Nhà văn Marcel Proust từng viết rằng nghệ sĩ là người giúp ta nhìn thấy những điều mà trước đó chưa từng nhìn thấy. Nghệ thuật sinh ra để làm cho thế giới hiện lên rõ ràng hơn, giúp ta nhận ra vẻ đẹp của nó và cảm thấy sự tồn tại của mình trong dòng chảy bất biến của cuộc sống.
Proust cũng nói nhiều về ký ức, về việc những âm thanh, mùi vị hay xúc giác thoáng qua có thể bất ngờ đưa ta trở lại với những khoảnh khắc tưởng như đã bị lãng quên. Hiện tượng ấy mang theo một cảm xúc dâng trào không lời, một cơn trỗi dậy ký ức, sâu sắc và đầy mê hoặc.
Mỗi khi nghe lại ca khúc “Good Luck” của Basement Jaxx, bài hát mở đầu chương trình truyền hình EURO 2004 trên BBC, ký ức ấy lại sống dậy. Những hình ảnh Patrick Kluivert và Thierry Henry nô đùa bên các thắng cảnh Bồ Đào Nha, ánh nắng chói chang, mặt cỏ xanh mướt, sắc áo đỏ, mận, cam rực rỡ... tất cả hiện lên như thước phim ký ức.
Nhưng nếu phải chọn một màu đại diện cho mùa hè ấy, thì đó là màu vàng. Vàng của hy vọng, của tài năng, của những thế hệ được gọi là vàng son. EURO 2004 là nơi hội tụ của những con người ưu tú nhất đến từ Luân Đôn, Prague, Lisbon, Madrid. Với một cậu học sinh vừa thi xong phổ thông như tôi, giải đấu là phần thưởng hoàn hảo mở ra kỳ nghỉ hè mơ ước.
Không phải ai cũng nhớ về giải đấu bằng sự lãng mạn. Luiz Felipe Scolari chắc chắn nhớ về nó bằng cảm giác áp lực và chia rẽ. Sau chức vô địch thế giới cùng Brazil năm 2002, ông đến Bồ Đào Nha trong hy vọng làm nên điều kỳ diệu. Nhưng chuỗi 7 trận thắng trong 15 trận đầu đã khiến dư luận nghi ngờ. Việc ông gọi Deco, cầu thủ gốc Brazil, vào đội tuyển quốc gia làm dấy lên tranh cãi trong nội bộ và ngoài xã hội.
Ngay cả việc tổ chức EURO cũng bị đặt dấu hỏi. Chi phí hơn 400 triệu bảng để xây dựng 10 sân vận động trong bối cảnh nền kinh tế Bồ Đào Nha không mấy dư dả khiến công luận phản đối dữ dội. Câu hỏi phổ biến trên đường phố là tại sao không xây bệnh viện thay vì xây sân bóng.
Bất chấp tất cả, Scolari bắt tay vào tái thiết. Ông loại bỏ các công thần như Joao Pinto, Luis Boa Morte, trao cơ hội cho những gương mặt trẻ như Simao và Cristiano Ronaldo. Một thế hệ mới xuất hiện, mang theo khát khao và sự tươi mới, dù còn non kinh nghiệm.
Nhưng rồi Bồ Đào Nha để thua Hy Lạp 1-2 ngay trận khai mạc trên sân nhà. Một kết quả gây sốc. Dưới bàn tay Otto Rehhagel, Hy Lạp không đá để đẹp mà đá để sống sót. Họ xây dựng một hệ thống phòng ngự cực kỳ chặt chẽ, tổ chức phản công đơn giản và đầy thực dụng.
Dù vậy, Bồ Đào Nha không gục ngã. Họ đánh bại Nga 2-0, rồi vượt qua Tây Ban Nha nhờ pha lập công duy nhất của Nuno Gomes. Đó là trận thắng đầu tiên trước người hàng xóm sau hơn hai thập kỷ. Bồ Đào Nha bước vào tứ kết và gặp đối thủ mà họ muốn tránh nhất. Đó là đội tuyển Anh.
Người Anh đến giải đấu với sự phấn khích tột độ. Dưới thời Sven-Goran Eriksson, họ bất bại vòng loại. Steven Gerrard và Gary Neville trở lại sau chấn thương. Ashley Cole, Sol Campbell, David Beckham, Scholes, tất cả đều có mặt. Nhưng nhân tố làm rung chuyển cả châu Âu lại là một thiếu niên 18 tuổi mang tên Wayne Rooney.
Trong 3 trận đầu, Rooney ghi tới 4 bàn, khiến hàng thủ của Pháp, Thụy Sĩ và Croatia khốn đốn. Phong cách chơi của Rooney đầy bùng nổ, bản năng, gan lì. Anh như một chiếc lò xo bật tung trong mọi tình huống. Cả nước Anh tin rằng đây là năm của họ.
Trận tứ kết tại Lisbon diễn ra như một khúc bi tráng. Owen mở tỷ số ngay phút thứ 3. Nhưng rồi Rooney chấn thương sau pha va chạm với Jorge Andrade. Anh rời sân trong nước mắt. Tuyển Anh đánh mất thế trận.
Phút 83, Helder Postiga gỡ hòa bằng cú đánh đầu. Trong hiệp phụ, Rui Costa tung cú sút thần sầu giúp chủ nhà vượt lên. Nhưng Lampard gỡ lại. Trận đấu kéo dài đến loạt luân lưu.
David Beckham sút bóng lên trời. Ricardo cản phá cú đá quyết định của Vassell rồi chính anh thực hiện cú sút cuối cùng, đưa Bồ Đào Nha vào bán kết. Cả sân nổ tung. Cả nước Anh gục xuống. Một lần nữa, họ lại thất bại ở loạt sút định mệnh.
Cơn thịnh nộ của dư luận Anh trút lên đầu trọng tài Urs Meier, người đã từ chối bàn thắng muộn của Sol Campbell. Meier bị dọa giết, phải tạm rút khỏi cuộc sống bình thường. Truyền thông trở nên hung hăng, công kích cả gia đình ông.
Trong khi đó, Scolari và các học trò nhẹ nhõm. Họ tránh được Cộng hòa Séc, đội bóng được xem là chơi hay nhất giải.
Cộng hòa Séc đến giải với hàng loạt cầu thủ chất lượng. Pavel Nedved, đương kim Quả bóng vàng. Tomas Rosicky, Karel Poborsky, Jan Koller và Milan Baros, người đang có phong độ ghi bàn khủng khiếp. Trong khung gỗ là Petr Cech, mới 22 tuổi nhưng chơi đầy bản lĩnh.
Trận gặp Hà Lan, Séc bị dẫn 0-2 chỉ sau 20 phút nhưng rồi thắng ngược 3-2 bằng thứ bóng đá tấn công đầy nghệ thuật. Trước đó họ cũng hạ Latvia, sau đó đánh bại Đức dù chỉ tung đội hình dự bị. Họ bước vào bán kết gặp Hy Lạp với tâm thế của người làm chủ vận mệnh.
Nhưng Hy Lạp, như một tảng đá vô hình, khiến mọi khát vọng đổ vỡ. Họ phòng ngự chặt. Nedved chấn thương rời sân. Rosicky sút trúng xà. Và rồi phút bù giờ hiệp phụ thứ nhất, Traianos Dellas bật cao đánh đầu từ quả phạt góc. Một bàn thắng duy nhất, không thể đáp trả. Cộng hòa Séc thất bại, mang theo nỗi nuối tiếc lớn nhất giải đấu.
Trận chung kết diễn ra trên sân Da Luz, Lisbon. Bồ Đào Nha đá với giấc mơ giành chức vô địch đầu tiên trong lịch sử. Họ có đội hình chất lượng, có khán giả nhà, có thêm một ngày nghỉ. Nhưng tất cả là chưa đủ.
Hy Lạp vẫn giữ cách đá cũ. Họ dựng hàng phòng ngự như tường thành, chờ đợi cơ hội từ bóng chết. Và rồi phút 57, Charisteas đánh đầu ghi bàn sau quả phạt góc của Basinas. Bồ Đào Nha vùng lên tuyệt vọng nhưng không có thêm phép màu.
Trọng tài thổi còi kết thúc. Hy Lạp vô địch EURO 2004.
Một đội bóng bị xem là kẻ ngoài cuộc, không ngôi sao, không truyền thống, không kỳ vọng, đã đánh bại chủ nhà ngay tại sân nhà. Đó là một kết cục không ai tin nổi nhưng là sự thật.
Sau đó, Stelios Giannakopoulos trả lời BBC: “Tôi nghĩ sau chức vô địch, mọi thứ sẽ thay đổi, nhưng không. Mọi thứ vẫn như cũ.”
Thật vậy, bóng đá Hy Lạp không phát triển thêm. Giải vô địch quốc gia suy yếu, Olympiacos thống trị, đội tuyển quốc gia không còn giữ được đẳng cấp.
Nhưng kỳ tích năm đó là mãi mãi. EURO 2004 trở thành minh chứng rằng bóng đá không thuộc về người giàu, người mạnh, hay người được kỳ vọng. Nó có thể thuộc về bất cứ ai biết chiến đấu, biết tổ chức và tin vào điều không tưởng.
Đó là một mùa hè lạ lùng và không thể lặp lại. Mỗi lần nhớ lại, ta như cảm thấy một cơn trỗi dậy ký ức ùa về, sống động như vừa mới hôm qua. EURO 2004 không chỉ là một giải đấu. Đó là một phép màu từng xảy ra trong đời thật.
Theo "These Football Times"
