Lễ bốc thăm chia bảng cho World Cup 2026 đã hoàn tất, lịch thi đấu cũng đã được công bố, nhưng vẫn còn đó những câu hỏi mang tính nền tảng về cách thức vận hành của giải đấu khổng lồ này.
Đây sẽ là kỳ World Cup đầu tiên trong lịch sử được đồng đăng cai bởi ba quốc gia, là lần đầu tiên quy mô được mở rộng lên 48 đội tham dự, và cũng là lần đầu tiên 4 đội lọt vào bán kết sẽ phải thi đấu tới 8 trận từ vòng bảng.
Số lượng các trận đấu ở vòng bảng thậm chí còn nhiều hơn tổng số trận đấu của bất kỳ kỳ World Cup nào trước đây. Những đòi hỏi về mặt hậu cần và thể chất dường như trở nên nặng nề đối với các cầu thủ sẽ lớn hơn bao giờ hết.
Tuy nhiên, có lẽ vấn đề đáng lo ngại nhất lại nằm ở yếu tố khí hậu. Mối lo này không chỉ dành riêng cho các cầu thủ trực tiếp thi đấu trên sân, mà còn bao trùm lên cả người hâm mộ và đội ngũ nhân viên phục vụ giải đấu. Việc đảm bảo an toàn sức khỏe cho họ phải được đặt lên hàng đầu, không kém gì sự an nguy của các ngôi sao sân cỏ.
Thế nhưng, trong các cuộc thảo luận về nhiệt độ tiềm năng tại Hoa Kỳ, Mexico và Canada, người ta thường lo lắng nhiều hơn về chất lượng chuyên môn của các trận đấu.
Tại giải đấu FIFA Club World Cup diễn ra vào mùa hè năm ngoái cũng trên đất Mỹ, tiền vệ Enzo Fernandez của Chelsea đã cảm thấy không khỏe và buộc phải nằm xuống sân nghỉ ngơi ngay giữa trận đấu với Fluminense. Sau trận đấu, ngôi sao người Argentina cảm thấy bị thôi thúc phải lên tiếng về giá trị giải trí của trận đấu cũng nhiều như lo lắng cho sức khỏe của mình.
Anh chia sẻ với báo giới rằng cái nóng ở đây thật khủng khiếp, đến mức anh cảm thấy chóng mặt và buộc phải nằm xuống. Enzo nhấn mạnh rằng thi đấu trong điều kiện nhiệt độ như vậy là rất nguy hiểm, không chỉ cho cầu thủ mà còn ảnh hưởng đến chất lượng của màn trình diễn dành cho khán giả trên sân cũng như qua màn hình nhỏ. Tốc độ trận đấu bị giảm sút, mọi thứ trở nên chậm chạp hơn.
Chắc chắn rằng các trận đấu sẽ cần phải được dời xuống khung giờ muộn hơn, đặc biệt là tại các địa điểm như Miami và Monterrey, những nơi dễ xảy ra tình trạng nắng nóng cực đoan. Tuy nhiên, nếu nhìn lại quá khứ, chúng ta sẽ thấy rằng World Cup đã từng trải qua những hoàn cảnh tương tự theo nghĩa đen. Mexico đã từng hai lần đăng cai World Cup vào các năm và 1986.
Điều đáng nói là cả hai giải đấu này đều được xem là những kỳ World Cup huyền thoại nhất trong lịch sử. Giải đấu năm 1970 được nhớ đến với sự vĩ đại của Vua bóng đá Pele và đội tuyển Brazil hào hoa, trong khi năm 1986 là sân khấu tôn vinh thiên tài Diego Maradona và chức vô địch của Argentina.
Ngay cả World Cup 1994 diễn ra trên khắp nước Mỹ, dù không được coi là một tác phẩm kinh điển thực sự, nhưng cũng không phải là một giải đấu tẻ nhạt, ngoại trừ trận chung kết không bàn thắng.
Rõ ràng là bối cảnh năm 2025 và 2026 rất khác biệt so với quá khứ, cả về khí hậu toàn cầu lẫn tính chất của môn thể thao này. Những đợt nắng nóng cực đoan đang ngày càng trở nên phổ biến hơn, và các đội bóng hàng đầu hiện nay chơi thứ bóng đá cường độ cao, tốc độ nhanh hơn nhiều so với trước đây. Tuy nhiên, những lo ngại về nhiệt độ và độ cao không phải là điều mới mẻ. Có một quy luật chung dường như đã tồn tại trong lịch sử giải đấu này: khí hậu càng khắc nghiệt, bóng đá càng hay.
Kỳ World Cup năm 1970 tại Mexico mang lại những liên tưởng đặc biệt sâu sắc. Trước khi giải đấu diễn ra, đã có những nỗi sợ hãi thực sự rằng một kỳ World Cup được tổ chức trong điều kiện nắng nóng và độ cao như vậy có thể trở thành thảm họa.
Tình hình càng trở nên căng thẳng hơn khi ban tổ chức quyết định cho nhiều trận đấu, bao gồm cả trận chung kết, diễn ra vào buổi trưa theo giờ địa phương thay vì buổi tối, chỉ để phục vụ khán giả truyền hình tại Châu Âu. Cây bút bóng đá huyền thoại Brian Glanville đã viết trong cuốn sách "Lịch sử World Cup" của mình rằng nỗ lực chơi bóng đá trong những điều kiện đó vừa lố bịch vừa tiềm ẩn nguy hiểm.
Chính những lo ngại về sự kiệt sức của cầu thủ đã dẫn đến một thay đổi luật chơi quan trọng: lần đầu tiên trong lịch sử World Cup, các đội được phép sử dụng quyền thay người. Thế nhưng, trái ngược với mọi dự đoán bi quan, Mexico 1970 đã sản sinh ra một giải đấu với thứ bóng đá tuyệt diệu, cùng với nhà vô địch được tôn sùng bậc nhất lịch sử.
Cuối cùng, chính Glanville đã phải thừa nhận rằng bất chấp những điều kiện tồi tệ, World Cup 1970 là một chiến thắng kỳ diệu của cái tích cực trước cái tiêu cực, của sự sáng tạo trước lối chơi phá hoại. Có lẽ, một phần nguyên nhân chính là nhờ vào điều kiện thi đấu khắc nghiệt đó.
Bốn năm trước đó, đội tuyển Anh đã vô địch World Cup 1966 với lối chơi dựa nhiều vào sức mạnh thể chất và khả năng chạy không biết mệt mỏi. Phong cách đó không thể duy trì dưới cái nóng thiêu đốt của Mexico, nhiều chuyên gia vào thời điểm đó tin rằng các đội bóng nghệ sĩ, những đội chơi bóng bằng kỹ thuật, được hưởng lợi khi đối thủ không thể dùng sức mạnh cơ bắp để bóp nghẹt họ.
Mười sáu năm sau, World Cup trở lại Mexico vào năm 1986. Nhiệt độ và độ cao một lần nữa trở thành vấn đề. Huấn luyện viên trưởng đội tuyển Argentina, Carlos Bilardo, từng tuyên bố rằng không khí ngột ngạt đến mức đội bóng của ông hầu như không tập luyện. Họ chỉ giả vờ tập để tránh bị chỉ trích.
Vậy mà Argentina vẫn trình diễn thứ bóng đá tuyệt vời, tất nhiên là dựa nhiều vào tài năng của Maradona, và các trận đấu ở vòng loại trực tiếp nhìn chung đều có chất lượng rất cao.
Đó là những ví dụ rõ ràng nhất, nhưng có lẽ còn tồn tại một quy luật rộng lớn hơn. Việc xây dựng một bảng xếp hạng chính xác về các kỳ World Cup hay nhất là điều bất khả thi và không dễ để loại bỏ yếu tố chủ quan. Tuy nhiên, một nỗ lực đáng chú ý đã được thực hiện cách đây ba năm bởi hai nhà báo của đài ESPN, những người đã xếp hạng tất cả các kỳ World Cup từ hay nhất đến tệ nhất.
Việc thu thập dữ liệu thời tiết từ tất cả 954 trận đấu World trong lịch sử là một nhiệm vụ khó khăn, vì vậy chúng ta có thể sử dụng một phương pháp đơn giản hóa: lấy thành phố đăng cai nằm ở vị trí trung tâm địa lý của mỗi giải đấu và sử dụng nhiệt độ tối đa của tháng diễn ra giải đấu theo dữ liệu thời tiết.
Điều này phản ánh các mô hình khí hậu hiện đại hơn là thời tiết cụ thể của từng năm, nhưng nó cho thấy xu hướng chung. Kết quả thu được từ sự so sánh này mang lại một kết luận rất cơ bản nhưng thú vị. Giải đấu hay nhất lịch sử theo bảng xếp hạng của ESPN chính là giải đấu được chơi trong khí hậu ấm áp nhất: World Cup 1982 tại Tây Ban Nha.
Ngược lại, giải đấu bị đánh giá tệ nhất lại là giải đấu diễn ra trong khí hậu mát mẻ nhất: World Cup 1930 tại Uruguay. Bốn kỳ World Cup được tổ chức trong điều kiện mùa đông thực sự bao gồm năm 1930 tại Uruguay, 1962 tại Chile, 1978 tại Argentina và 2010 tại Nam Phi đều nằm trong nhóm 8 giải đấu tệ nhất theo bảng xếp hạng của ESPN.
Trong khi đó, sáu kỳ World Cup hay nhất gồm 1982 tại Tây Ban Nha, 1970 tại Mexico, 2006 tại Đức, 1998 tại Pháp, 1986 tại Mexico và 1994 tại Mỹ đều được chơi trong nhiệt độ cao hơn mức trung bình. Đáng chú ý là ba trong số sáu giải đấu hay nhất này đã diễn ra tại các quốc gia sẽ đăng cai World Cup 2026.
Mức độ có thể suy luận từ các giải đấu trong quá khứ vẫn còn gây tranh cãi. Bóng đá hiện đại đòi hỏi nhiều pha bứt tốc hơn, pressing (gây áp lực) nhiều hơn và tiêu tốn nhiều năng lượng hơn. Nhịp độ của các yếu tố bóng đá như triển khai bóng, rê dắt và phối hợp đã trở nên nhanh hơn rất nhiều.
Khi người xem đã quen với tốc độ đó, việc theo dõi một thứ bóng đá chậm hơn có thể gây khó chịu. Tuy nhiên, cũng có một mối nguy hiểm rằng bóng đá đang trở nên quá chú trọng vào tốc độ mà bỏ quên chất lượng kỹ thuật. Một giải đấu diễn ra trong điều kiện thời tiết khiến việc pressing liên tục trở nên bất khả thi có thể không phải là điều tồi tệ. Ngược lại, nó có thể dẫn đến một phong cách bóng đá thú vị và giàu tính nghệ thuật hơn.
Điều này không có nghĩa là World Cup 2026 chắc chắn sẽ trở thành giải đấu kinh điển. Chất lượng chuyên môn có thể bị pha loãng trong một giải đấu có tới 48 đội, công tác hậu cần cho việc di chuyển những quãng đường khổng lồ sẽ gây ra nhiều vấn đề, và số lượng trận đấu quá lớn sẽ dẫn đến sự mệt mỏi không chỉ cho cầu thủ mà còn cho cả người xem.
Nhưng nếu không bỏ qua những vấn đề sức khỏe thực sự cần được quan tâm, lịch sử World Cup gợi ý cho chúng ta một niềm hy vọng rằng: khí hậu càng nóng, giải đấu càng hấp dẫn.
