Câu hỏi "World Cup thực sự dành cho ai?" dường như đã có câu trả lời, nhưng theo cách đáng buồn nhất trong tuần qua. FIFA đã hé lộ tư duy quản trị của mình qua hai thông báo đầy mâu thuẫn. Một mặt, khán giả được thông báo phải trả số tiền cao hơn gấp đôi so với giải đấu tại Qatar để sở hữu một tấm vé. Mặt khác, tiền thưởng cho các đội tuyển thi đấu lại tăng hơn 50% so với bốn năm trước. Một phép toán đơn giản: Các bên liên quan đang thắng lớn, còn người hâm mộ thì thua đậm.
Không mất nhiều thời gian để những người quan sát nhận ra sự phi lý này. Tom Greatrex, chủ tịch Hiệp hội Cổ động viên Bóng đá (FSA) – đại diện cho người hâm mộ tại Anh và xứ Wales – đã lập luận sắc bén: Việc FIFA có khả năng chi trả khoản tiền thưởng khổng lồ nhờ doanh thu mở rộng chính là bằng chứng cho thấy "không có nhu cầu thực tế nào để áp đặt mức giá vé cắt cổ lên những người ủng hộ, những người mang lại sự sống động cho World Cup". Có thể nói thẳng rằng, chưa bao giờ có một nhu cầu cấp thiết phải tăng giá vé, ngoại trừ lòng tham.
Hãy thử hình dung một kịch bản tươi sáng hơn. Với 37 thành viên Hội đồng FIFA đang tụ họp tại Doha, tận hưởng sự hiếu khách của Qatar sau cuộc họp hôm thứ Tư, họ hoàn toàn có thể dành thêm một ngày để sửa sai. Hãy trưng dụng một phòng họp hạng sang, khui những lon Red Bull và bắt tay vào việc.
Đầu tiên, hãy sửa chữa sai lầm phản cảm nhất: Tái phân bổ một phần tiền thưởng tăng thêm để cắt giảm giá vé cho người hâm mộ khuyết tật và người đi cùng (hiện nhóm này không được giảm giá chút nào). Thứ hai, hãy trao vé miễn phí – khoảng 300 vé mỗi trận – cho những "fan cứng", những người vác trống, cờ và vẽ mặt di chuyển nửa vòng trái đất để tạo nên không khí lễ hội. Thứ ba, hãy mạnh dạn loại bỏ định giá động và nạn vé chợ đen.
Nếu làm được vậy, hiệu ứng tích cực sẽ lan tỏa ngay lập tức. Lần đầu tiên sau nhiều năm, FIFA có thể được công chúng nhìn nhận như một tổ chức tiến bộ. Dù FIFA là tổ chức phi lợi nhuận với nhiệm vụ duy trì bóng đá toàn cầu, nhưng sau hàng loạt bê bối – từ việc trao giải hòa bình cho Donald Trump đến sự thờ ơ với người lao động nhập cư ở Qatar – họ cần một hành động tử tế để vớt vát lại hình ảnh. Điều này cũng sẽ mở đường cho những câu hỏi mang tính cốt lõi hơn.
Hiện có một cuộc tranh luận, được theo đuổi bởi giải Ngoại hạng Anh và các tổ chức khác, về việc liệu các cơ quan quản lý như FIFA có nên kiêm luôn vai trò điều hành giải đấu hay không. Nhưng vấn đề ở đây cụ thể hơn: FIFA nên tự hỏi họ đang làm tất cả những điều này vì ai. Mô hình World Cup hiện tại được thiết kế để tiền chảy về túi FIFA và các hiệp hội thành viên. Ở một số quốc gia nghèo, sự hỗ trợ này là sống còn. Nhưng với những nơi hưởng lợi nhiều nhất từ việc tăng tiền thưởng, số tiền đó chỉ là "muối bỏ bể" hoặc sự thừa thãi xa hoa.
Hãy nhìn vào Tây Ban Nha. Là đội đứng đầu bảng xếp hạng thế giới, họ được hưởng lợi từ nhánh đấu thuận lợi. Nếu vào bán kết, Liên đoàn bóng đá Tây Ban Nha (RFEF) sẽ nhận 29 triệu USD tiền thưởng. Nhưng hãy xem xét thực tế: Thứ Hai vừa qua, RFEF công bố ngân sách năm 2026 lên tới 403,5 triệu Euro (chưa tính khoản thưởng mới này). Trong đó, 87 triệu Euro được chia lại cho các câu lạc bộ. Riêng Siêu cúp Tây Ban Nha tổ chức tại Ả Rập Xê Út đã mang về 40 triệu Euro mỗi năm phí bản quyền.
Câu hỏi đặt ra là: RFEF hay Hiệp hội Bóng đá Anh (FA) có thực sự cần thêm 29 triệu USD không? Chắc chắn họ có thể dùng tiền đó vào việc tốt, nhưng cũng hoàn toàn có thể lãng phí nó. Quan trọng hơn, giá trị tạo ra cho bóng đá sẽ lớn hơn nếu số tiền đó được dùng để hạ thấp chi phí vé, tăng khả năng tiếp cận cho người dân, thay vì rót thêm vào ngân sách của những liên đoàn đã quá giàu có.
Đây là một câu hỏi khó nuốt và có lẽ sẽ không vang vọng nhiều trong các hành lang trụ sở FIFA ở Zurich. Họ còn bận tổ chức World Cup. Nhưng nếu câu hỏi này cứ bị bỏ ngỏ, sự ác cảm của những người hâm mộ bị gạt ra rìa sẽ ngày càng lớn. Và một ngày nào đó, dòng tiền khổng lồ từ tình yêu bóng đá có thể sẽ ngừng chảy.
Để tìm hiểu thêm về World Cup, độc giả có thể tham khảo qua bài viết: Lịch sử World Cup: Hơn 90 năm phát triển; Từ Rimet đến Messi.
