Man Utd vừa có chiến thắng quan trọng trước Newcastle tại Ngoại hạng Anh.
Trong men say của chiến thắng 1-0 trước Newcastle United vào ngày Boxing Day vừa qua, Ruben Amorim - vị thuyền trưởng người Bồ Đào Nha đã thốt ra một từ ngữ mà bấy lâu nay dường như không tồn tại trong từ điển bóng đá của ông tại Manchester: "Thích nghi". Đây không chỉ là một phát biểu xã giao sau trận đấu, mà là một cú "quay xe" ngoạn mục về mặt tư duy nếu so sánh với tuyên bố đanh thép hồi tháng Tám. Khi đó, Amorim từng khẳng định ông sẽ chỉ thay đổi sơ đồ 3-4-3 trứ danh khi và chỉ khi các cầu thủ có thể vận hành nó một cách hoàn hảo ngay cả khi nhắm mắt.
Tuy nhiên, thực tế phũ phàng trên sân cỏ và áp lực từ thành tích bết bát đã buộc cựu huấn luyện viên Sporting Lisbon phải đối diện với sự thật. Sự bảo thủ trong việc áp đặt hệ thống 3-4-3 suốt 13 tháng qua dường như là nguyên nhân cốt lõi khiến Man Utd không thể thoát khỏi vũng lầy. Khoảng thời gian hơn một năm đó, xét trên khía cạnh xây dựng lối chơi, đang hiện lên như một sự lãng phí tài nguyên khủng khiếp tại "Nhà hát của những giấc mơ".
Minh chứng rõ ràng nhất cho luận điểm này nằm ở hai trận đấu sân nhà gần nhất, nơi Amorim buộc phải "xé nháp" giáo án quen thuộc. Man Utd ra sân với sơ đồ 4 hậu vệ – điều từng được xem là cấm kỵ dưới triều đại của ông. Kết quả mang lại là sự khởi sắc đáng kinh ngạc. Trận hòa điên rồ 4-4 trước Bournemouth chứng kiến Quỷ đỏ vận hành 4-4-2 và tạo ra màn trình diễn tấn công rực lửa nhất mùa giải với 25 cú sút về phía khung thành đối phương. Ngay sau đó, chiến thắng 1-0 trước Newcastle lại là một phiên bản 4-2-3-1 đầy toan tính và kỷ luật, nơi hàng thủ 4 người trở thành bệ phóng vững chắc để bảo toàn thành quả mong manh.
Sự trớ trêu nằm ở chỗ, chính việc từ bỏ "đứa con tinh thần" 3-4-3 lại mang đến những kết quả tích cực mà Amorim khao khát bấy lâu. Ayden Heaven, trung vệ trẻ vừa có màn trình diễn ấn tượng, đã ngây thơ phát biểu rằng đội bóng chơi rất nhiều sơ đồ dưới thời Amorim và mọi thứ đều hiệu quả. Lời nói của cầu thủ tuổi teen này vô tình phơi bày sự mâu thuẫn: Man Utd linh hoạt thì sống, mà cứng nhắc thì chết. Những "cáo phó" cho triều đại của Amorim tại Old Trafford dường như đã được viết sẵn với nguyên nhân chính là sự cố chấp với sơ đồ 3 trung vệ.
Phân tích sâu hơn về mặt chiến thuật, sự thay đổi của Amorim – dù xuất phát từ tình thế bắt buộc do chấn thương, mất quân vì AFCON và sự vắng mặt của Bruno Fernandes – là cực kỳ hợp lý. Khi chuyển sang sơ đồ 4 hậu vệ, Man Utd có thể bố trí thêm nhân sự ở khu trung tuyến. Điều này giúp bảo vệ cặp tiền vệ phòng ngự Manuel Ugarte và Casemiro, tránh việc họ bị cô lập và bóp nghẹt trước những đối thủ có tuyến giữa cơ động như Newcastle.
HLV Amorim đã phải thay đổi sau thời gian dài kiên trì với triết lý của mình.
Hơn nữa, hệ thống mới giúp giải phóng không gian cho các cầu thủ chạy cánh. Patrick Dorgu, tác giả bàn thắng quyết định vào lưới Newcastle, đã tỏa sáng rực rỡ khi được chơi như một tiền vệ cánh thực thụ thay vì phải cày ải lên công về thủ trong vai trò wing-back. Tương tự, Amad Diallo cũng bùng nổ dữ dội trước Bournemouth khi được cởi bỏ gánh nặng phòng ngự. Rõ ràng, việc cố gắng nhồi nhét những "mảnh ghép hình vuông vào lỗ tròn" trong sơ đồ 3-4-3 trước đây đã kìm hãm sự phát triển của cả tập thể.
Nhìn lại đội hình mà Amorim kế thừa, ngoại trừ một vài cái tên, đa số đều không phù hợp với triết lý 3 trung vệ. Diogo Dalot hay Noussair Mazraoui luôn chơi hay hơn trong hệ thống 4 hậu vệ truyền thống. Việc Amorim nhận ra điều này mang lại 4 điểm quý giá trong hai trận gần nhất, trái ngược hoàn toàn với hai thất bại trước cùng các đối thủ này vào tháng 12 năm ngoái khi ông còn cố chấp với 3-4-3.
Dẫu vậy, sự thay đổi này mang một vị đắng chát. Nó giống như một sự thừa nhận ngầm rằng Amorim đã sai lầm khi quá cứng nhắc trong hơn một năm qua. Mùa giải trước, Man Utd cán đích ở vị trí thứ 15 đầy tủi hổ. Giới chuyên môn đặt câu hỏi: Nếu Amorim linh hoạt hơn, chấp nhận sử dụng sơ đồ 4 hậu vệ sớm hơn để tối ưu hóa nhân sự hiện có thay vì bắt họ học lại từ đầu một hệ thống xa lạ, liệu Quỷ đỏ có rơi xuống đáy vực sâu như vậy? Có lẽ họ đã có thể kết thúc trong top 8, bất chấp những biến động từ thượng tầng.
Amorim đã chứng minh ông có khả năng thích nghi, nhưng cái giá phải trả cho bài học này là quá đắt: một năm rưỡi loay hoay trong bóng tối của sự bảo thủ và một vị thế bị hạ thấp nghiêm trọng. Giờ đây, khi ánh sáng đã le lói cuối đường hầm với hệ thống 4 hậu vệ, câu hỏi lớn nhất được đặt ra: Liệu Amorim có đủ dũng cảm để duy trì công thức chiến thắng này, hay sẽ lại quay về với "tình yêu cũ" 3-4-3 khi cơn bão nhân sự qua đi? Câu trả lời đó sẽ định đoạt chiếc ghế của ông và cả tương lai của Manchester United.
