Sự thay đổi vai trò của tiền vệ phòng ngự
Trong nhiều thập kỷ, vị trí tiền vệ phòng ngự gắn liền với những cái tên như Claude Makelele hay Sergio Busquets, những người chủ yếu bảo vệ hàng thủ và phân phối bóng an toàn. Họ hiếm khi dâng cao, càng ít khi tạo ra bàn thắng. Tuy nhiên, sự tiến hóa của bóng đá hiện đại đã làm thay đổi định nghĩa này.
Ngày nay, những cầu thủ đá thấp nhất hàng tiền vệ không còn bó hẹp trong việc “ngồi trước hàng thủ”. Họ được khuyến khích tham gia vào các đợt tấn công, thậm chí là dứt điểm trong vòng cấm. Rodri của Manchester City là minh chứng rõ ràng. Anh giành Quả bóng Vàng 2024 là nhờ khả năng kiểm soát thế trận và sự nguy hiểm khi bất ngờ xuất hiện ở khu vực ghi bàn.
Những ví dụ tiêu biểu gần đây
Tại Ngoại hạng Anh, hai pha lập công từ vòng đấu gần nhất cho thấy rõ xu hướng này. Ryan Gravenberch ghi bàn mở tỷ số cho Liverpool trong trận derby Merseyside nhờ một pha băng lên táo bạo sau khi phối hợp cùng Alexis Mac Allister và Mohamed Salah. Sau trận, Gravenberch thừa nhận HLV Arne Slot đã cho phép anh tiến lên nhiều hơn, thay vì bó buộc ở vai trò số 6.
Chỉ vài giờ sau đó, Ladislav Krejci của Wolves cũng ghi bàn theo cách tương tự. Xuất phát từ vị trí thấp nhất hàng tiền vệ, anh bất ngờ xâm nhập khoảng trống giữa các trung vệ Leeds và ghi bàn sau một pha phối hợp ăn ý. Những tình huống này cho thấy tiền vệ phòng ngự hiện đại không còn “đóng đinh” ở khu vực trước vòng cấm đội nhà.
Nguyên nhân của xu hướng mới
Có ba yếu tố chính lý giải hiện tượng này:
- Chiến thuật pressing và sự năng động: Các đội bóng hiện nay yêu cầu tiền vệ phòng ngự chủ động áp sát cao, dẫn đến việc họ thường xuyên hiện diện ở nửa sân đối thủ. Khi giành lại bóng, họ ở vị trí thuận lợi để tham gia tấn công.
- Xuất thân của cầu thủ: Nhiều tiền vệ phòng ngự hiện tại vốn trưởng thành từ vai trò tấn công. Gravenberch là ví dụ rõ rệt, anh có kỹ năng và bản năng săn bàn, không ngại băng vào vòng cấm.
- Phá vỡ khối phòng ngự: Khi đối thủ chơi phòng ngự sâu, một tiền vệ bất ngờ dâng cao có thể tạo ra yếu tố bất ngờ. Đây là cách hữu hiệu để xuyên thủng hệ thống vốn đã quen đối phó với các tiền đạo và tiền vệ công.
Số liệu và sự so sánh lịch sử
Ở mùa giải 2024/25, nhiều tiền vệ phòng ngự đã có bàn thắng: Gravenberch (Liverpool), Moises Caicedo (Chelsea), Martin Zubimendi (Arsenal), Joao Palhinha (Tottenham), Casemiro (Manchester United) và Idrissa Gueye (Everton). Số lượng bàn từ nhóm cầu thủ này ngang ngửa với các tiền đạo cánh.
Điều đó hoàn toàn khác biệt với thế hệ trước. Makelele chỉ ghi 5 bàn trong cả sự nghiệp tại các CLB lớn, còn Busquets chỉ có 11 bàn sau gần 500 trận ở La Liga.
Kết luận
Sự tiến hóa của bóng đá hiện đại khiến tiền vệ phòng ngự không còn là “lá chắn” thuần túy. Họ vừa giữ vai trò đánh chặn, vừa là mối đe dọa bất ngờ trước khung thành đối thủ. Xu hướng này giúp các đội bóng có thêm phương án ghi bàn và đồng thời làm thay đổi cách nhìn về vị trí vốn bị coi là ít hào nhoáng nhất trên sân.
