Vào đêm trước trận derby Manchester đầu tiên của mình vào tháng 9 năm 2016, người ta đã nói với Pep Guardiola rằng sự cạnh tranh của ông với Jose Mourinho sẽ nâng tầm trận đấu này và cả Ngoại hạng Anh lên một đỉnh cao mới.
Đó được kỳ vọng sẽ là câu trả lời của bóng đá Anh cho những cuộc đối đầu kinh điển như Ali với Frazier, Borg với McEnroe, hay Prost với Senna. Và trong một khoảng thời gian, cảm giác đúng là như vậy. Mỗi cuộc đụng độ đều được mô tả là "bom tấn phòng vé", là cuộc đấu trí nảy lửa giữa Guardiola và Mourinho trên đường biên, là màn so tài giữa những ngôi sao hàng đầu như Kevin De Bruyne với Paul Pogba, Sergio Aguero với Zlatan Ibrahimovic.
Lửa đã bùng lên cả trong và ngoài sân cỏ, mà đỉnh điểm là vụ ẩu đả trong đường hầm Old Trafford năm 2017 – với những pha xô đẩy, những hộp sữa bị ném đi và cả máu đã đổ – sau khi Mourinho và các cầu thủ bị kích động bởi màn hát vang bài hát của Oasis từ phòng thay đồ của Manchester City.
Thế nhưng, ngọn lửa đó đã không được duy trì. Dưới bàn tay của Guardiola, Manchester City đã vươn tới những đỉnh cao vĩ đại, làm cán cân quyền lực nghiêng hẳn về một phía.
Sự cạnh tranh trở nên một chiều. Dù Mourinho, Ole Gunnar Solskjaer hay Erik ten Hag sau này đều có những chiến thắng đáng chú ý trước City, nhưng không ai trong số họ có thể tạo ra một cuộc đua vô địch thực sự. Giấc mơ biến Manchester thành "thủ đô bóng đá toàn cầu của thế kỷ 21", như lời thị trưởng Andy Burnham đề xuất, đã không bao giờ thành hiện thực.
Sự mất phương hướng của Manchester United dưới quyền sở hữu của gia đình Glazer đã dập tắt tham vọng đó. Sự chênh lệch này rõ ràng đến mức chính Guardiola cũng phải thừa nhận sự ngạc nhiên của mình trước sự sa sút của United, một đội bóng từng sở hữu những ngôi sao hàng đầu.
Sự tương phản gay gắt giữa hai CLB được thể hiện qua một trong những động thái đầu tiên của Sir Jim Ratcliffe sau khi mua cổ phần United: chiêu mộ Giám đốc điều hành Omar Berrada từ chính City, với hy vọng mang về một tầm nhìn rõ ràng và thống nhất đã làm nên thành công của gã hàng xóm. Tuy nhiên, cho đến nay, United thời Ratcliffe vẫn chưa có nhiều khác biệt so với một thập kỷ bị City thống trị trước đó.
Giờ đây, ngay cả linh hồn của trận derby cũng đã phai nhạt. Một sự thật khó chấp nhận với người hâm mộ United là những trận đấu kịch tính và căng thẳng nhất tại Manchester trong những mùa giải gần đây lại là khi Liverpool và gần đây là Arsenal đến làm khách của City.
Trận derby gần nhất vào tháng 4 là một minh chứng buồn bã: một trận hòa 0-0 tẻ nhạt, đến mức cựu đội trưởng Gary Neville phải phàn nàn về một "buổi họp mặt thân mật" giữa các cầu thủ, những người trông có vẻ hài lòng đến mức "sắp đi ăn tối cùng nhau" sau 90 phút thi đấu thiếu nhiệt huyết.
Trong bối cảnh đó, trận derby đầu tiên của mùa giải này đến như một lời nhắc nhở về thực tại khó khăn của cả hai đội. Nó không còn là cuộc đối đầu của hai gã khổng lồ đang ở đỉnh cao phong độ, mà là cuộc gặp gỡ của hai đội bóng đang cố gắng thoát khỏi cơn khủng hoảng đầu mùa.
Với United của Ruben Amorim, đây là một cảm giác đã quá quen thuộc. Dù có những tia hy vọng từ các tân binh như Matheus Cunha và Bryan Mbeumo, đội bóng vẫn còn vô số câu hỏi chưa có lời giải. Thất bại nhục nhã ở Carabao Cup trước Grimsby Town đã khiến HLV Amorim phải thốt lên những lời lẽ đầy ẩn ý, rằng màn trình diễn của các cầu thủ "đã nói lên rất rõ về những gì họ muốn và không muốn".
Tầm nhìn chiến thuật của Amorim, vốn được coi là bất biến, đang bị nghi ngờ. Đối với những người tin tưởng, đó là dấu hiệu của sự kiên định; nhưng với những người hoài nghi, đó là sự bảo thủ mù quáng vào một hệ thống chỉ mang về 31 điểm sau 30 trận. Sự khó hiểu càng tăng lên khi gói đầu tư 200 triệu bảng trong mùa hè đã không thể giải quyết những yếu kém cố hữu nơi hàng tiền vệ.
Điều đáng ngạc nhiên hơn cả là Manchester City, biểu tượng của sự ổn định và thống trị, cũng đang có dấu hiệu bất ổn. Họ đã có khởi đầu mùa giải tồi tệ nhất kể từ năm 2004-05, khi thua hai trong ba trận đầu tiên.
Cựu hậu vệ Micah Richards nhận xét rằng đội bóng "thiếu một thứ gì đó". Những câu hỏi bắt đầu xoay quanh chính Guardiola và triết lý của ông. Vị chiến lược gia từng dạy cả nước Anh rằng một thủ môn không thể chỉ được đánh giá bằng khả năng cản phá, nay lại ký hợp đồng với Gianluigi Donnarumma, một người không được trọng dụng ở PSG chính vì kỹ năng chơi chân hạn chế.
Dù Guardiola đã đáp lại những câu hỏi về sự thay đổi chiến thuật rằng ông sẽ "không bao giờ" thay đổi niềm tin của mình sau khi đã giành 18 danh hiệu, nhưng rõ ràng "một điều gì đó đã thay đổi".
Trong quá khứ, một thủ môn chơi chân và một tiền đạo đa năng là những yếu tố không thể thiếu. Giờ đây, ông có Donnarumma và một trung phong như Erling Haaland, người dù có khả năng ghi bàn phi thường nhưng đôi khi tạo cảm giác anh sẽ bị phạt nếu chạm bóng ngoài vòng cấm.
Những thay đổi khác, từ việc sử dụng các trung vệ ở vị trí hậu vệ cánh đến việc tin dùng những tiền vệ và tiền đạo cánh có vẻ thiếu những phẩm chất từng được yêu cầu ở một đội bóng của Guardiola, đều cho thấy một sự dịch chuyển. Ông nói về sự cần thiết phải thích nghi, nhưng chính đội bóng của ông lại tỏ ra "bối rối" khi Brighton thay đổi nhịp độ trận đấu.
Sự mệt mỏi cũng là một yếu tố không thể bỏ qua. Việc quản lý ở đẳng cấp cao nhất vô cùng hao mòn sức lực, đặc biệt với một người luôn bị công việc ám ảnh như Guardiola. Đấu tranh cho những danh hiệu lớn đã đủ mệt mỏi, nhưng việc phải vật lộn đi tìm câu trả lời còn mệt mỏi hơn. Amorim chắc chắn cũng đồng cảm với điều đó, khi ông cũng mang dáng vẻ của một người bị "hành hạ bởi mỗi thất bại".
Vì vậy, trận derby tới đây mang một ý nghĩa hoàn toàn khác. Nó không phải là cuộc chiến vì ngôi vương, mà là cơ hội để cả hai HLV tìm kiếm một cú hích tinh thần, để thay đổi bầu không khí u ám đang bao trùm.
Áp lực của thất bại là rất lớn. Đội thua – hoặc cả hai nếu là một trận hòa – sẽ chỉ có một chiến thắng sau bốn trận đầu tiên, và những thử thách khắc nghiệt trước Arsenal và Chelsea vẫn đang chờ ở phía trước.
Tất cả những điều này đặt trận derby Manchester dưới một ánh đèn sân khấu đặc biệt, một trận đấu có tính chất sống còn chính bởi vì tinh thần của cả hai đang ở mức rất thấp. Đối với United, đây là một kịch bản quen thuộc đến mệt mỏi. Nhưng đối với City, với Guardiola và một thế hệ người hâm mộ đã quen với thành công, đây là những thời khắc lạ lẫm và đáng lo ngại.
