Câu chuyện này có sự tương đồng đáng lo ngại với vụ việc từng khiến Timor-Leste bị cấm tham dự vòng loại Asian Cup 2023. Câu chuyện này đặt ra một bài học lớn cho FAM - rằng minh bạch, tuân thủ luật và quản trị tốt phải là nền tảng cho mọi chiến lược phát triển bóng đá quốc gia.
Timor-Leste – lời cảnh tỉnh vẫn còn nguyên giá trị
Năm 2016, AFC phát hiện Timor-Leste đã sử dụng 12 cầu thủ gốc Brazil với hồ sơ nhập tịch giả trong giai đoạn 2011–2015. Kết quả, tất cả các trận có sự tham gia của những cầu thủ này bị hủy, liên đoàn bóng đá nước này bị phạt nặng, các quan chức liên quan bị cấm hoạt động, và quan trọng hơn cả - Timor-Leste bị cấm tham dự vòng loại Asian Cup 2023.
Phải mất gần ba năm để vụ việc được điều tra, xử lý và khép lại. Dù ban đầu phủ nhận, Timor-Leste sau đó buộc phải hợp tác với FIFA, tiến hành tái cấu trúc toàn bộ hệ thống quản lý, siết chặt quy trình xác minh quốc tịch và đăng ký cầu thủ. Họ đánh mất gần một thập kỷ phát triển bóng đá quốc gia vì một chuỗi sai lầm trong quản trị.
FAM và bài kiểm tra tương tự
Tình huống hiện tại của Malaysia có nhiều điểm trùng hợp. Ngày 25/9, Ủy ban kỷ luật FIFA ra án phạt 350.000 franc Thụy Sĩ đối với FAM, đồng thời treo giò bảy cầu thủ nhập tịch gồm Facundo Garces, Imanol Machuca, Hector Hevel, Gabriel Palmero, Rodrigo Holgado, Joao Figueiredo và Jon Irazabal vì “cung cấp thông tin sai lệch về tư cách thi đấu cho đội tuyển quốc gia”. Mỗi cầu thủ bị phạt thêm 2.000 franc Thụy Sĩ.
Báo cáo dài 19 trang của FIFA cho biết FAM đã đăng ký cầu thủ mà không kiểm chứng đầy đủ mối liên hệ pháp lý và cư trú với Malaysia. Một lỗ hổng lớn trong quy trình thẩm định đã bị phơi bày, dẫn đến nghi ngờ về tính minh bạch của hệ thống nhập tịch cầu thủ quốc gia.
Quyền Chủ tịch FAM Datuk Yusoff Mahadi khẳng định liên đoàn “sốc” trước quyết định của FIFA nhưng sẽ kháng cáo: “Chúng tôi tôn trọng quy trình kỷ luật, nhưng tin rằng quốc tịch của các cầu thủ này được cấp hợp pháp theo luật Malaysia. FAM sẽ sử dụng mọi kênh pháp lý để làm rõ.”
Song song đó, FAM đã bắt đầu kiểm toán nội bộ toàn bộ quy trình đăng ký cầu thủ – động thái được xem như bước đầu tiên trong việc khôi phục uy tín.
Bài học từ quá khứ: cải cách thay vì đối đầu
Theo Datuk Windsor Paul, Tổng thư ký AFC, tổ chức này đang “theo dõi sát” vụ việc và sẽ chỉ can thiệp sau khi quá trình kháng cáo tại FIFA kết thúc. Các chuyên gia pháp lý thể thao như Richard Wee cũng khuyến nghị FAM nên chọn con đường hợp tác, minh bạch và cải cách, thay vì phản ứng đối đầu: “Vụ Timor-Leste cho thấy quy trình kỷ luật có thể kéo dài đến hai năm, đặc biệt nếu kháng cáo lên Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS). Điều quan trọng nhất với FAM lúc này là chứng minh thiện chí và cải tổ quy trình quản trị.”
Thực tế, thiệt hại mà Timor-Leste phải gánh chịu không chỉ là án phạt, mà còn là sự mất uy tín lâu dài trong mắt AFC và FIFA. Họ bị cô lập khỏi đấu trường quốc tế, mất cơ hội phát triển thế hệ cầu thủ mới và chỉ có thể dần trở lại sau khi chứng minh năng lực quản trị mới.
