thủ gốc nước ngoài vào đội tuyển để cải thiện thành tích.
Tuyển Việt Nam đã cảm nhận rõ sự thay đổi này khi liên tiếp thất bại trước Indonesia tại vòng loại World Cup 2026 và Asian Cup 2024. Những trận thua này không chỉ khiến người hâm mộ thất vọng mà còn đặt ra câu hỏi liệu bóng đá Việt Nam có nên tiếp tục giữ nguyên chiến lược hiện tại hay phải thay đổi để thích nghi với xu hướng chung của khu vực. Một bộ phận người hâm mộ không phục khi chứng kiến Indonesia sử dụng nhiều cầu thủ nhập tịch, bởi họ tin rằng nếu đội bóng xứ vạn đảo không có nguồn lực này, kết quả có thể đã khác. Tuy nhiên, bóng đá không có chỗ cho những giả định và sự tiến bộ của Indonesia là điều mà các đối thủ phải chấp nhận.
Tuyển Việt Nam thực tế không đứng ngoài xu hướng khi đã nhập tịch và triệu tập Nguyễn Xuân Son. Thành công với gương mặt này giúp đội bóng của HLV Kim Sang Sik lên ngôi vô địch ở kỳ ASEAN Cup 2024 một cách thuyết phục. Điều đó cho thấy việc sử dụng cầu thủ nhập tịch hoặc cầu thủ Việt kiều không phải là một lựa chọn tồi nếu biết cách tận dụng đúng mức.
Tuy nhiên, nếu chỉ trông chờ vào nhập tịch để nâng tầm đội tuyển, bóng đá Việt Nam có thể đối mặt với nhiều hệ lụy trong tương lai. Nhìn vào Singapore – đội bóng từng là lá cờ đầu của bóng đá Đông Nam Á nhờ chính sách nhập tịch, nhưng nay sa sút nghiêm trọng – là một bài học rõ ràng. Việc phụ thuộc quá nhiều vào cầu thủ nhập tịch khiến hệ thống đào tạo trẻ của Singapore bị bỏ bê, dẫn đến nguồn cầu thủ nội địa không đủ mạnh để duy trì thành tích lâu dài. Hiện tại, Singapore không còn là đối thủ đáng gờm ở khu vực, và nguyên nhân lớn đến từ việc lạm dụng nhập tịch trong quá khứ.
Bóng đá Việt Nam cần có cách tiếp cận thông minh hơn. Việc nhập tịch một số cầu thủ chất lượng cao để tăng cường sức mạnh đội tuyển trong ngắn hạn là điều có thể chấp nhận, nhưng không thể trở thành chiến lược dài hạn. Để duy trì thành công, Việt Nam phải tiếp tục đầu tư mạnh vào đào tạo trẻ, cải thiện chất lượng CLB, nâng cấp hệ thống sân bãi và thúc đẩy sự chuyên nghiệp ở mọi khía cạnh. Một nền tảng vững chắc từ lứa cầu thủ nội địa mới là yếu tố quyết định sự phát triển bền vững, thay vì chỉ trông chờ vào nguồn lực nhập tịch.
Tóm lại, xu hướng nhập tịch đang làm thay đổi bộ mặt bóng đá Đông Nam Á và tuyển Việt Nam không thể làm ngơ trước sự chuyển mình này. Dù vậy, để đảm bảo thành công lâu dài, bóng đá Việt Nam cần một chiến lược cân bằng, kết hợp giữa việc tận dụng nguồn lực nhập tịch hợp lý và tập trung đầu tư vào hệ thống đào tạo trẻ. Chỉ có như vậy, Việt Nam mới có thể duy trì vị thế và tiếp tục cạnh tranh sòng phẳng ở cả khu vực lẫn châu lục trong tương lai.
