Năm 1872, tại Glasgow, trận đấu bóng đá quốc tế chính thức đầu tiên trong lịch sử diễn ra giữa Scotland và Anh. Điều đáng kinh ngạc là toàn bộ 11 cầu thủ của đội tuyển Scotland đều đến từ một câu lạc bộ duy nhất.
Khi nhắc đến bóng đá Glasgow, có lẽ bạn sẽ nghĩ ngay đến trận derby Old Firm kinh điển giữa Celtic và Rangers. Nhưng nằm giữa hai sân vận động nổi tiếng Ibrox và Celtic Park là sân Hampden Park, ngôi nhà của đội tuyển quốc gia. Và lịch sử của nó gắn liền với câu lạc bộ lâu đời nhất Scotland: Queen's Park, thành lập năm 1867.
Những người tiên phong vĩ đại
Queen's Park đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc định hình nên bóng đá hiện đại. Họ là những người khởi xướng việc thành lập Hiệp hội bóng đá Scotland (SFA) và là nhà vô địch đầu tiên của Scottish Cup.
Vào thời kỳ sơ khai, chiến thuật bóng đá còn rất đơn giản, chủ yếu là một cầu thủ cầm bóng và lao lên phía trước cùng các đồng đội vây quanh, giống như môn bóng bầu dục hơn.
Nhưng chính Queen's Park đã phát minh ra một chiến thuật mang tính cách mạng: thay vì cứ lao đầu về phía trước, tại sao không chuyền bóng cho đồng đội khi bị đối thủ áp sát?
Ý tưởng về việc phối hợp đồng đội này, được gọi là lối đá ban bật, đã giúp bóng đá Scotland đi trước một bước. Queen's Park được ví như "Barcelona của những năm 1870" với lối chơi chuyền bóng sắc lẹm đầy lạ lẫm.
Báo chí thời đó mô tả về một trận đấu của họ: "Các cầu thủ Queen's Park rê dắt và chuyền bóng, trong khi đối thủ của họ chủ yếu chỉ biết phá bóng thật mạnh."
Có lẽ những quý ông người Anh thời đó chỉ biết há hốc trong sự kinh ngạc. Tinh thần đồng đội ư? Thật là một ý tưởng kỳ quặc!
Nhờ lối chơi vượt trội, từ năm 1874 đến 1893, Queen's Park đã vô địch Scottish Cup tới 10 lần, một thành tích mà đến nay vẫn xếp thứ ba trong lịch sử. Họ thậm chí còn 2 lần lọt vào chung kết FA Cup của Anh, điều mà không đội bóng Scotland nào khác làm được.
Sự trỗi dậy của chủ nghĩa chuyên nghiệp
Vậy điều gì đã khiến một thế lực thống trị như vậy lụi tàn? Câu trả lời nằm ở bước phát triển tiếp theo của bóng đá: tiền bạc.
Ban đầu, bóng đá là một trò tiêu khiển của giới quý tộc. Nhưng dần dần, nó lan rộng đến tầng lớp lao động, đặc biệt là ở miền Bắc nước Anh. Các đội bóng công nhân bắt đầu đánh bại các đội bóng quý tộc, và họ làm điều đó bằng cách trả tiền cho các cầu thủ giỏi. Các "công việc" tại nhà máy được sắp xếp cho các cầu thủ, và họ được trả thêm tiền để chơi bóng.
Năm 1885, bóng đá chuyên nghiệp chính thức được hợp pháp hóa ở Anh. Hiệp hội bóng đá Scotland ban đầu phản đối kịch liệt, nhưng rồi cũng phải chấp nhận sự thật không thể tránh khỏi vào năm 1893.
Pháo đài nghiệp dư cuối cùng
Vào cuối thế kỷ 19, bóng đá thế giới có một bước ngoặt lớn khi các câu lạc bộ bắt đầu trả lương cho cầu thủ, biến họ thành những người chuyên nghiệp. Giữa lúc đó, Queen's Park đã đi một con đường riêng vô cùng đặc biệt.
Họ quyết định giữ vững tinh thần "nghiệp dư", có nghĩa là các cầu thủ của họ ra sân hoàn toàn vì đam mê, không nhận một đồng lương nào. Điều phi thường là đội bóng "chơi cho vui" này vẫn đăng ký thi đấu trong các giải chuyên nghiệp, hàng tuần phải đối đầu với những đội bóng trả lương cao cho các ngôi sao.
Họ đã kiên định với lập trường này trong hơn 125 năm. Khẩu hiệu của CLB là "Ludere Causa Ludendi" (Chơi vì niềm vui chơi bóng). Trong khi các siêu cò đẩy mức lương cầu thủ lên tận mây xanh, các cầu thủ Queen's Park vẫn ra sân mà không nhận một đồng lương nào.
Tuy nhiên, lập trường cao quý này có một cái giá rất đắt: trước năm 1893, họ giành 10 chức vô địch Scottish Cup, sau năm 1893, họ không giành được bất kỳ danh hiệu lớn nào. CLB dần trượt dài xuống các hạng đấu thấp nhất của Scotland.
Họ vẫn chơi các trận sân nhà tại sân Hampden Park có sức chứa 52,000 người, trong khi lượng khán giả trung bình chỉ khoảng 600-700 người. Thật khó để tưởng tượng bầu không khí bên trong sân vận động khổng lồ đó. Cũng trong giai đoạn khó khăn này, một chàng trai trẻ tên Andy Robertson đã bắt đầu sự nghiệp huy hoàng của mình tại đây.
Sự thay đổi không thể tránh khỏi và cuộc hồi sinh
Cuối cùng, đối mặt với nguy cơ tụt hậu hoàn toàn, Queen's Park nhận ra rằng mô hình nghiệp dư lãng mạn của họ không còn khả thi. Vào năm 2019, sau 152 năm kiêu hãnh với vị thế nghiệp dư, các thành viên của CLB đã bỏ phiếu với tỷ lệ 91% đồng ý chuyển sang mô hình chuyên nghiệp.
"Đó là một cuộc đấu tranh giữa lý trí và con tim," một cựu cầu thủ chia sẻ. "Con tim của rất nhiều thành viên không muốn làm điều này, nhưng lý trí mách bảo rằng chúng tôi phải làm vậy để tồn tại và phát triển."
Và sự thay đổi đó đã mang lại thành công ngay lập tức. Với việc có thể ký hợp đồng và trả lương cho các cầu thủ, Queen's Park đã giành quyền thăng hạng liên tiếp trong hai mùa giải 2020/21 và 2021/22.
Đến nay, họ đang là một thế lực ở giải hạng Nhất Scotland, và chỉ còn cách một bước nữa là có thể trở lại giải đấu cao nhất, sát cánh cùng những gã hàng xóm khổng lồ Celtic và Rangers.
Di sản bất diệt
Dù pháo đài nghiệp dư cuối cùng đã sụp đổ, di sản của Queen's Park là bất diệt. Họ là những người đã phát minh ra lối đá ban bật, giới thiệu khái niệm nghỉ giữa hiệp, các quả đá phạt và cả xà ngang. Họ đã tổ chức trận đấu quốc tế đầu tiên và đóng góp toàn bộ đội hình cho tuyển Scotland.
Và quan trọng hơn cả, họ đã giữ vững tinh thần chơi bóng vì niềm vui trong hơn một thế kỷ. Ở đâu đó, một vị cựu giám đốc của Queen's Park đang nhìn xuống, rít một hơi xì gà và lẩm bẩm: "Thật tuyệt khi thấy các chàng trai của chúng ta trở lại nơi họ thuộc về. Nhưng chơi bóng vì tiền ư? Thật là vớ vẩn. Người ta nên vận động gân cốt vì tình yêu thuần khiết với trận đấu."
Dù không còn vận hành theo hướng nghiệp dư, Queen's Park vẫn là một biểu tượng. Họ đã dạy cho thế giới cách chuyền bóng và sau đó dạy cho thế giới về lòng kiên định với lý tưởng. Hành trình của họ là một lời nhắc nhở rằng, trước khi là một ngành công nghiệp, bóng đá đã từng là một trò chơi đẹp đẽ, với sự đam mê thuần túy.
Theo "These Football Times"
