Luôn tồn tại song song hai phiên bản của World Cup. Một là phiên bản "sản phẩm" thương mại hào nhoáng, được FIFA đóng gói, tiếp thị và tận thu đến từng đồng xu.
Hai là phiên bản "trải nghiệm", thứ cảm xúc chân thật, rung động và đọng lại sâu sắc trong lòng người hâm mộ cũng như người dân địa phương.
Tại Seattle, một trong những thành phố chủ nhà của World Cup 2026, cuộc chiến giữa hai định nghĩa này đang diễn ra âm thầm nhưng quyết liệt. Và trong một diễn biến đáng mừng, phiên bản "trải nghiệm" cùng bản sắc địa phương đang chứng tỏ sức sống mãnh liệt của mình.
Cú va chạm trớ trêu
Câu chuyện bắt đầu từ một kế hoạch đầy nhân văn của ban tổ chức địa phương tại Seattle. Từ rất lâu trước lễ bốc thăm, họ đã quyết định chọn trận vòng bảng diễn ra ngày 26 tháng 6 tại sân vận động Lumen Field là "Pride Match" - Trận đấu Tự hào.
Đây không chỉ là một cái tên, mà là một lời khẳng định nhằm hưởng ứng tuần lễ tôn vinh cộng đồng LGBTQ+ vốn là niềm tự hào của thành phố này.
Tuy nhiên, định mệnh dường như muốn thử thách lòng kiên định của Seattle khi lá thăm may rủi đã tạo ra một kịch bản không thể trớ trêu hơn.
Hai đội tuyển được phân vào trận đấu này lại là Iran và Ai Cập. Đây là hai quốc gia mà cộng đồng người đồng tính không chỉ không được thừa nhận mà còn phải đối mặt với sự kỳ thị gay gắt, thậm chí là những hình phạt hà khắc.
Ngay lập tức, một làn sóng phản đối đã nổ ra từ phía liên đoàn bóng đá của hai quốc gia này. Phía Ai Cập đã gửi một bức thư chính thức lên FIFA, viện dẫn quy chế về sự "trung lập trong các vấn đề chính trị và xã hội" để yêu cầu thay đổi tính chất của trận đấu.
Lời viện dẫn này nghe có phần mỉa mai khi nó xuất hiện chỉ vài ngày sau khi Chủ tịch FIFA Gianni Infantino trao giải thưởng hòa bình đầu tiên của tổ chức này cho Tổng thống Mỹ Donald Trump, một động thái mang đậm màu sắc chính trị trần trụi.
Phong tục địa phương
Đứng trước áp lực đó, ban tổ chức tại Seattle đã đưa ra một câu trả lời đanh thép và không khoan nhượng: Không thay đổi. Họ ngầm gửi đi thông điệp rằng nếu hai liên đoàn không hài lòng, đó là vấn đề của họ. Sẽ vẫn có các sự kiện Pride diễn ra. Sẽ có những lá cờ cầu vồng tung bay rực rỡ cả bên trong lẫn bên ngoài sân vận động.
Quyết định này mang một ý nghĩa biểu tượng cực lớn. Tại World Cup 2022, FIFA đã tự dồn mình vào thế chân tường khi cấm các đội trưởng đeo băng tay cầu vồng "One Love" với lý do phải tôn trọng "phong tục địa phương" của nước chủ nhà Qatar.
Giờ đây, chính lập luận đó đang quay lại chống lại FIFA. Bởi lẽ, phong tục địa phương, hay bản sắc văn hóa cốt lõi của vùng Tây Bắc Thái Bình Dương nước Mỹ, chính là sự khoan dung, cởi mở và tôn trọng sự đa dạng. Seattle đang bảo vệ "phong tục" của mình quyết liệt như cách Qatar từng làm, chỉ khác là nó hướng về tự do.
Linh hồn của World Cup
Sự kiên định của Seattle là một tín hiệu đáng mừng, nhắc nhở chúng ta rằng World Cup chỉ thực sự thăng hoa khi nơi đây không phải là một sự kiện rập khuôn được FIFA "copy-paste" từ châu lục này sang châu lục khác.
Giải đấu hấp dẫn nhất hành tinh cần được phép mang hơi thở, mùi vị và bản sắc riêng biệt của vùng đất đăng cai. Chính những hương vị địa phương và sự xuất sắc trên sân cỏ mới là thứ trường tồn, chứ không phải những toan tính thương mại.
Nhìn lại lịch sử các kỳ World Cup đã qua, những ký ức đẹp đẽ nhất luôn gắn liền với con người và những tương tác đời thường, chứ không phải sự hào nhoáng giả tạo.
Tại Nam Phi năm 2010, điều đọng lại không phải là tiếng kèn Vuvuzela gây tranh cãi, mà là sự nồng hậu đến ngạc nhiên của người dân bản địa. Họ vui sướng tột độ và cảm kích vì du khách đã bay đến tận cùng thế giới để chia sẻ niềm vui với họ.
Đó là ký ức về việc chơi đùa với những chú sư tử con ở ngoại ô Cape Town, hay nỗi buồn của những người bán hàng rong ở Johannesburg khi biết FIFA cấm họ tiếp cận khu vực sân vận động, một minh chứng cho sự xung đột giữa lợi ích tập đoàn và sinh kế người dân.
Đến Brazil năm 2014, World Cup là những nụ cười khúc khích của nhân viên khách sạn khi thấy du khách cố gắng nói tiếng Bồ Đào Nha nhưng sai ngữ pháp. Đó là những khoảnh khắc chuyên môn thuần túy như khi Luis Suarez một mình nhấn chìm tuyển Anh tại Sao Paulo, hay hình ảnh Tim Howard đơn độc chống lại cả hàng công đội tuyển Bỉ.
Ngay cả tại Qatar 2022, một kỳ World Cup bị chỉ trích là "nhân tạo" và thiếu không khí lễ hội tự nhiên, những ký ức đẹp nhất vẫn thuộc về con người.
Đó là người đầu bếp vui tính làm món gà rán cuộn lúc nửa đêm ở góc phố, là tiếng hô vang tên Ronaldo và Messi của người hâm mộ vang vọng trong hệ thống tàu điện ngầm hiện đại ở Doha. Những điều đó chân thật hơn nhiều so với các khu Fan Fest vắng lặng hay những nghệ sĩ được thuê để giả làm người hâm mộ.
Hãy để các thành phố được là chính mình
World Cup không nằm ở những lễ bốc thăm xa hoa đầy rẫy người nổi tiếng, không nằm ở số tiền thưởng kỷ lục được vẽ ra từ không trung, và cũng không nằm ở khoảnh khắc trao cúp sặc mùi toan tính địa chính trị.
World Cup nằm ở những tương tác giữa người với người trên mặt đất, trong những bữa tiệc tự phát trước và sau trận đấu, và trong những khoảnh khắc xuất thần trên sân cỏ.
Kỳ World Cup 2026 được dự báo sẽ là giải đấu đắt đỏ, khó tiếp cận và mang tính độc quyền nhất trong lịch sử. Nhưng nó vẫn có thể được cứu rỗi nếu chúng ta kiên quyết bảo vệ những giá trị cốt lõi. Việc từ chối xóa bỏ sự kiện Pride tại Seattle để chiều lòng các yếu tố chính trị là một ví dụ điển hình cho sự phản kháng cần thiết đó.
Để giải đấu này thành công và xứng đáng với di sản vĩ đại của nó, hãy để các cầu thủ thi đấu hết mình bất chấp sự mệt mỏi của những chuyến bay dài. Hãy để người hâm mộ được nhập cảnh và tự do vui chơi theo cách của họ.
Và quan trọng nhất, hãy để những người chủ nhà, những cư dân của Seattle, Mexico City hay Toronto được sống đúng với bản sắc của họ, làm chủ bữa tiệc bóng đá này theo cách riêng của mình, thay vì phải uốn mình theo những khuôn mẫu cứng nhắc của FIFA.
