Cảm xúc đi kèm bạo lực
Bóng đá là trò chơi rất máu lửa. Bạn có bao giờ thấy một người đang rất đỗi bình thường đột nhiên trở thành gã nóng tính như lửa chỉ vì một quyết định xử phạt đền vô lý của trọng tài ? Giận dữ, nham hiểm, cay độc, đau khổ, tham lam, phấn khích-đó là những cảm xúc bóng đá dễ dàng và mau chóng mang lại. Khi trọng tài không công nhận bàn thắng của đội nhà, bạn sẽ cảm thấy như ông ta đang rinh mất kho báu của mình, hay khi đội bạn yêu mến bất ngờ lội ngược dòng và chiến thắng, điều đó hạnh phúc như khi đứa con đầu lòng của bạn chào đời…
Và không có gì ngạc nhiên khi bóng đá cũng là một trò chơi mang đậm tính bạo lực. Khi cảm xúc và đam mê dâng trào cực độ, và khi con người ta cống hiến quá nhiều thời gian cho sở thích của mình, cũng là lúc đã sẵn sàng cho một giọt nước làm tràn ly.
Ở Anh, xu hướng bạo lực trong bóng đá xuất hiện từ thập niên 1970. Đến thập niên 1980, nó vươn tới một mức độ của sự cuồng loạn đến nỗi thủ tướng khi đó, bà đầm thép Margaret Thatcher, phải ra tay can thiệp, còn ông bầu Ken Bates, một dân thượng lưu đúng nghĩa, tuyên bố phải dùng tới hàng rào điện để ngăn “đám súc vật” trên các khán đài. Thảm họa trên sân vận động Heysel năm 1985 đặt ra câu hỏi nhức nhối cho “nạn dịch” của bóng đá này. Nhiều câu lạc bộ Anh bị cấm chơi ở các giải châu Âu trong 5 năm với yêu cầu phải giải quyết ngay vấn nạn của họ. Sau các chiến dịch thành công tại World Cup Italia 1990 và Euro 1996, bóng đá Anh trở nên yên bình hơn với những cổ động viên bớt nổi loạn hơn. Tuy nhiên theo các bình luận gia nhận xét thì bạo lực trong bóng đá vẫn xuất hiện như cơm bữa, chỉ là nó ít được nhắc đến thôi.
Cách đây vài tuần trong một trận tranh tài cúp FA giữa Hull City và Millwall trên sân vận động KC, rắc rối phát sinh từ phía các cổ động viên đội khách. Họ tháo tung ghế ngồi, đập phá nhà vệ sinh và các quán nước. 12 người bị cảnh sát bắt giữ. Đây là một vụ mang tính thời sự tại Anh vào thời điểm này, đưa ra lời cảnh báo rằng mặc dù vấn đề trị an tại các sân bóng của Anh đã được cải thiện khá nhiều, nhưng những rắc rối vẫn tiềm tàng.
Dấu vết lịch sử
Thật khó để biết chính xác bạo lực trong bóng đá xuất hiện ở Anh từ khi nào. Vào những năm của thập kỷ 80 và 90 của thế kỷ 19, một nhóm cổ động viên bóng đá, biệt danh “Những kẻ cứng đầu”, được cho là đã khơi mào cho rắc rối. Họ thường xuyên gây rối ở các trận derby của địa phương. Năm 1885, một trong những vụ bạo lực bóng đá đâu tiên diễn ra khi đội bóng “bất khả chiến bại” Preston North End đánh bại Aston Villa trong một trận giao hữu. Sau trận đấu, cổ động viên hai bên xông vào nhau với nắm đấm, gậy gộc và đá khi họ vừa rời sân bóng. Vô nghĩa, không có mục đích và thiếu suy nghĩ là những từ đồng nghĩa với bạo lực bóng đá.
Mặc dù những vụ bạo lực này đã xuất hiện từ sớm, cùng với việc các cổ động viên đội khách vào những cửa hàng cướp bóc và hành hung người dân quanh đó, những mãi đến những năm 1960, thuật ngữ “bạo lực bóng đá” mới thực sự xuất hiện trên các mặt báo. Những ví dụ đầu tiên là vụ các cổ động viên đội khách đập phá trên các chuyến xe lửa chở họ, dẫn tới chiến dịch chống bạo lực bóng đá đầu tiên: Phong trào “Bóng đá đặc biệt”.
Mọi cổ động viên ở Anh trên 30 tuổi đều nhớ phong trào đó. Cơ bản, “Bóng đá đặc biệt” là dịch vụ xe lửa chuyên chở những cổ động viên đội khách đến các trận đấu. Ý tưởng là cách ly họ khỏi những hành khách bình thường, giảm thiểu những rủi ro đến cộng đồng và đảm bảo cho cảnh sát biết họ sẽ đến vào lúc nào và nơi nào. Những chiếc xe lửa này chỉ gồm những toa chứa hàng hóa không giá trị hay những toa trống và thường rất chật hẹp. rất là nhỏ. Nhũng người hâm mộ bị nhồi nhét và bị đối xử như gia súc. Các cửa sổ bị đóng kín, không có nhà vệ sinh trên tàu (nhưng vẫn bán rượu) và bên trong thì bẩn thỉu không thể tả nổi.
Những năm tháng chết chóc
Nếu thập kỷ 1960 là những năm “gieo mầm” cho bạo lực bóng đá thì 1970 là giai đoạn bạo lực “đâm chồi”. Vào những ngày cuối tuần, trên các khán đài không bao giờ thiếu vắng những màn ẩu đả kịch liệt. Trong trận chung kết Cúp C3 1974 giữa Feyenoord với Tottenham, các cổ động viên của Spurs đã tháo ghế và ném vào cảnh sát cùng các cổ động viên đội nhà, sau đó càn quét khắp các con phố của Rotterdam. Vụ bạo lực tại Hà Lan là lý do rất quan trọng khiến huấn luyện viên huyền thoại của Tottenham, Bill Nicholson, người cực kỳ căm ghét bạo lực, rời bỏ White Hart Lane vài tháng sau đó. Năm tiếp theo trong trận chung kết Cúp C1 ở Paris, tới lượt các cổ động viên Leeds phản ứng lại quyết định của trọng tài bằng cách ném vật thể lạ xuống sân và đập phá xe cộ, các cửa hàng bên ngoài sân bóng.
Tình hình thêm tồi tệ khi những kẻ ưa bạo lực được tổ chức lại thành băng nhóm, với tên gọi đầy đe dọa, Headhunters (Những kẻ săn đầu người) ở Chelsea, Bushwhackers (Lính du kích) ở Millwall, Zulus ở Birmingham và InterCity Firm (Băng liên thành phố) ở West Ham. Tiếp tục trào lưu bạo lực, nếu những năm 1970 là giai đoạn đơm trồi nảy lộc, thì 1980 là thời kỳ ra hoa kết trái của bạo lực bóng đá.
1985 là năm tồi tệ nhất. Tháng 3 năm đó, các khán giả của kênh BBC được chứng kiến một trận tứ kết Cúp FA giữa Luton Town và Millwall trên sân Kenilworth Road biến thành cảnh tượng mà một nhà báo mô tả là “ví dụ tệ hại nhất về bạo lực bóng đá từng thấy ở các sân cỏ Anh”. Cổ động viên Millwall, khét tiếng dữ dằn, xé toạc sân bóng, theo nghĩa đen, ghế bay khắp nơi, họ tràn xuống sân, đánh nhau với cảnh sát, với cổ động viên chủ nhà, trận đấu bị hoãn hai lần và khi hồi còi chung cuộc vang lên, họ lại tràn xuống sân. Tất cả được quay lại trực tiếp trên truyền hình.
Ngay trong tháng sau đó, một trận đấu giữa Birmingham và Leeds ở St Andrews kết thúc trong bi kịch khi một cậu bé 14 tuổi bị giẫm đạt đến chết và biên bản cuộc điều tra của cảnh sát kể lại cảnh tượng trận đấu “giống trận Agincourt hơn là một trận bóng đá”. Các cổ động viên Leeds nổi lửa trên một khán đài, gỡ những tảng bê tông lớn (không hiểu sao họ làm được) và ném xuống sân. Nhưng tồi tệ nhất là thảm kịch Heysel một năm sau đó. Trận chung kết Cúp C1 1985 giữa Liverpool và Juventus. Các cổ động viên Anh, theo thói quan tàn bạo của họ, lao vào đối thủ, hỗn loạn xảy ra, khán đài sập, 39 người chết. Juventus thắng 1-0, nhưng bóng đá không còn ý nghĩa nữa.
Hệ quả tất yếu của trận đấu là các đội Anh bị cấm thi đấu ở châu Âu trong năm năm (với riêng Liverpool là sáu năm). Vào lúc Liên đoàn bóng đá Anh (FA) loay hoay vãn hồi danh dự thì một thảm kịch nữa lại đến vào ngày 15/4/1989, khi 96 cổ động viên Liverpool thiệt mạng trong vụ Hillsborough ở trận bán kết Cúp FA gặp Nottingham Forest. Sau vụ việc quá nghiêm trọng này, nhà chức trách buộc phải mạnh tay. Mọi sân bóng ở Anh được yêu cầu phải toàn chỗ ngồi, không còn chỗ đứng, cảnh sát được tăng cường và ý thức người hâm mộ nâng cao giúp tình hình cải thiện hơn từ năm 1990.
Nhưng điều đó không có nghĩa là bạo lực đã kết thúc. Tháng 2/1995, các cổ động viên đội tuyển Anh nổi loạn trong một trận giao hữu với Cộng hòa Ireland ở Dublin, 50 người bị thương và trận đấu bị hủy bỏ. Những vụ việc lẻ tẻ khác cũng diễn ra và kéo dài. Dẫu sao, tình hình hiện giờ đã được cải thiện hơn rất nhiều so với thời kỳ đỉnh cao của các hooligan những năm 1970 và 80, khi mỗi cuối tuần đều có người chết hay bị thương vì bóng đá. Trong khi nhiều người tiếc nuối về thời kỳ xa xưa với những “cổ động viên đích thực”, bóng đá ngày nay văn minh, và quan trọng, đỡ chết chóc hơn rất nhiều.
Bóng đá là trò chơi rất máu lửa. Bạn có bao giờ thấy một người đang rất đỗi bình thường đột nhiên trở thành gã nóng tính như lửa chỉ vì một quyết định xử phạt đền vô lý của trọng tài ? Giận dữ, nham hiểm, cay độc, đau khổ, tham lam, phấn khích-đó là những cảm xúc bóng đá dễ dàng và mau chóng mang lại. Khi trọng tài không công nhận bàn thắng của đội nhà, bạn sẽ cảm thấy như ông ta đang rinh mất kho báu của mình, hay khi đội bạn yêu mến bất ngờ lội ngược dòng và chiến thắng, điều đó hạnh phúc như khi đứa con đầu lòng của bạn chào đời…
Và không có gì ngạc nhiên khi bóng đá cũng là một trò chơi mang đậm tính bạo lực. Khi cảm xúc và đam mê dâng trào cực độ, và khi con người ta cống hiến quá nhiều thời gian cho sở thích của mình, cũng là lúc đã sẵn sàng cho một giọt nước làm tràn ly.
 |
| Thảm kịch bóng đá gần đây nhất ở sân Port Said, Ai Cập, bắt đầu từ một vụ bạo động và khiến 79 người thiệt mạng |
Ở Anh, xu hướng bạo lực trong bóng đá xuất hiện từ thập niên 1970. Đến thập niên 1980, nó vươn tới một mức độ của sự cuồng loạn đến nỗi thủ tướng khi đó, bà đầm thép Margaret Thatcher, phải ra tay can thiệp, còn ông bầu Ken Bates, một dân thượng lưu đúng nghĩa, tuyên bố phải dùng tới hàng rào điện để ngăn “đám súc vật” trên các khán đài. Thảm họa trên sân vận động Heysel năm 1985 đặt ra câu hỏi nhức nhối cho “nạn dịch” của bóng đá này. Nhiều câu lạc bộ Anh bị cấm chơi ở các giải châu Âu trong 5 năm với yêu cầu phải giải quyết ngay vấn nạn của họ. Sau các chiến dịch thành công tại World Cup Italia 1990 và Euro 1996, bóng đá Anh trở nên yên bình hơn với những cổ động viên bớt nổi loạn hơn. Tuy nhiên theo các bình luận gia nhận xét thì bạo lực trong bóng đá vẫn xuất hiện như cơm bữa, chỉ là nó ít được nhắc đến thôi.
Cách đây vài tuần trong một trận tranh tài cúp FA giữa Hull City và Millwall trên sân vận động KC, rắc rối phát sinh từ phía các cổ động viên đội khách. Họ tháo tung ghế ngồi, đập phá nhà vệ sinh và các quán nước. 12 người bị cảnh sát bắt giữ. Đây là một vụ mang tính thời sự tại Anh vào thời điểm này, đưa ra lời cảnh báo rằng mặc dù vấn đề trị an tại các sân bóng của Anh đã được cải thiện khá nhiều, nhưng những rắc rối vẫn tiềm tàng.
Dấu vết lịch sử
Thật khó để biết chính xác bạo lực trong bóng đá xuất hiện ở Anh từ khi nào. Vào những năm của thập kỷ 80 và 90 của thế kỷ 19, một nhóm cổ động viên bóng đá, biệt danh “Những kẻ cứng đầu”, được cho là đã khơi mào cho rắc rối. Họ thường xuyên gây rối ở các trận derby của địa phương. Năm 1885, một trong những vụ bạo lực bóng đá đâu tiên diễn ra khi đội bóng “bất khả chiến bại” Preston North End đánh bại Aston Villa trong một trận giao hữu. Sau trận đấu, cổ động viên hai bên xông vào nhau với nắm đấm, gậy gộc và đá khi họ vừa rời sân bóng. Vô nghĩa, không có mục đích và thiếu suy nghĩ là những từ đồng nghĩa với bạo lực bóng đá.
Mặc dù những vụ bạo lực này đã xuất hiện từ sớm, cùng với việc các cổ động viên đội khách vào những cửa hàng cướp bóc và hành hung người dân quanh đó, những mãi đến những năm 1960, thuật ngữ “bạo lực bóng đá” mới thực sự xuất hiện trên các mặt báo. Những ví dụ đầu tiên là vụ các cổ động viên đội khách đập phá trên các chuyến xe lửa chở họ, dẫn tới chiến dịch chống bạo lực bóng đá đầu tiên: Phong trào “Bóng đá đặc biệt”.
 |
| Các hooligan Anh có “truyền thống” lâu đời |
Mọi cổ động viên ở Anh trên 30 tuổi đều nhớ phong trào đó. Cơ bản, “Bóng đá đặc biệt” là dịch vụ xe lửa chuyên chở những cổ động viên đội khách đến các trận đấu. Ý tưởng là cách ly họ khỏi những hành khách bình thường, giảm thiểu những rủi ro đến cộng đồng và đảm bảo cho cảnh sát biết họ sẽ đến vào lúc nào và nơi nào. Những chiếc xe lửa này chỉ gồm những toa chứa hàng hóa không giá trị hay những toa trống và thường rất chật hẹp. rất là nhỏ. Nhũng người hâm mộ bị nhồi nhét và bị đối xử như gia súc. Các cửa sổ bị đóng kín, không có nhà vệ sinh trên tàu (nhưng vẫn bán rượu) và bên trong thì bẩn thỉu không thể tả nổi.
Những năm tháng chết chóc
Nếu thập kỷ 1960 là những năm “gieo mầm” cho bạo lực bóng đá thì 1970 là giai đoạn bạo lực “đâm chồi”. Vào những ngày cuối tuần, trên các khán đài không bao giờ thiếu vắng những màn ẩu đả kịch liệt. Trong trận chung kết Cúp C3 1974 giữa Feyenoord với Tottenham, các cổ động viên của Spurs đã tháo ghế và ném vào cảnh sát cùng các cổ động viên đội nhà, sau đó càn quét khắp các con phố của Rotterdam. Vụ bạo lực tại Hà Lan là lý do rất quan trọng khiến huấn luyện viên huyền thoại của Tottenham, Bill Nicholson, người cực kỳ căm ghét bạo lực, rời bỏ White Hart Lane vài tháng sau đó. Năm tiếp theo trong trận chung kết Cúp C1 ở Paris, tới lượt các cổ động viên Leeds phản ứng lại quyết định của trọng tài bằng cách ném vật thể lạ xuống sân và đập phá xe cộ, các cửa hàng bên ngoài sân bóng.
 |
| Nữ thủ tướng Margaret Thatcher đã góp sức lớn dẹp nạn bạo lực bóng đá ở Anh |
Tình hình thêm tồi tệ khi những kẻ ưa bạo lực được tổ chức lại thành băng nhóm, với tên gọi đầy đe dọa, Headhunters (Những kẻ săn đầu người) ở Chelsea, Bushwhackers (Lính du kích) ở Millwall, Zulus ở Birmingham và InterCity Firm (Băng liên thành phố) ở West Ham. Tiếp tục trào lưu bạo lực, nếu những năm 1970 là giai đoạn đơm trồi nảy lộc, thì 1980 là thời kỳ ra hoa kết trái của bạo lực bóng đá.
1985 là năm tồi tệ nhất. Tháng 3 năm đó, các khán giả của kênh BBC được chứng kiến một trận tứ kết Cúp FA giữa Luton Town và Millwall trên sân Kenilworth Road biến thành cảnh tượng mà một nhà báo mô tả là “ví dụ tệ hại nhất về bạo lực bóng đá từng thấy ở các sân cỏ Anh”. Cổ động viên Millwall, khét tiếng dữ dằn, xé toạc sân bóng, theo nghĩa đen, ghế bay khắp nơi, họ tràn xuống sân, đánh nhau với cảnh sát, với cổ động viên chủ nhà, trận đấu bị hoãn hai lần và khi hồi còi chung cuộc vang lên, họ lại tràn xuống sân. Tất cả được quay lại trực tiếp trên truyền hình.
Ngay trong tháng sau đó, một trận đấu giữa Birmingham và Leeds ở St Andrews kết thúc trong bi kịch khi một cậu bé 14 tuổi bị giẫm đạt đến chết và biên bản cuộc điều tra của cảnh sát kể lại cảnh tượng trận đấu “giống trận Agincourt hơn là một trận bóng đá”. Các cổ động viên Leeds nổi lửa trên một khán đài, gỡ những tảng bê tông lớn (không hiểu sao họ làm được) và ném xuống sân. Nhưng tồi tệ nhất là thảm kịch Heysel một năm sau đó. Trận chung kết Cúp C1 1985 giữa Liverpool và Juventus. Các cổ động viên Anh, theo thói quan tàn bạo của họ, lao vào đối thủ, hỗn loạn xảy ra, khán đài sập, 39 người chết. Juventus thắng 1-0, nhưng bóng đá không còn ý nghĩa nữa.
Hệ quả tất yếu của trận đấu là các đội Anh bị cấm thi đấu ở châu Âu trong năm năm (với riêng Liverpool là sáu năm). Vào lúc Liên đoàn bóng đá Anh (FA) loay hoay vãn hồi danh dự thì một thảm kịch nữa lại đến vào ngày 15/4/1989, khi 96 cổ động viên Liverpool thiệt mạng trong vụ Hillsborough ở trận bán kết Cúp FA gặp Nottingham Forest. Sau vụ việc quá nghiêm trọng này, nhà chức trách buộc phải mạnh tay. Mọi sân bóng ở Anh được yêu cầu phải toàn chỗ ngồi, không còn chỗ đứng, cảnh sát được tăng cường và ý thức người hâm mộ nâng cao giúp tình hình cải thiện hơn từ năm 1990.
 |
| Cảnh tượng ở Hillsborough năm 1989 |
Nhưng điều đó không có nghĩa là bạo lực đã kết thúc. Tháng 2/1995, các cổ động viên đội tuyển Anh nổi loạn trong một trận giao hữu với Cộng hòa Ireland ở Dublin, 50 người bị thương và trận đấu bị hủy bỏ. Những vụ việc lẻ tẻ khác cũng diễn ra và kéo dài. Dẫu sao, tình hình hiện giờ đã được cải thiện hơn rất nhiều so với thời kỳ đỉnh cao của các hooligan những năm 1970 và 80, khi mỗi cuối tuần đều có người chết hay bị thương vì bóng đá. Trong khi nhiều người tiếc nuối về thời kỳ xa xưa với những “cổ động viên đích thực”, bóng đá ngày nay văn minh, và quan trọng, đỡ chết chóc hơn rất nhiều.
|
Loan Phương |
00:00 30/11/-0001
