Phú quí thụt lùi ?
Việc giành được quyền đăng cai ASIAD 18 (2019), xét về bản chất, lẽ ra tất cả mọi người phải vui. Tuy thế, có thể cảm nhận rất rõ những băn khoăn vẫn bàng bạc trong dư luận. Chúng ta đủ điều kiện để tổ chức hay chưa? Việc xây dựng các công trình phục vụ ASIAD 18 có kiểm soát được cảnh thất thoát, rút ruột? Các công trình có tiếp tục hữu dụng, hay nằm trong cảnh lãng phí công năng, tệ hơn là “đắp chiếu”? Do đó, những người có trách nhiệm phải chứng minh được những lạc quan đang vẽ nên là có cơ sở cho dân tin. Ví dụ chỉ tiêu đoạt 10 huy chương vàng, liệu có quá tầm với không?
Tại ASIAD 14 (2002), đoàn Việt Nam có 4 huy chương vàng, ASIAD 15 (2006) ở Qatar, số huy chương vàng là 3. Đến ASIAD 16 tại Quảng Châu (2010), còn lại 1. Rõ ràng, dù biện minh bằng số huy chương bạc nhiều hơn cũng không phủ nhận được sự thật là trình độ thể thao của ta đang rất có vấn đề. Nên nhớ, ASIAD không phải như SEA Games, nơi chủ nhà có thể tận dụng được những lợi thế về trọng tài, về những môn sở trường để chiếm tiện lợi về huy chương. Nếu không định vị được chỉ tiêu, quá lạc quan về khả năng có huy chương mà thiếu thực tế, e rằng khó tránh khỏi sự hụt hẫng đáng tiếc, với tư cách chủ nhà. Bảy năm để chuẩn bị về lực lượng, chẳng lẽ các đối thủ cũng không có sự chuẩn bị chu đáo hơn ta.
Từ ASIAD 18 đến ông lãnh đạo VFF dũng cảm
Khi nhận cương vị trưởng đoàn đội tuyển quốc gia, Tổng thư ký Liên đoàn bóng đá Việt Nam (VFF) Ngô Lê Bằng đưa ra tuyên bố khiến khối người giật mình: “Nếu đội tuyển thất bại, tôi không làm hết trách nhiệm, tôi sẵn sàng từ chức”.
Chủ tịch VFF Nguyễn Trọng Hỷ cũng đã phân nhiệm rõ ràng: “Huấn luyện viên và trưởng đoàn sẽ là những người đầu tiên phải chịu trách nhiệm. Phần việc nào của ai thì người đó phải gánh. Nếu thua về chuyên môn là lỗi của huấn luyện viên trưởng, còn thua về tinh thần, nội bộ bất ổn… trưởng đoàn sẽ phải có trách nhiệm”.
 |
| Chỉ tiêu thích hợp của đội tuyển Việt Nam ở giải sắp tới là tinh thần và thái độ, chứ không chỉ là những tấm huy chương |
Đã có nhiều trưởng đoàn nhận bài học đau thương, mất chức, như ông Lê Thế Thọ, Trần Quốc Tuấn. Tuy thế, chỉ đến khi sự việc đã rồi thì trách nhiệm mới được dồn lên vai họ. Trước đó, hầu như không vị trưởng đoàn các đội tuyển bóng đá nam nào có đủ dũng khí như ông Bằng. Việc phân định trách nhiệm cũng không thể hiện rõ nét trước chiến dịch như lần này.
Cho dù có phân nhiệm, cũng có thể thấy huấn luyện viên trưởng và trưởng đoàn vẫn rất “cô đơn” trong việc phải chịu trách nhiệm, một khi đội tuyển quốc gia gặp vấn đề nghiêm trọng. Trong khi đó, người ta chờ đợi dũng khí, tương tự như ông Ngô Lê Bằng, từ nhiều quan chức khác của VFF. Thành tích đội tuyển quốc gia thể hiện năng lực lãnh đạo của VFF. Chúng ta hay nói đến trách nhiệm chung, nhưng sau bao thất bại có tính hệ thống của bóng đá nước nhà, dường như các “con tốt” chỉ là huấn luyện viên trưởng, thường là người nước ngoài, và trưởng đoàn. Những lời xin lỗi, người hâm mộ cả nước đã nghe quá quen tai. Trong khi việc quan chức cấp cao của nền bóng đá thấy xấu hổ, hoặc không hoàn thành trách nhiệm mà từ chức, là chuyện xa xỉ.
Chúng ta đang ở đâu?
Thực ra, chẳng ai bắt ông Bằng phải tự ra tối hậu thư cho cá nhân mình. Trên thực tế, Chủ tịch VFF Nguyễn Trọng Hỷ cũng đã chứng tỏ rất hiểu đội tuyển chúng ta đang có gì trong tay: “Tất nhiên vẫn còn nhiều yếu tố tác động đến thành tích của đội tuyển ở một giải đấu. Nếu đội chỉ vào đến bán kết nhưng cống hiến một lối chơi đẹp và hết mình thì tôi nghĩ đó cũng không phải là thảm họa và huấn luyện viên trưởng cần được tạo thêm cơ hội”.
Quả thật, biến động của bóng đá khu vực đang diễn ra phức tạp. Malaysia rõ ràng đang ở cửa trên khi liên tiếp làm trùm khu vực với hai chức vô địch SEA Games 2009, 2011 và AFF Suzuki Cup 2010. Thậm chí, Indonesia cũng được coi mạnh hơn, bởi họ là á quân AFF Suzuki Cup 2010, SEA Gamnes 2011. Thái Lan có một giải chuyên nghiệp đang phát triển rất căn bản. Về bản chất, trình độ đá bóng của cầu thủ nước này vẫn chưa thể mất đi. Trong khi đó, Philippines, Singaporre ngày càng “xương xẩu” với chính sách nhập tịch. Myanmar cũng đang trỗi dậy.
Khổ nỗi, dù không nói ra, nhưng thầy trò huấn luyện viên Phan Thanh Hùng đang đối diện với chỉ tiêu ngầm: không vô địch coi như thất bại.
Đấy là nỗi khổ tâm, có lẽ rất lớn, với các đời huấn luyện viên trưởng và các thế hệ cầu thủ ta. Những phát ngôn theo kiểu “giờ không vô địch thì không bao giờ vô địch” hoặc “không vô địch thì vứt”, ngoài gây sức ép cực lớn, còn là mũi khoan vào thẳng con tim của những huấn luyện viên trưởng giàu đam mê và lòng tự trọng. Chưa kể, những người có trách nhiệm với nền bóng đá từng lỡ dại tuyên bố giải chuyên nghiệp ta là oách nhất khu vực.
Bóng đá ta cần một cuộc tái cấu trúc toàn diện, cần nhiều thời gian, chứ không phải bằng một chức vô địch AFF Cúp lần này, hay SEA Games năm sau. Nếu dùng mọi cách, trong đó có doping tiền, chỉ để đạt thành tích nhất thời, mà không chăm bẵm những yếu tố căn bản của nền bóng đá, rốt cuộc khó tránh khỏi viễn cảnh như đã gặp phải, sau chức vô địch AFF Suzuki Cup 2008.
 |
| Ông Ngô Lê Bằng là một trong số hiếm hoi các lãnh đạo bóng đá Việt Nam dám ra tối hậu thư cho bản thân trước một chiến dịch lớn |
Dõi theo từ tấm huy chương bạc SEA Games 18 (1995), huy chương vàng AFF Suzuki Cup 2008 đến trước chuyến sang Thái Lan lần này, xem ra để định vị được trình độ bóng đá ta đang đứng ở đâu, là một bài toán cực khó. Trong một thời gian dài, chúng ta cũng chưa xác định được một lối chơi rõ ràng, phù hợp với điều kiện, tư chất của người Việt. Việc đưa ra lộ trình, chỉ tiêu, mục tiêu luôn mơ hồ, thiếu tính thực tế, mà hài hước nhất là kế hoạch 2018 có mặt ở World Cup.
Dĩ nhiên, nói thế không có nghĩa là thầy trò huấn luyện viên Phan Thanh Hùng không có những cơ sở để nghĩ tới việc tạo một cảm hứng cho cuộc chấn hưng bóng đá nội. Những lợi thế mà không phải đất nước nào trong khu vực cũng có, chúng ta có lượng khán giả ủng hộ các đội tuyển quốc gia đông đảo. Sự quan tâm của toàn xã hội dành cho bóng đá là quá lớn, dù đổi lại là sự tốn kém, phiền muộn bất tận.
Vấn đề, hơn lúc nào hết, trong khó khăn chung của nền bóng đá lúc này là ý thức màu cờ sắc áo, hay nói to tát là ý thức công dân của các tuyển thủ phải được phát huy cao độ. Đấy là điều mà lâu nay bộ phận lớn cầu thủ ta chưa ý thức được. Họ nhận lương, thưởng, lót tay từ câu lạc bộ rất khủng, nhưng để nói đến cống hiến xứng với gì được nhận, ít ngôi sao thực hiện được.
Có lẽ, không có chỉ tiêu nào thích hợp hơn lúc này là thầy trò huấn luyện viên Phan Thanh Hùng thực sự có sự khác biệt về tinh thần, thái độ chơi bóng so với trước.
