Khi những tấm vé đầu tiên cho World Cup 2026 được mở bán vào tuần trước, hàng triệu người hâm mộ đã tham gia vào các hàng chờ trực tuyến chỉ để khám phá ra ý nghĩa thực sự đằng sau lời hứa hẹn "cả thế giới sẽ được chào đón" của chủ tịch FIFA Gianni Infantino.
Tấm vé rẻ nhất cho trận chung kết tại sân MetLife, ở vị trí xa đến mức chỉ thấy cầu thủ như những chấm nhỏ, có giá khởi điểm 2.030 USD. World Cup giờ không còn là lễ hội bóng đá toàn cầu, mà đã trở thành một cỗ máy kiếm tiền khổng lồ, nơi cảm xúc người hâm mộ bị đem ra kinh doanh.
Từ NFT đến FOMO.
Câu chuyện bắt đầu từ cơn sốt NFT năm 2022. Khi đó, FIFA giới thiệu một nền tảng cho phép người hâm mộ mua và “sở hữu” các khoảnh khắc bóng đá dưới dạng kỹ thuật số. Nhưng khi thị trường tiền ảo sụp đổ, FIFA đã âm thầm biến những token này thành một thứ khác: cơ hội mua vé xem World Cup.
Dưới cái tên đầy chất kinh doanh "Quyền được mua" (Right to Buy - RTB), người hâm mộ được mời mua các NFT, mà một ngày nào đó, sẽ cho họ quyền được phép mua một tấm vé thật. Ví dụ, một token "Quyền xem chung kết" có giá lên tới 999 USD. Nếu đội bóng bạn chọn vào đến trận chung kết, bạn có thể dùng token này để mua vé. Nhưng nếu đội của bạn bị loại, token đó sẽ trở thành một tệp ảnh JPEG vô dụng, và 999 USD của bạn cũng biến mất.
Bằng cách đó, FIFA đã tìm ra cách kiếm tiền từ chính sự mong đợi và lo lắng của người hâm mộ. Họ không còn bán vé, mà bán nỗi sợ bị bỏ lỡ. Người hâm mộ phải trả tiền chỉ để giữ hy vọng được mua vé xem trận chung kết. Nhưng rồi, FIFA tiết lộ rằng hầu hết người sở hữu token chỉ được mua vé ở hạng đắt nhất, khiến những fan bóng đá vỡ mộng.
Giá vé biến động
Khi những tấm vé thật cuối cùng cũng xuất hiện, quy mô của sự leo thang giá cả mới lộ rõ. Vé Hạng 1 cho trận bán kết có giá gần 3.000 USD, tứ kết gần 1.700 USD. Và đó mới chỉ là giá khởi điểm.
FIFA đã áp dụng mô hình giá vé biến động, tương tự như cách họ đã làm với kì FIFA Club World Cup vừa qua. Hãy tưởng tượng nó giống như cách giá vé máy bay hoặc giá cước Grab/Uber tăng vọt vào giờ cao điểm. Giá vé World Cup giờ đây cũng sẽ tự động tăng lên dựa trên nhu cầu, tạo ra một thị trường phức tạp và đầy phân cấp, nơi chỉ những người nhanh tay và giàu có mới có thể tiếp cận.
Nhưng điều gây phẫn nộ nhất là vai trò của FIFA trong thị trường bán lại. Ở các kỳ World Cup trước, giá bán lại bị giới hạn ở mức giá gốc. Lần này, FIFA đã dỡ bỏ hạn chế đó và tự mình tham gia vào thị trường thứ cấp. Trên nền tảng bán lại chính thức của FIFA, những tấm vé đã xuất hiện với giá hàng chục nghìn đô la. Một tấm vé chung kết có giá gốc 2.030 USD đã được rao bán lại với giá 25.000 USD.
Tệ hơn, FIFA thu lợi từ cả hai bên: 15% từ người bán và 15% từ người mua, nghĩa là mỗi 1.000 USD giao dịch, họ hưởng 300 USD. Họ nói đó là để ngăn phe vé, nhưng thực tế việc này chỉ hợp pháp hóa và kiếm lời từ chính thị trường bán lại. Như bài báo châm biếm: “Cách dễ nhất để đánh bại phe vé là tự đứng ra làm chủ chúng.”
Sự phẫn nộ của người hâm mộ
Các nhóm CĐV phản ứng dữ dội, vừa hoài nghi vừa phẫn nộ. Họ chỉ ra rằng chi phí để theo chân một đội bóng trong suốt giải đấu, ngay cả với vé rẻ nhất, đã cao gấp đôi so với World Cup ở Qatar. Cuộc chiến săn vé hứa hẹn sẽ trở nên hết sức nóng bỏng vào mùa hè năm sau.
Ronan Evain, đại diện nhóm Fans Europe, nói: “Đây là sự tư nhân hóa một giải đấu từng thuộc về tất cả mọi người.” Ông cho rằng FIFA đang biến World Cup thành sân chơi của tầng lớp trung lưu phương Tây và chỉ dành cho một số ít người đủ may mắn được đặt chân đến Mỹ.
FIFA biện minh rằng giá vé cao chỉ phản ánh “chuẩn mực thị trường Mỹ.” Nhưng họ đã quên mất một điều quan trọng: World Cup không phải Super Bowl hay tour diễn của Taylor Swift. Nó được cho là thuộc về tất cả mọi người: những CĐV lặn lội đường xa, những gia đình, những người đã biến các sân vận động trung lập thành những lễ hội của màu sắc và âm thanh.
Thương mại hóa cảm xúc
World Cup 2026 cho thấy bóng đá giờ không chỉ là thể thao mà còn là một cuộc kinh doanh cảm xúc. FIFA biến mọi cảm giác của người hâm mộ thành tiền: nỗi sợ bỏ lỡ, sự lo lắng phút chót hay cả việc bán lại vé đều bị tính phí. Bóng đá giờ cũng có giá cho mọi cảm xúc.
Tất cả được tính toán để mỗi cảm xúc đều mang lại doanh thu, thay vì chỉ còn là niềm vui bóng đá thuần túy.
FIFA khẳng định rằng mọi đồng tiền thu được sẽ được tái đầu tư cho bóng đá. Nhưng thực tế, điều họ mang lại là một cách nhìn mới: bóng đá, giống như mọi thứ khác trong đời sống hiện đại, nay cũng có thể bị tính toán, phân loại và biến thành hàng hóa.
Chủ tịch FIFA, Infantino không ngừng lặp lại rằng 2026 sẽ là "World Cup lớn nhất, tuyệt vời nhất và toàn diện nhất từ trước đến nay". Nhưng một World Cup được định giá như một thương hiệu xa xỉ chắc chắn sẽ thất bại thảm hại ở vế thứ ba.
Giấc mơ mà bóng đá từng mang lại, một sân chơi chung và niềm vui dành cho tất cả, nay đã bị mua lại, đóng gói và bán lại với giá đắt hơn. Khi quyền được tham dự cũng trở thành một món hàng, World Cup đã không còn thuộc về thế giới nữa.
