Trước khi được Real Madrid chọn mặt gửi vàng, Xabi Alonso đã biến Bayer Leverkusen thành đội bóng hoàn thiện bậc nhất về chiến thuật tại Bundesliga. Khi tiếp quản CLB vào tháng 10/2022, Leverkusen đứng áp chót bảng xếp hạng, thi đấu rệu rã và thiếu tổ chức.
Tuy nhiên, nhà cầm quân Tây Ban Nha không chỉ đơn thuần vực dậy tinh thần đội bóng. Ông đã tái thiết từ gốc rễ: ngôn ngữ bóng đá, ý thức không gian, khả năng pressing và tính kỷ luật chiến thuật.
Dưới thời Alonso, Leverkusen vận hành linh hoạt với sơ đồ 3-4-2-1 biến ảo, có thể chuyển hóa thành 3-2-5 khi triển khai bóng, 4-3-3 khi kiểm soát và 5-4-1 khi phòng ngự.
Các giai đoạn chuyển trạng thái diễn ra mượt mà, dựa trên ý thức vị trí hơn là sự rập khuôn sơ đồ. “Kiểm soát không chỉ nằm ở việc cầm bóng, mà còn là bạn đứng ở đâu khi đối thủ có bóng,” Alonso từng nói — câu nói tóm gọn triết lý của ông.
Sự kiểm soát bắt đầu từ khả năng pressing. Mùa đầu tiên (2022/23), Leverkusen nằm trong nhóm tệ nhất Bundesliga về số lần thu hồi bóng ở 1/3 cuối sân. Một năm sau, họ dẫn đầu. Những cái tên như Palacios và Frimpong không chỉ lấp đầy khoảng trống — họ bóp nghẹt nó. Các cú bẫy pressing được thực hiện chuẩn xác với độ ăn ý cao. Khi đoạt bóng, họ làm điều đó ở những khu vực có thể tạo nguy hiểm ngay lập tức.
Về mặt triển khai bóng, Leverkusen, CLB vừa bổ nhiệm Erik ten Hag, cũng tiến hóa. Những đường chuyền ngang vô hại được thay thế bằng các tam giác chồng biên, đặc biệt ở cánh trái, nơi Wirtz, Grimaldo và Hofmann hoán đổi vị trí liên tục.
Grimaldo đóng vai trò kiến tạo thầm lặng, còn Frimpong bùng nổ với những pha bứt tốc gây rối loạn hàng thủ đối phương. Sự kết hợp giữa Xhaka và Palacios nơi tuyến giữa tạo ra trục ổn định, cho phép các mắt xích khác mạo hiểm nhưng không đánh mất cấu trúc.
Điểm đặc biệt ở Alonso là sự kỷ luật chiến thuật không loại bỏ cá tính. Wirtz được phép "phá vỡ kịch bản" khi cần. Anh là nghệ sĩ trong một bản giao hưởng được viết chính xác đến từng nốt. Alonso không kiểm soát mọi thứ bằng sự cứng nhắc, mà bằng logic vị trí và niềm tin vào hệ thống đã được rèn giũa.
Leverkusen dưới thời Alonso không phải là phép màu — đó là thành quả của sự xây dựng bài bản, kiên định và đầy chủ đích. Và giờ, khi chuẩn bị bước vào thử thách tại Real Madrid, câu hỏi đặt ra không phải là liệu Alonso đã sẵn sàng hay chưa — mà là liệu Los Blancos đã sẵn sàng đón nhận một kiến trúc sư chiến thuật từng chinh phục nước Đức bằng sự trầm lặng và chính xác đến tàn nhẫn.
