Bạn đã bao giờ mua một chiếc áo bóng đá hàng "fake" chưa? Nếu câu trả lời là có, bạn không hề cô đơn.
Trong một cuộc khảo sát gần 300 người hâm mộ trên khắp 20 CLB Ngoại Hạng Anh, 52% thừa nhận đã cố ý mua một chiếc áo giả. Trong số đó, hơn 80% cho biết họ sẽ làm điều đó một lần nữa. Lý do? Vì hàng chính hãng quá đắt.
Một chiếc áo đấu chính thức của các CLB Ngoại Hạng Anh có thể có giá tới 85 bảng Anh (khoảng 2,7 triệu đồng) hoặc lên tới 125 bảng (gần 4 triệu đồng) cho phiên bản cầu thủ mà chưa bao gồm tùy chỉnh. Trong khi đó, hàng giả có giá chỉ từ 8 bảng (chưa đến 300.000 đồng).
Có thể bạn nghĩ rằng mình đã mua được một món hời với chiếc áo đấu giá rẻ. Nhưng bạn có biết sự thật đằng sau nó không? Chiếc áo đó được làm ra như thế nào, và ai là người thực sự nhận được số tiền của bạn?
Một cuộc điều tra kéo dài 9 tháng đã đưa chúng tôi vào bên trong ngành công nghiệp làm giả áo đấu, từ một cuộc đột kích của cảnh sát ở phía bắc London đến Malta, nơi các quan chức cố gắng chặn các lô hàng lớn từ Châu Á, và cả trên mạng, nơi hàng giả được treo bán một cách công khai.
"Tội ác không có nạn nhân"? Sự thật trần trụi
Tiến sĩ Ulrika Bonnier khẳng định: "Nhiều người nghĩ mua áo giả là chuyện nhỏ, không hại đến ai. Nhưng đó là một sai lầm lớn. Đằng sau mỗi chiếc áo giả đó đều có những nạn nhân thực sự."
Trong khi đó, Giám đốc điều hành của Hiệp hội Trang phục và Giày dép Mỹ (AAFA), ông Steve Lamar nói: "Bạn đang mua những sản phẩm vi phạm an toàn và gây ô nhiễm môi trường. Bạn không thể vừa là một người có trách nhiệm với môi trường lại vừa mặc đồ giả. Đó là những hành động mâu thuẫn."
Về phía mình, Ngoại Hạng Anh cho biết họ coi vấn đề này là "cực kỳ nghiêm trọng". Chương trình chống hàng giả của giải đấu đã giúp thu giữ 400.000 món hàng giả trị giá 28 triệu bảng vào mùa trước.
Từ Manchester đến London: Hang ổ của tội phạm
Ở phía bắc Manchester, Cheetham Hill từng là một khu chợ trời khổng lồ bán đồ giả, hoạt động như một tổ chức tội phạm. Chánh thanh tra Andrew Torkington cho biết, trên đường phố lúc nào cũng có hàng trăm người. Trong số đó có những kẻ chuyên làm nhiệm vụ cảnh giới, sẵn sàng phát hiện cảnh sát và nhah chóng dẫn khách vào những cửa hàng bí mật.
Andrew tiếp tục mô tả một khung cảnh đáng sợ: "Khi bạn vừa bước vào, cửa cuốn sẽ ngay lập tức hạ xuống sau lưng, nhốt bạn lại. Bên trong tối tăm, ngột ngạt, không có cửa sổ, chỉ có dây điện chằng chịt. Nơi này thực sự là một cái bẫy: nếu có hỏa hoạn, gần như không có lối thoát. Và đó chưa phải là tất cả, rất nhiều vụ tấn công tình dục cũng đã xảy ra trong những căn phòng như thế này."
Nhưng khi một điểm bán áo giả bị đóng cửa, một điểm khác lại có xu hướng mở ra. Sau khi Cheetham Hill bị dẹp bỏ, doanh số bán áo giả đã tăng lên ở khu du lịch Camden, phía bắc London.
Hành trình của một chiếc áo giả: Từ công xưởng Trung Quốc đến tay người mua
Chính phủ Mỹ xếp Trung Quốc là thị trường hàng giả khét tiếng nhất thế giới, với việc cung cấp 90% hàng giả bị thu giữ tại biên giới nước Mỹ.
Một người trong cuộc đã hé lộ sự thật trần trụi về ngành công nghiệp này. Về quy mô, nó thật khổng lồ: mỗi nhà máy có thể sản xuất tới 50.000 chiếc áo mỗi ngày. Về con người, đó là một câu chuyện buồn: một công nhân làm việc cật lực để giám sát sản xuất 1.000 chiếc áo, nhưng cuối ngày chỉ nhận được một khoản tiền công rẻ mạt, khoảng 15 đến 30 bảng.
Những chiếc áo này sau đó được vận chuyển đi khắp thế giới. Đảo quốc Malta ở Địa Trung Hải là một trong những cửa ngõ quan trọng vào châu Âu. The Athletic đã tiếp cận hoạt động tại cảng tự do của Malta và chứng kiến những gì xảy ra sau khi một container đáng ngờ của Trung Quốc bị thu giữ. Nó chứa 50.000 chiếc áo bóng đá giả. 25.000 chiếc trong số đó đã bị cắt vụn.
Liệu chúng có thể được tặng cho các tổ chức từ thiện không? "Hoàn toàn không," Randolph Mizzi, một thanh tra cấp cao, nói. "Chúng tôi không biết họ đang sử dụng chất liệu gì. Không có kiểm soát chất lượng để tránh phát ban da hoặc nhiễm trùng. Ngoài ra, nó có thể không chống cháy. (Các sản phẩm) này có thể đang hỗ trợ khủng bố, lao động trẻ em, vũ khí hủy diệt hàng loạt, buôn người hoặc ma túy. Tôi thích nhìn chúng bị cắt vụn."
Các kênh bán hàng cũng rất đa dạng. Ngoài các cửa hàng vật lý, các nền tảng thương mại điện tử như Pinduoduo và AliExpress là những nơi tấp nập nhất. Trớ trêu thay, AliExpress lại là đối tác chính thức của UEFA cho EURO 2024. Những người có ảnh hưởng trên TikTok cũng đóng vai trò cầu nối của ngành công nghiệp này, họ nhận hoa hồng khi chia sẻ các liên kết đến sản phẩm giả.
Những rủi ro vô hình: Lừa đảo tài chính và chất độc hại
Khi bạn mua một chiếc áo giả trên mạng, tiền của bạn sẽ đi về đâu? "Có rất nhiều vụ lừa đảo," Elke Biechele, Giám đốc điều hành của một công ty điều tra tội phạm tài chính, giải thích. "Một chiêu lừa đảo là bạn được yêu cầu sử dụng hoặc tải xuống ứng dụng thanh toán của người bán (hàng giả). Sau đó, họ có tất cả thông tin chi tiết, vì đó là ứng dụng, máy chủ, mật khẩu và tất nhiên họ có thể truy cập vào tài khoản ngân hàng của bạn."
"Tội ác tiếp theo là việc những người này sẽ rút sạch toàn bộ tài khoản ngân hàng. Điều đó đã xảy ra ở Singapore. Ai đó đã mua một chiếc áo phông. Bọn tội phạm có thông tin ngân hàng của họ và ngay lập tức rút sạch tất cả tiền tiết kiệm, vay nợ và sử dụng tối đa thẻ tín dụng trong vòng một ngày."
Tiến sĩ Bonnier cũng cảnh báo về mặt tối nhân quyền của ngành công nghiệp này: "Vì hoạt động ngoài vòng pháp luật, những người công nhân làm hàng giả hoàn toàn không được bảo vệ và rất dễ bị bóc lột.
Ông nhấn mạnh: "Họ có thể là nạn nhân của nạn buôn người, bị ép buộc lao động như nô lệ, bị tịch thu hộ chiếu để không thể trốn thoát. Họ phải làm việc trong điều kiện nguy hiểm, nhiều giờ liền nhưng lại bị trả lương rẻ mạt, hoặc thậm chí không được trả công."
Nguy hiểm hơn, ngành công nghiệp này hoàn toàn không được kiểm soát, vì vậy bạn không biết vật phẩm bạn đã mua được làm như thế nào hoặc nó thực sự chứa những chất liệu gì. Một nghiên cứu năm 2022 của AAFA đã tìm thấy "mức độ kim loại nặng độc hại không thể chấp nhận được, như asen, cadmium và chì" trong các mẫu áo phông giả.
Vì sao áo đấu chính hãng lại đắt?
Theo nhà thiết kế Rob Warner, ngành công nghiệp áo giả bùng nổ là điều không thể tránh khỏi. Ông ví von đó là một công thức hoàn hảo: người hâm mộ luôn khao khát áo mới, các CLB thì liên tục ra mẫu, giá hàng chính hãng quá cao, còn hàng giả thì ngày càng giống thật. Bốn yếu tố này cộng lại đã tạo ra một môi trường lý tưởng cho hàng giả lên ngôi.
Các CLB cần kiếm tiền, các nhà sản xuất trang phục cần thu lại hàng triệu đô la họ trả cho các hợp đồng hợp tác và chi phí của một chiếc áo không chỉ riêng chất liệu.
Đây là phân tích gần đúng về giá 85 bảng của một chiếc áo chính hãng: 10 bảng cho sản xuất, 5 bảng cho marketing và vận chuyển, 25 bảng cho nhà sản xuất và 25 bảng cho nhà bán lẻ, 5 bảng là tiền bản quyền và 15 bảng cho 20% thuế VAT ở Anh.
Lựa chọn của người hâm mộ
Dù vậy, nhiều người vẫn cho rằng mức giá này là quá cao. Một số CLB như Ipswich Town hay Brentford đã cố gắng giữ giá áo đấu ở mức phải chăng hoặc sử dụng một bộ trang phục trong nhiều mùa giải để giảm bớt gánh nặng cho người hâm mộ.
Vấn đề là một vòng luẩn quẩn phức tạp. Người hâm mộ cảm thấy bị bóc lột bởi giá áo đấu quá cao và tìm đến hàng giả như một sự thay thế. Nhưng việc mua hàng giả, dù có vẻ vô hại, lại đang tiếp tay cho một ngành công nghiệp ngầm đầy rẫy tội phạm, bóc lột lao động và những nguy hiểm tiềm tàng cho chính sức khỏe và tài chính của người tiêu dùng.
Lựa chọn cuối cùng nằm ở mỗi người hâm mộ, nhưng sự thật đằng sau chiếc áo giả giá rẻ phức tạp và đen tối hơn nhiều so với những gì chúng ta tưởng.
