Theo Rob Dawson (ESPN), “Các nguồn tin cho biết ban lãnh đạo United mất niềm tin rằng Ten Hag có thể xoay chuyển tình hình sau khởi đầu tệ hại. Với chỉ 11 điểm sau 9 trận, họ lo ngại đội sẽ quá xa để giành suất dự Champions League mùa sau.”
United kết thúc mùa giải trước đó ở vị trí thứ 8, và khi sa thải Ten Hag đang đứng thứ 14. Sau đó, họ bổ nhiệm Ruben Amorim – và rốt cuộc kết thúc mùa ở vị trí thứ 15.
Số điểm trung bình mỗi trận giảm từ 1,2 dưới thời Ten Hag xuống còn 1,0 dưới thời Amorim. Hiệu số bàn thắng thua trung bình mỗi trận cũng giảm từ -0,3 xuống -0,4. Dù kết quả còn tệ hơn giai đoạn khiến Ten Hag bị sa thải, United vẫn kiên định với nhà cầm quân người Bồ Đào Nha.
Có lúc, điều đó tưởng như sắp được đền đáp khi United có chuỗi 5 trận bất bại trên mọi đấu trường trong tháng 10 và 11 – cho đến khi họ thua Everton 0-1 ngay tại Old Trafford, dù đối thủ chơi thiếu người hơn 75 phút.
Sau 12 vòng, United đứng thứ 10. Tròn một năm kể từ trận đầu tiên của Amorim, họ đã chơi đủ một mùa Ngoại hạng Anh và thêm một trận. Câu hỏi đặt ra: Liệu Manchester United có thực sự tiến bộ hơn so với một năm trước?
Điều gì đã thay đổi dưới thời Ruben Amorim?
Về mặt lý thuyết, sơ đồ chiến thuật (4-3-3, 4-2-3-1 hay 3-4-3) không quá quan trọng. Nhưng với Amorim, triết lý chơi bóng của ông gắn liền với con số đầu tiên trong sơ đồ ấy.
“Tôi sẽ không thay đổi triết lý của mình,” Amorim nói hồi tháng 9, khi đội đang sa sút. “Nếu họ muốn thay đổi, họ phải thay con người.”
Theo dữ liệu của Stats Perform, Amorim sử dụng sơ đồ 3 hậu vệ (3-4-3 hoặc 3-4-2-1) trong toàn bộ 39 trận dẫn dắt United. Từ đầu mùa trước đến nay, chỉ có Oliver Glasner của Crystal Palace sử dụng hệ thống 3 trung vệ nhiều hơn.
Tuy nhiên, dù giữ nguyên sơ đồ và tuyên bố không thay đổi triết lý, Amorim đã thực sự thay đổi cách vận hành. Mùa trước, điểm yếu lớn nhất của United là tốc độ triển khai bóng quá chậm và thiếu hiệu quả.
Sau khi Amorim lên nắm quyền, tốc độ đưa bóng lên phần sân đối phương trung bình chỉ 0,98 mét/giây – chậm thứ hai Ngoại hạng Anh, chỉ nhanh hơn Manchester City. Nhưng khác với City, họ không giữ bóng để kiểm soát trận đấu mà chủ yếu chuyền qua lại bên phần sân nhà.
Thông thường, đội bóng có thể chọn chơi chậm để kiểm soát lãnh thổ, hoặc chơi nhanh để chấp nhận rủi ro. Nhưng nếu vừa chậm vừa không kiểm soát được thế trận, khả năng thắng là rất thấp.
Biểu đồ so sánh tốc độ chơi và tỉ lệ kiểm soát ở 1/3 sân đối phương cho thấy, mùa trước United nằm gần nhóm “chậm và kém kiểm soát” – cùng với các đội xuống hạng như Wolves hay West Ham.
Mùa này, điều đó thay đổi. United vẫn kiểm soát lãnh thổ tương tự, nhưng với nhịp độ tấn công cao hơn đáng kể.
Kết quả là họ tiến bộ rõ rệt: trung bình mỗi trận giành thêm 0,5 điểm, hiệu số bàn thắng thua tăng 0,4. Nếu duy trì suốt mùa, họ có thể hơn 19 điểm và cải thiện hiệu số 15 bàn so với mùa trước.
Tiến bộ bao nhiêu và có bền vững không?
Dựa theo chỉ số hiệu số bàn thắng điều chỉnh (70% xG + 30% bàn thắng thực tế), United đã lật ngược bức tranh mùa trước. Dưới thời Amorim năm ngoái, họ ở mức -0,16. Năm nay, tăng lên +0,20 – đứng thứ 7 toàn giải sau 12 vòng.
Ở khâu tấn công, số bàn thắng điều chỉnh tăng từ 1,29 lên 1,67 mỗi trận. Trong khi đó, số bàn thua điều chỉnh chỉ tăng nhẹ từ 1,45 lên 1,46.
Tức là dù phòng ngự kém an toàn hơn, United tấn công tốt hơn nhiều – và tổng thể hiệu quả hơn. Việc tìm ra sự cân bằng giữa rủi ro và lợi ích là phần lớn công việc của HLV, và Amorim đã tiến bộ qua từng mùa. Lợi thế khi dùng HLV trẻ là họ có thể phát triển cùng tốc độ với các cầu thủ trẻ.
Sự khác biệt lớn nhất giữa hai mùa nằm ở hàng công. Bryan Mbeumo đá hầu hết các trận, Matheus Cunha và Benjamin Sesko dù chấn thương nhưng đều góp mặt ít nhất một nửa số trận. United tấn công tốt hơn đơn giản vì họ có những tiền đạo tốt hơn.
Và mùa này, khoảng 2/3 số quả phát bóng từ khung thành của United được họ thực hiện bằng những đường bóng dài, so với chỉ 45% ở mùa trước. Tỉ lệ thủ môn thực hiện các đường chuyền dài ngoài tình huống phát bóng cũng tăng gần gấp đôi (60% so với 32%). Một phần do Andre Onana không còn bắt chính, nhưng rõ ràng đây là thay đổi có chủ ý.
Nhưng liệu có thể duy trì?
United đã hưởng lợi từ nhiều yếu tố may mắn.
Họ được chơi hơn người trước Chelsea từ phút thứ 5 (dù Casemiro bị đuổi cuối hiệp một nhưng khi đó đã dẫn 2-0). Trận gặp Everton, Idrissa Gueye bị truất quyền thi đấu, giúp United chơi hơn người phần lớn thời gian – dù vẫn thua.
Ngoài ra, họ đã được hưởng 3 quả phạt đền và chưa bị thổi phạt đền nào. Nếu loại bỏ yếu tố penalty, chỉ số hiệu số điều chỉnh giảm xuống +0,04 – gần tương đương thời điểm Ten Hag bị sa thải (+0,01).
Tính thêm thời lượng chơi hơn người, phong độ thực tế của họ gần như không khác so với một năm trước.
Câu hỏi được đặt ra là liệu Amorim có tiếp tục cải thiện? United hiện tốt hơn mùa trước, nhưng phần lớn là vì họ từng quá tệ.
Với HLV cứng rắn về triết lý như Amorim, có thể đội phải chấp nhận giai đoạn đi xuống để tiến lên. Nhưng vấn đề là ông chỉ thành công khi có nhóm cầu thủ phù hợp với sơ đồ 3 trung vệ và hai tiền vệ công bó vào trung lộ. Nếu Amorim rời đi, đội hình này sẽ lại phải thay đổi toàn bộ.
Ngoài ra, tiến bộ hiện tại đi kèm với việc đội hình già hơn. Cả hai tiền vệ trung tâm Casemiro và Bruno Fernandes đều trên 30 tuổi. Mbeumo và Cunha đang ở giữa giai đoạn đỉnh cao. Tuổi trung bình mùa trước là 25,5, nay tăng lên 26,5 – già hơn cả Arsenal và Manchester City. Trong khi đó, United vẫn chưa gần tới mức “sẵn sàng vô địch”.
Dù vậy, Amorim xứng đáng được ghi nhận. Ông đã đưa United thoát khỏi trạng thái hỗn loạn, dù chưa khiến họ thực sự đáng sợ. Manchester United hiện tại không còn tệ hại, nhưng cũng chưa tốt. Điều Amorim làm được là biến họ thành… một đội bóng trung bình.
