Sự bất ổn của các đội bóng tại giải hạng Nhất Quốc gia và V.League một lần nữa gióng lên hồi chuông cảnh báo về tính bền vững của bóng đá Việt Nam. Câu lạc bộ Hòa Bình giải thể ngay trước thềm mùa giải mới là minh chứng rõ nhất cho thực trạng đáng báo động này, buộc Công ty Cổ phần bóng đá chuyên nghiệp Việt Nam (VPF) phải bốc thăm lại lịch thi đấu.
1 - Khó khăn chồng chất
Mùa giải năm nay có lẽ là một trong những mùa giải khó khăn nhất đối với VPF. Giải hạng Nhất Quốc gia đã phải tổ chức bốc thăm lại vào ngày 11/9, chỉ sau vài ngày nhận được công văn xin dừng thi đấu từ CLB Hòa Bình. Đội bóng Tây Bắc buộc phải rời cuộc chơi do kế hoạch chuyển trụ sở và tìm nhà tài trợ mới thất bại.
Những dấu hiệu bất ổn đã xuất hiện từ cuối mùa giải trước. Số phận của các đội bóng như Long An, Khánh Hòa, Thanh niên TPHCM hay Gia Định đều rơi vào tình trạng bấp bênh. Cuối cùng, Gia Định đã chuyển trụ sở, đổi tên thành Phú Thọ, còn Hòa Bình thì hoàn toàn biến mất trên bản đồ bóng đá Việt Nam.
Việc lãnh đạo đội Phú Thọ sử dụng nhân sự từ cả hai đội thay vì chỉ tiếp quản riêng đội Gia Định cũng gây ra nhiều bất ngờ.
Tại V.League, CLB Quảng Nam bất ngờ đứng trước nguy cơ giải thể, dù trước đó đã có tin đồn được chuyển giao cho một địa phương phía Nam. Khi thỏa thuận này đổ vỡ, mọi chuyện trở nên khó lường khi nhà tài trợ cũ không còn mặn mà. Chỉ đến sát ngày thi đấu, suất lên hạng mới được chuyển giao cho PVF-CAND.
2 - Bài toán tài chính chưa có lời giải
Những câu chuyện của Quảng Nam hay Hòa Bình không phải là điều bất ngờ, mà chỉ phản ánh bài toán đã tồn tại nhiều năm nhưng chưa có lời giải cho bóng đá Việt Nam. Ngay cả ở thời điểm hiện tại, một đội bóng khác như Đông Á Thanh Hóa cũng vướng vào những nghi ngờ về tài chính sau khi lãnh đạo CLB vướng vòng lao lý. May mắn thay, gia đình bầu Đoan vẫn cam kết đồng hành và tiếp tục gồng gánh đội bóng.
Hầu hết các câu lạc bộ ở Việt Nam đều chưa có nguồn doanh thu đáng kể từ hoạt động bóng đá. Số tiền kiếm được chắc chắn không đủ để tự nuôi sống chính đội bóng. Ngân sách hoạt động phụ thuộc hoàn toàn vào túi tiền của ông bầu. Các doanh nhân có thể vì đam mê, hoặc vì những toan tính lợi ích, nhưng về cơ bản, họ đang đóng vai trò là "người nuôi" các câu lạc bộ.
Ngay cả trong thời kỳ đỉnh cao về giá trị thương mại và sức lan tỏa của bóng đá Việt Nam, như trường hợp của Hoàng Anh Gia Lai và Hà Nội FC, những đội bóng này cũng chỉ có thể tự trang trải từ 25-30% chi phí hoạt động từ các nguồn tài trợ, thương mại, bán vé hay bán áo.
Hơn 70% ngân sách còn lại, bầu Đức hay bầu Hiển vẫn phải tự bỏ tiền túi. Gần đây, nếu không có nguồn lực mạnh mẽ từ nhà tài trợ, Nam Định khó có thể chi tiêu thoải mái để chiêu mộ ngoại binh chuẩn bị cho AFC Champions League Two.
3 - Hướng tới sự phát triển bền vững
Về cơ bản, việc cân đối thu-chi và hoạt động có lãi vẫn là một giấc mơ xa vời đối với các câu lạc bộ Việt Nam. Tình trạng này nếu tiếp diễn, bóng đá Việt Nam, đặc biệt là V.League, sẽ rất khó để phát triển một cách bền vững.
Các đội bóng cần tìm cách đa dạng hóa nguồn thu, xây dựng mô hình kinh doanh chuyên nghiệp hơn, không chỉ dựa vào nguồn tài trợ từ các ông bầu. Chỉ khi đó, bóng đá Việt Nam mới có thể thoát khỏi vòng luẩn quẩn của sự bất ổn và hướng tới một tương lai vững chắc hơn.
Câu chuyện của Hòa Bình hay Quảng Nam là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ, cho thấy sự mong manh của hệ thống bóng đá chuyên nghiệp khi thiếu đi một nền tảng tài chính ổn định và bền vững.
