Được nắm tay các thần tượng, bước ra từ đường hầm trong tiếng hò reo của hàng vạn khán giả, và được đứng trên thảm cỏ thiêng liêng. Đó là giấc mơ thuần khiết của mọi đứa trẻ mê bóng đá.
Trở thành một mascot mang lại những kỷ niệm thơ ấu mà những đứa trẻ sẽ được trân trọng suốt đời. Các câu lạc bộ bóng đá chuyên nghiệp hiểu rất rõ sức mạnh của giấc mơ đó. Và trong kỷ nguyên bóng đá bị chi phối bởi thương mại, họ đang tận dụng triệt để cơ hội này. Tuy nhiên, giấc mơ đó đang đi kèm với một cái giá, và thường là một cái giá rất đắt, biến một ký ức tuổi thơ thành một món hàng xa xỉ.
Một cuộc điều tra về chi phí làm mascot tại các giải đấu ở Anh đã cho thấy một sự tương phản rõ rệt: trong khi một số CLB hàng đầu biến nó thành một hoạt động từ thiện, những CLB khác lại biến nó thành một cỗ máy kiếm tiền, với mức giá lên tới hàng nghìn Bảng.
Khi giấc mơ là miễn phí
Một điều đáng mừng là phần lớn các câu lạc bộ lớn nhất Ngoại hạng Anh, bao gồm cả nhóm Big Six (Manchester United, Arsenal, Liverpool, Chelsea, Manchester City và Tottenham), đều đã có một cử chỉ cao đẹp là không thu phí cho trải nghiệm này.
Đối với những gã khổng lồ này, việc trở thành mascot không phải là một dịch vụ có thể mua được, mà là một vinh dự được trao tặng.
Tại Old Trafford, cơ hội được ra sân cùng các cầu thủ Manchester United thường được dành riêng cho những trẻ em mắc bệnh hiểm nghèo hoặc bệnh nan y. Đây là một hành động mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc.
Cách duy nhất khác để có được vinh dự này là thông qua các cuộc đấu giá từ thiện do quỹ Manchester United Foundation tổ chức. Ví dụ, trong trận đấu với Crystal Palace mùa trước, mức giá thắng thầu để trở thành mascot là 5.531 Bảng. Toàn bộ số tiền này được chuyển đến các chương trình cộng đồng và giáo dục trên khắp Manchester.
Mô hình này biến một trải nghiệm mang tính biểu tượng thành một hành động có ý nghĩa xã hội, giữ trọn vẹn sự thuần khiết của giấc mơ, thay vì biến nó thành một dịch vụ thương mại.
Cỗ máy kiếm tiền
Tuy nhiên, không phải CLB nào cũng chọn con đường đó. Rất nhiều đội bóng ở Ngoại hạng Anh và các hạng dưới đang áp dụng các mức giá cắt cổ, biến giấc mơ của trẻ em thành một nguồn thu béo bở.
Cụ thể, Crystal Palace đưa ra các gói bạc và vàng. Gó bạc cho một trận đấu Hạng B"có giá 255 Bảng, trong khi gói vàng cho một trận đấu Hạng A có giá lên tới 520 Bảng.
Bên cạnh đó, Nottingham Forest là ví dụ cực đoan nhất. CLB này thông báo rằng các gói mascot của họ cho mùa giải này đã bán hết sạch, mặc dù có giá khởi điểm lên tới 2.000 Bảng (khoảng 64 triệu VNĐ). Gói này bao gồm một bữa ăn bốn món tại phòng VIP, phô mai và bánh quy sau trận đấu.
Còn West Ham có thể có tới 22 mascot trong một trận đấu. Với chi phí 375 Bảng cho một trận đấu loại A, CLB này có thể thu về 8.250 Bảng mỗi trận. Với tối thiểu 19 trận sân nhà, tiềm năng thu nhập từ riêng việc này đã lên tới hơn 125.000 Bảng mỗi mùa.
Vấn đề không chỉ dừng lại ở Ngoại hạng Anh. Ở giải hạng Ba (League One), Barnsley thu phí 199 Bảng cho một gói cơ bản, nhưng có một điều kiện oái oăm: mascot bắt buộc phải mặc bộ trang phục thi đấu đầy đủ của CLB, thứ phải được mua riêng với giá 80 Bảng.
Sự bào mòn của bóng đá thương mại
Kieran Maguire, một chuyên gia tài chính bóng đá, cho rằng các mức giá cao này là triệu chứng của một xu hướng lớn hơn. "Các CLB đang kiếm tiền từ mọi khía cạnh của sự hâm mộ, và điều đó bao gồm cả việc làm mascot. Các CLB đang chịu áp lực phải mang lại doanh thu, và các ông chủ không thực sự quan tâm tiền đến từ đâu."
Ông chỉ ra rằng các CLB đang hái ra tiền bằng cách nhồi nhét hàng chục mascot vào mỗi trận đấu, một hành động không chỉ là thương mại hóa mà còn làm mất đi tính độc quyền và đặc biệt của trải nghiệm. "Nếu bạn có 10 mascot và phụ huynh trả 500 Bảng, đó là 5.000 Bảng mỗi trận. Với 20 trận một mùa, bạn có 100.000 Bảng doanh thu."
"Chúng ta đang sống trong một môi trường bị chi phối bởi thương mại," Maguire kết luận một cách cay đắng. "Nơi sự lãng mạn của bóng đá không chỉ chết, mà còn bị chôn vùi, rồi bị hỏa táng từ nhiều năm trước, và nó sẽ không trở lại."
Hành động này đã vấp phải sự chỉ trích gay gắt từ các chính trị gia. Nghị sĩ Caroline Dinenage gọi tình trạng trên là một điều đáng xấu hổ.
Trong khi đó, nghĩ sĩ Clive Efford thậm chí còn chỉ trích gay gắt hơn: "Việc định giá khiến các gia đình thuộc tầng lớp lao động không bao giờ có cơ hội trở thành mascot như thế này là lòng tham thuần túy. Xét đến hàng triệu Bảng mà các CLB Ngoại hạng Anh nhận được mỗi năm từ các hợp đồng truyền hình, làm thế nào họ có thể biện minh cho việc thu tiền cho một giấc mơ của trẻ nhỏ? Họ nên cảm thấy xấu hổ."
Sự thật phũ phàng
Dù bị chỉ trích và có giá cao đến vô lý, sự thật là những gói mascot đắt đỏ này vẫn luôn bán hết. Các CLB dễ dàng biện minh rằng nhu cầu vẫn còn, và cha mẹ vẫn sẵn sàng chi tiền để con cái họ được ra sân cùng các cầu thủ.
Ngay cả chuyên gia Kieran Maguire, người lên án mạnh mẽ việc thương mại hóa mascot, cũng phải thừa nhận bản thân khó tránh khỏi mâu thuẫn. “Tôi sẽ là kể đạo đức giả nếu nói rằng khi cháu gái tôi lớn, tôi chắc chắn sẽ không làm điều đó. Thành thật mà nói, nếu có cơ hội và tôi thấy đáng tiền, tôi có thể vẫn sẽ chi trả khoản phí đó.”
Rốt cuộc, đây là bi kịch của bóng đá thời thị trường. Một giấc mơ tuổi thơ thuần khiết, được nắm tay cầu thủ bước ra sân, đã trở thành món hàng xa xỉ. Tình yêu con cái khiến các bậc phụ huynh sẵn sàng chi bất cứ giá nào, và các CLB thì hiểu rất rõ điều đó.
