Chúng ta đang sống trong thời đại của những thần đồng bóng đá. Tại Arsenal, Max Dowman và Ethan Nwaneri đã phá những kỷ lục về cầu thủ trẻ nhất ra sân khi mới 15 tuổi. Tại Liverpool, Rio Ngumoha, 16 tuổi, đã trở thành người hùng ghi bàn quyết định. Và trên tất cả, thần đồng tuổi teen Lamine Yamal của Barcelona, người đã về nhì trong cuộc đua Quả bóng vàng.
Sự trỗi dậy của họ là một tín hiệu đầy phấn khích, nhưng nó cũng đặt ra một câu hỏi cấp bách: Liệu cơ thể vẫn đang phát triển của họ có chịu nổi sự khắc nghiệt của bóng đá đỉnh cao? Vụ tranh cãi gần đây, khi HLV Hansi Flick của Barcelona chỉ trích LĐBĐ Tây Ban Nha vì đã cho Yamal dùng thuốc giảm đau để thi đấu, chính là một lời cảnh báo đanh thép về những rủi ro tiềm ẩn đó.
Sự thật là, việc bảo vệ một tài năng trẻ không chỉ đơn giản là giới hạn số phút thi đấu. Đó là một ngành khoa học phức tạp, một cuộc cách mạng thầm lặng đang diễn ra trong các học viện hàng đầu, nơi các chuyên gia đang chạy đua với thời gian để đảm bảo những viên ngọc thô này có thể tỏa sáng một cách bền vững.
Vấn đề nan giải
Hai mươi ba năm trước, Wayne Rooney bùng nổ trong màu áo Everton khi mới 16 tuổi. Anh một "phép lạ về mặt thể chất" một cậu bé sở hữu cơ thể trưởng thành và sẵn sàng đối đầu với những hậu vệ cao to. Nhưng không phải thần đồng nào cũng giống như Rooney. Tiến sĩ Sean Cumming, chuyên gia hàng đầu về tăng trưởng trong thể thao, giải thích về sự khác biệt giữa tuổi đời và tuổi sinh học. Trong cùng một đội U15, có thể có một cầu thủ với bộ xương của một cậu bé 12 tuổi, trong khi đồng đội của cậu lại có thể chất của một chàng trai 17 tuổi.
Để giải quyết vấn đề này, các học viện hàng đầu tại Ngoại hạng Anh đã triển khai một chương trình sàng lọc khoa học. Họ theo dõi chiều cao, cân nặng của cầu thủ và cả chiều cao của cha mẹ, sau đó đưa vào thuật toán để dự đoán quá trình phát triển của từng cá nhân. Điều này giúp các HLV hiểu rõ hơn về mức độ trưởng thành của từng người, từ đó điều chỉnh khối lượng vận động cho phù hợp. Quan trọng hơn, giúp các CLB kiên nhẫn với những tài năng "chín muộn", những người có thể bị loại bỏ một cách oan uổng trong các hệ thống cũ chỉ vì họ phát triển thể chất chậm hơn bạn bè đồng trang lứa.
Những vùng nhạy cảm trên cơ thể một cầu thủ trẻ
Ngay cả với những cầu thủ "trưởng thành sớm" như Max Dowman, những rủi ro vẫn còn đó. Bởi vì dù một cầu thủ có thể đã ngừng cao lên, bộ xương của họ vẫn chưa hoàn thiện, giống như một tòa nhà đã xây xong phần khung nhưng các mối nối bên trong vẫn cần thời gian để ổn định. Các chuyên gia chỉ ra nhiều "vùng nguy hiểm" trên cơ thể của một vận động viên trẻ.
Đầu tiên là các điểm bám gân, những điểm nối mong manh giữa gân và xương, đặc biệt là ở vùng hông và xương chậu. Những điểm này chỉ thực sự hóa cứng hoàn toàn khi một người đến tuổi 21-22. Việc thi đấu và tập luyện với cường độ cao ở tuổi teen có thể gây ra những tổn thương mãn tính ở các khu vực này.
Tiếp theo là các sụn tăng trưởng, những vùng sụn mềm ở đầu các xương dài, có thể ví như những "nhà máy sản xuất xương". Chúng rất dễ bị viêm do các tác động lặp đi lặp lại. Các bệnh tăng trưởng phổ biến như Osgood-Schlatter (gây đau ngay dưới xương bánh chè, từng ảnh hưởng đến Rooney và Rashford) và bệnh đau gót chân đều liên quan đến các sụn này.
Khi cầu thủ bước vào giai đoạn cuối tuổi teen (18-20 tuổi), nguy cơ lại chuyển sang các khu vực khác như xương mu và lưng dưới, có thể dẫn đến những chấn thương do mỏi nghiêm trọng nếu bị chẩn đoán nhầm là chấn thương cơ đơn thuần. "Bước chuyển từ học viện lên đội một phải được thực hiện với sự cẩn trọng tối đa," Tiến sĩ Xabi Monasterio Cuenca, một chuyên gia tư vấn cho Athletic Club, cảnh báo.
Cách mạng trong học viện
Để đối phó với những rủi ro này, các học viện hàng đầu đã thực hiện một cuộc cách mạng trong phương pháp đào tạo. Des Ryan, cựu giám đốc y học thể thao của học viện Arsenal, cho biết các tài năng trẻ ngày nay được đối xử như những vận động viên chuyên nghiệp từ rất sớm, với một ngày làm việc kéo dài từ 9 giờ sáng đến 5 giờ chiều.
Quản lý khối lượng luyện tập và thi đấu là yếu tố sống còn. Các nghiên cứu cho thấy những cầu thủ phải liên tục di chuyển giữa đội trẻ và đội một có nguy cơ dính chấn thương nặng cao hơn, do sự thay đổi đột ngột về khối lượng và cường độ vận động. Giao tiếp chặt chẽ giữa các bộ phận là chìa khóa để đảm bảo một cầu thủ không bị quá tải.
Dinh dưỡng cũng đóng một vai trò quan trọng. Một nghiên cứu của Chelsea chỉ ra rằng các cầu thủ trẻ trong giai đoạn phát triển nhanh nhất có nhu cầu năng lượng tương đương với một cầu thủ đội một Ngoại hạng Anh. Việc đảm bảo dinh dưỡng đầy đủ và khoa học là cực kỳ quan trọng để xương phát triển chắc khỏe và cơ thể có đủ năng lượng để phục hồi.
Kết quả của sự phát triển toàn diện rất ấn tượng. Des Ryan cho biết những sản phẩm của các học viện hiện đại như Bukayo Saka khi lên đội một thậm chí còn có nền tảng thể chất tốt hơn một số cầu thủ chuyên nghiệp lớn tuổi hơn, như trường hợp Hector Bellerin phá kỷ lục tốc độ của Theo Walcott. Mục tiêu của họ là tạo ra những "vận động viên toàn diện", sẵn sàng cả về mặt thể chất lẫn tinh thần.
Tài năng và sự kiên nhẫn
Vậy, việc cho các cầu thủ trẻ ra mắt sớm có phải là một rủi ro? "Tôi nghĩ nó sẽ kéo dài sự nghiệp của họ," Ryan nói. "Nghiên cứu cho thấy việc bắt đầu sớm với một nền tảng tốt giúp tạo ra sức mạnh và tốc độ tốt hơn, đồng thời giảm nguy cơ chấn thương và tăng khả năng chịu tải." Thách thức lớn nhất, theo ông, không phải là việc ra mắt sớm, mà là số lượng trận đấu khổng lồ của bóng đá hiện đại, một gánh nặng cho mọi cầu thủ ở mọi lứa tuổi.
Sự trỗi dậy của thế hệ thần đồng là một điều tuyệt vời cho bóng đá, nhưng nó đi kèm với một trách nhiệm lớn lao. Tương lai của những Yamal, Dowman hay Ngumoha sẽ không chỉ phụ thuộc vào tài năng thiên bẩm của họ. Nó còn phụ thuộc rất nhiều vào sự kiên nhẫn, sự thấu hiểu và trí tuệ khoa học của những người đang dẫn dắt họ trên con đường đầy chông gai để vươn tới đỉnh cao, một hành trình đòi hỏi sự bảo vệ cẩn trọng hơn bao giờ hết.
