Trong suốt gần một năm qua, tại một góc khuất yên tĩnh trong khuôn viên trung tâm huấn luyện Hohenbuschei của CLB Borussia Dortmund, sự hiện diện của một chiếc xe tải chuyên dụng màu trắng đã trở thành đề tài bàn tán xôn xao.
Nằm lọt thỏm giữa những sân tập được cắt tỉa tỉ mỉ và các tòa nhà gạch đỏ đặc trưng của vùng Ruhr, chiếc xe này trông giống như một con tàu vũ trụ hạ cánh nhầm xuống một sân bóng đá cổ điển.
Tuy nhiên, chiếc xe ấy lại chứa đựng một kho báu công nghệ trị giá hàng triệu euro: một phòng thí nghiệm di động hiện đại bậc nhất, nơi một nhóm kỹ thuật viên làm việc toàn thời gian đang âm thầm thực hiện một cuộc cách mạng y học có thể thay đổi hoàn toàn thế giới thể thao.
Đây không phải là một dự án khoa học viễn tưởng, mà là thực tế đang diễn ra tại Bundesliga, đánh dấu sự mở màn cho một kỷ nguyên mới trong việc tối ưu hóa hiệu suất cầu thủ thông qua việc phân tích nước bọt.
Phòng thí nghiệm di động này thuộc quyền sở hữu của Biolyz, một công ty khởi nghiệp đầy tham vọng đến từ Áo. Sự hiện diện của họ tại Dortmund không phải là sự ngẫu nhiên, mà là kết quả của một chuỗi sự kiện may mắn, tầm nhìn táo bạo và bước đột phá khoa học thực sự.
Câu chuyện bắt đầu từ trí tuệ của Marlon Millard, nhà hóa dược 34 tuổi đầy tham vọng. Trớ trêu thay và cũng là điểm thú vị của câu chuyện này nằm ở chỗ Millard vốn không hề yêu thích bóng đá, thậm chí anh từng thừa nhận mình có ác cảm với môn thể thao vua.
Nhưng chính sự ngây thơ và thiếu hiểu biết về những quy chuẩn cũ kỹ của thế giới bóng đá lại trở thành vũ khí lợi hại nhất của anh, giúp anh nhìn nhận vấn đề qua lăng kính khoa học thuần túy mà không bị che mắt bởi những định kiến cũ kĩ.
Khi học đại học, Millard đã tự kiếm sống bằng những nghiên cứu về nội tiết học. Công việc của anh xoay quanh việc thực hiện các xét nghiệm không xâm lấn trên động vật thông qua các mẫu lông, phân và nước bọt.
Khi đại dịch Covid-19 bùng phát vào đầu năm 2020, thế giới buộc phải thay đổi cách nhìn nhận về y tế và xét nghiệm. Bị kẹt bên ngoài phòng thí nghiệm do các lệnh phong tỏa, Millard bắt đầu trăn trở về một câu hỏi lớn: Nếu chúng ta có thể theo dõi sức khỏe động vật một cách hiệu quả mà không cần xâm lấn, tại sao không thể áp dụng điều tương tự cho con người?
Anh nhận thấy nghịch lý rằng trong khi việc xét nghiệm nước bọt đã trở nên bình thường hóa nhờ Covid-19, thì y học trong thể thao đỉnh cao vẫn đang mắc kẹt trong những phương pháp cũ.
Millard bắt đầu quá trình thẩm định thị trường và nhận ra một khoảng trống mênh mông. Thế giới bóng đá chuyên nghiệp, dù luôn tự hào về việc áp dụng công nghệ cao với áo vest GPS hay các thiết bị đo nhịp tim, thực chất vẫn mù mờ về những gì đang diễn ra bên trong cơ thể cầu thủ.
Phương pháp tiêu chuẩn của bóng đá vẫn là xét nghiệm máu tĩnh mạch, một quy trình xâm lấn, gây đau đớn, tốn kém, đòi hỏi môi trường vô trùng và mất nhiều ngày để có kết quả từ các phòng thí nghiệm.
Do đó, các CLB thường chỉ thực hiện việc này vài lần một năm, cung cấp những bức tranh cắt lát rời rạc thay vì một báo cáo liên tục về sức khỏe cầu thủ. Các phương pháp nhanh hơn như lấy máu đầu ngón tay để đo axit lactic hay creatine kinase tuy tiện lợi nhưng lại quá hạn chế về số lượng chỉ số sinh học, không đủ để vẽ nên bức tranh toàn cảnh.
Lúc đó, Millard thấy cơ hội để làm điều khác biệt. Anh nghĩ ra một ý tưởng mới: sử dụng công nghệ khối phổ, một phương pháp phổ biến trong hóa học, để phân tích mẫu nước bọt.
Hệ thống mà Biolyz phát triển có khả năng xác định nồng độ chính xác của khoảng 125 dấu hiệu sinh học khác nhau, bao gồm các chất chuyển hóa, lipid và protein, chỉ trong vài phút. Đây là một bước nhảy vọt so với các phương pháp truyền thống vốn chỉ đo được một hoặc hai chỉ số cùng lúc.
Giáo sư Philipp Zimmer, chủ nhiệm khoa y học thể thao tại Đại học Kỹ thuật Dortmund, đã giải thích rõ về sức mạnh của công nghệ này. Ông cho biết việc kết hợp giữa lấy mẫu nhanh, không đau đớn hàng ngày và công nghệ phân tích giúp tạo ra các bản báo cáo được cá nhân hóa cho từng cầu thủ.
Điều này có nghĩa là thay vì so sánh chỉ số của cầu thủ với mức trung bình của dân số, hệ thống sẽ so sánh với dữ liệu của chính cầu thủ đó. Khi kết hợp với dữ liệu như quãng đường di chuyển, lịch sử chấn thương và lịch sử dùng thuốc, hệ thống này tạo ra một "dấu vân tay sinh học" hàng ngày.
Các huấn luyện viên sẽ dễ dàng nhận diện những vấn đề tiềm ẩn mà mắt thường không thể thấy, như căng thẳng sinh lý, tâm lý, mức độ viêm nhiễm, tình trạng hydrat hóa và sự tích tụ mệt mỏi.
Tuy nhiên, việc áp dụng công nghệ này từ ý tưởng trong phòng thí nghiệm đến thực tế tại các CLB hàng đầu không hề đơn giản. Millard đã phải trải qua một hành trình khởi nghiệp đầy thử thách.
Sau khi chiến thắng trong cuộc thi Kế hoạch Kinh doanh i2b tại Áo vào cuối năm 2020, anh và cộng sự đã dùng số tiền thưởng và hỗ trợ từ gia đình, bạn bè để thuê phòng thí nghiệm và mua thiết bị cần thiết.
Dự án thử nghiệm ban đầu với CLB Austria Wien đã chứng minh tính khả thi, nhưng cũng bộc lộ thách thức trong việc xử lý dữ liệu khi quy mô mở rộng.
Biolyz cần một đối tác lớn để khẳng định vị thế, và Borussia Dortmund đã được chọn. Nhờ sự hỗ trợ từ các nhà đầu tư thiên thần, Biolyz đã thuyết phục Dortmund chi trả toàn bộ chi phí thử nghiệm cho 5 đội bóng thuộc CLB, bao gồm đội một, đội nữ trẻ và các đội trẻ.
Đối với Dortmund, đây là một thương vụ có rủi ro thấp nhưng cực kì tiềm năng. Hợp tác này cũng được hỗ trợ bởi các nghiên cứu học thuật từ trường đại học, tạo niềm tin vào tính khoa học của dự án.
Quá trình triển khai tại Dortmund đã diễn ra suôn sẻ. Các cầu thủ, vốn đã quen với việc tự lấy mẫu xét nghiệm trong đại dịch Covid-19, không cảm thấy khó chịu khi phải tự lấy mẫu nước bọt 3 lần mỗi ngày trong đợt tập huấn mùa hè tại Thụy Sĩ.
Sau vài tháng thu thập dữ liệu, phòng thí nghiệm bắt đầu cung cấp những báo cáo chi tiết mà ban huấn luyện trước đây chỉ có thể mơ ước. Những dữ liệu này giúp trả lời các câu hỏi cụ thể: Ai gặp rối loạn giấc ngủ trước các trận đấu? Ai uống nước chưa đủ chuẩn? Cầu thủ nào đang chịu mức độ căng thẳng thể chất dù trông vẫn khỏe mạnh?
Công nghệ này đã giúp Dortmund hồi sinh mạnh mẽ, từ vị trí thứ 11 vươn lên thứ 4 và giành vé dự Champions League. Tiến sĩ Markus Braun, bác sĩ của CLB, đã thừa nhận vai trò quan trọng của Biolyz: "Các xét nghiệm rất hữu ích trong giai đoạn căng thẳng, giúp chúng tôi hiểu rõ hơn về cơ thể cầu thủ."
Dự án thành công đã giúp Dortmund ký hợp đồng dài hạn với Biolyz vào mùa hè 2025. Giám đốc thể thao Sebastian Kehl khẳng định: "Biolyz đã giúp chúng tôi quản lý cầu thủ bền vững hơn, giảm chấn thương rõ rệt."
Câu chuyện thành công này đã mở ra cơ hội lớn cho Biolyz, với thỏa thuận mới với 2 CLB Bundesliga khác và kế hoạch mở rộng sang Ngoại hạng Anh vào đầu năm 2026. Với Millard, đây không chỉ là sự thành công trong khởi nghiệp mà còn là sự chuyển mình trong tâm hồn.
Anh bị chinh phục hoàn toàn bởi không khí cuồng nhiệt tại sân Signal Iduna Park, và nhận ra rằng công nghệ của mình không chỉ giúp cầu thủ khỏe mạnh hơn mà còn mang lại niềm vui cho hàng triệu người hâm mộ.
Millard tin rằng bóng đá chỉ là bước khởi đầu cho một sứ mệnh lớn hơn: Phổ cập các xét nghiệm sinh học tiên tiến, giúp cải thiện sức khỏe cộng đồng, không chỉ trong thể thao mà còn trong mọi lĩnh vực của cuộc sống.
Câu chuyện của Biolyz tại Dortmund là minh chứng rõ nét cho thấy trong kỷ nguyên bóng đá hiện đại, khoa học và công nghệ đang đóng vai trò quan trọng, không kém gì tài năng của các ngôi sao trên sân cỏ.
