Thể lực và kỹ thuật, cái nào quan trọng hơn?
Nhiều người cho rằng thể lực dễ luyện hơn kỹ thuật, và kỹ thuật quan trọng hơn thể lực. Vậy nghĩa là người Việt Nam thích làm cái khó mà chưa cần học cái dễ trước? Có vẻ chưa đúng. Các đội châu Phi rất khỏe nhưng không thắng được các đội mạnh của Nam Mỹ và châu Âu, tuy nhiên họ vẫn mạnh hơn các đội châu Á, tại sao? Châu Âu và Nam Mỹ luôn có các đội tuyển hàng đầu, bởi họ hơn người châu Phi về kỹ thuật, chiến thuật, và hơn người châu Á về thể lực, họ sở hữu, dung hòa được cả hai.
 |
Kỹ thuật bao gồm khả năng không chế bóng, đi bóng, chuyền và dứt điểm với nhiều góc độ, nhiều khoảng cách một cách chuẩn chỉnh, hiệu quả về thao tác. Còn thể lực bao gồm sức mạnh tranh chấp, sức rướn, sức bền, lực của những tình huống ra chân. Đơn giản, một cầu thủ có thực hiện động tác sút bóng bài bản đến mấy mà không có uy lực, nó cũng khó thể thành bàn, nhưng nếu chỉ sút mạnh mà không chuẩn thì cũng vô nghĩa.
Một cầu thủ rất khéo léo, uyển chuyển, qua người thoăn thoắt trên sân 7 người có thể bị húc bay chỉ với một pha tì vai thuần túy ở sân 11. Họ sẽ luôn thua thiệt khi đua tốc độ với đối phương, các pha đẩy bóng, ngoặt bóng sẽ khó hiệu quả nếu phản xạ cơ bắp không bằng đối thủ. Còn nếu mạnh mẽ vượt trội, có khi chỉ một pha dốc bóng thẳng rồi chạy cũng lướt qua ba bốn người, chính các đội bóng Việt Nam khi gặp đối thủ đến từ châu Âu hay Tây Á từng có những trải nghiệm ấy.
Nói cho cùng, cầu thủ bóng đá đẳng cấp cao phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa kỹ thuật và thể lực. Đương nhiên, người Việt không có chuyện cao to, khỏe khoắn ngang với người châu Âu được, ngay trong châu Á chúng ta còn phải nhìn Nhật Bản, Hàn Quốc mà chạy dài theo sau. Nhưng vì thế mới càng phải phấn đấu, phải đi lên bằng “cả hai chân”, cả thể lực lẫn kỹ thuật trên con đường vươn tầm đẳng cấp.
Chúng ta vốn hay lấy người Nhật làm hình mẫu trong bóng đá, vậy cứ nhìn họ khi chơi ở World Cup là thấy. Họ chẳng thiếu gì cầu thủ chơi bóng thông minh, nghệ sĩ, với cái đầu của người Nhật tin rằng chiến thuật cũng chẳng thua ai. Nhưng đá thế nào khi mọi pha bóng 50/50 anh đều thất bại? khi cầu thủ tấn công thì không thể bứt khỏi, xuyên phá được các hậu vệ đối phương, còn hàng thủ thì luôn chậm hơn, đuối hơn tiền đạo đối phương một nhịp?
Việc phá vỡ các giới hạn về sức mạnh của những cầu thủ trưởng thành chẳng dễ một chút nào, cần bao nhiêu sự khoa học, bao nhiêu sự nỗ lực. Chúng ta nghĩ nó dễ, nhưng người Việt đã từng làm được chưa? Chúng ta đã bao nhiêu năm đá bóng với người Mã, người Indo, người Thái trong sự lép vế về thể lực?
Cầu thủ Việt thất thế, bất lực thế nào khi phải va chạm, tranh chấp với đối phương. Ai đã dõi theo hẳn đều thấu hiểu. Do đó, nên thấy mừng khi bên cạnh cuộc cách mạng về kỹ, chiến thuật của bầu Đức, chúng ta đang được chứng kiến cả cuộc cách mạng về thể lực đến từ HLV Miura.
Ronaldo là ai hôm nay nếu không có nỗ lực điên cuồng trong phòng gym, chế độ nhồi sức kiên định, tách anh khỏi phần còn lại? Ở đâu những cú sút xa, nhưng pha bật nhảy dũng mãnh, những bước chạy hãi hùng vài năm về trước, và cả cú sút phạt rocket khi xưa?
Ở tuổi 30, Ronaldo không còn mạnh như thế nữa, phong độ theo đó cũng đang chững lại. Ngay cả Meissi, đôi chân ma thuật thần thánh của anh nếu không có căn cốt là hệ cơ xương vững chắc, khả năng giữ trụ tuyệt đỉnh, có lẽ anh sẽ nằm sân nhiều hơn là ghi bàn. Thêm vào đó, sẽ chỉ có một Messi bùng nổ 70 phút rồi đi bộ, và anh cũng chẳng tài nào tỏa sáng đều đều suốt mùa bóng cho được.
Tư duy của Miura
Các lò đào tạo trẻ của ta ngoài HAGL JMG thì đều vận hành theo kiểu “anh truyền em nối”, về mọi mặt đều còn nhiều hạn chế, không ai lạ gì cả. Thật ra, sẽ mỹ mãn nhất nếu từng cầu thủ Việt đều được truyền dạy kỹ năng cơ bản một cách chuyên nghiệp như ở học viện của bầu Đức, để đều xử lý bóng mềm mại, gọn ghẽ được như Công Phượng, Tuấn Anh.
Đồng thời với đó, nếu họ ai cũng nhanh, khỏe, chiến ý cao như các học trò đã qua tay Miura, thì đấy sẽ là nguồn nhân lực tuyệt vời cho một đội tuyển mạnh. Ở đây mới chỉ bàn về vấn đề tố chất cần có của một cầu thủ, còn chiến thuật, tư duy chơi bóng trong tập thể thì lại là một vấn đề dài dòng khác.
 |
| Tư duy của Miura |
Sau Vòng loại U23 châu Á vừa rồi, chúng ta có thêm một bài học về “mục đích”. Thường trong cuộc sống, những người có mục đích sống rõ ràng sẽ luôn biết mình cần gì, muốn gì, mình mạnh cái gì, từ đó tập trung theo đuổi. Họ sẽ không ảo tưởng vào bản thân, cũng chẳng sụp đổ khi thất bại, càng không thay đổi liên tục theo nhận xét, võ đoán của người khác, không chạy theo “thị hiếu”.
Một bộ phim làm ra để tranh giải Oscar sẽ khác một bộ phim muốn lập kỷ lục doanh thu phòng vé, điều này quá dễ hiểu. Quay lại với bóng đá, mục đích của tuyển U23 là vượt qua vòng loại, tức là cần thắng Malaysia, hòa hoặc thủng lưới thật ít trước Nhật và đè bẹp Macau với tỷ số đậm. Vậy làm gì để hoàn thành nó với điều kiện hiện có? Miura đã giải được bài toán này.
Nếu mục đích của chúng ta tiếp tục là cọ sát, lấy kinh nghiệm, thử nghiệm, Miura sẽ phải tính khác, đưa ra những đội hình khác, cách đá khác. Nếu mục đích của chúng ta là phải chơi cống hiến, đẹp mắt là chính, thắng thì tốt mà thua bao nhiêu cũng được, thì công việc cần làm lại cũng khác đi nhiều.
Miura đã coi đó là một cuộc chiến với ba trận đánh, ông đã tính toán kiểu nhà binh, chứ không phải kiểu của một “ông bầu giải trí”. Trong bóng đá, những thứ thực dụng đó, linh hoạt đó, chai lì đó vẫn luôn là một phần không thể thiếu, dù ở đẳng cấp nào.
Trước Nhật Bản, chúng ta không hề bạc nhược, chỉ thấy ở đây kỷ luật được đề cao, sự lì lợm được bộc lộ, đôi lúc còn khiến đối thủ phải mất bình tĩnh, xộc xệch, lo lắng. Đây là đội U23 mạnh nhất của Nhật, đầy tiềm năng tiếp bước tuyển quốc gia của họ, và họ coi trận đấu với Việt Nam là then chốt, họ dồn toàn lực trước chúng ta. Chơi sòng phẳng với họ ư? Hậu quả không khó đoán chút nào.
Miura biết dùng cầu thủ mình có cho kết quả mình cần. “Đẹp mắt”? Đó là một khái niệm cảm tính thường để nói về lối chơi phối hợp nhỏ, ban bật ăn ý. Nhưng Miura có những cầu thủ như thế nào? Ông không thể làm thay những nhà đào tạo trẻ, khiến cầu thủ trong chớp mắt có được kỹ thuật điêu luyện, nhãn quan sắc bén.
Ông là một HLV đội tuyển, nhiệm vụ chính là đưa ra chiến thuật, chiến thuật đó phải đảm bảo phù hợp nhất với khả năng của các học trò và đạt cao nhất hiệu suất thành công cho kế hoạch giành điểm, trong một bảng đấu mà mục đích của ta là đi tiếp. Còn để thay đổi bộ mặt nền bóng đá thì cần cả một hệ thống và cần nhiều năm, nó không phải việc để làm trong vài tháng, và càng không phải việc của một mình Miura.
Không chỉ có ban bật mới là “triết lý”, thực dụng, linh hoạt trong cách tiếp cận cũng là một kiểu triết lý khác. Cũng không nên đánh đồng thực dụng là phòng thủ xấu xí, nó đơn giản là từ ghép của “thực tế” và “có tác dụng”, biết người biết ta. Đội tuyển của ông Miura có thành phần khác hẳn lực lượng của ông Graechen ở HAGL, đá giống là không thể, hoặc chưa thể.
Mà cùng thời gian ấy, với mục đích ấy, có những cách làm hiệu quả hơn, giúp cầu thủ và chính ông Miura phát huy được mình hơn thì nó nên được dùng. Ông có thể chưa trọng dụng được Tuấn Anh, song ông biến tất cả thành chiến binh, nâng tầm Công Phượng từ cá nhân, rườm rà thành khôn ngoan, biết đường tiến thoái, hòa mình vào tập thể, nó vẫn đáng để ghi nhận.
Tóm lại, để có những cầu thủ xuất sắc, ta cần rèn luyện tốt cho các em cả về kỹ thuật và thể lực. Còn để có một đội tuyển xuất sắc, ta cần hợp lý, thực tế, linh hoạt trong tư duy, tùy từng giải đấu, tùy từng trận đấu, và tùy cả con người.
Mỗi điểm trong số các yếu tố vừa nêu đều cần thời gian để hoàn thiện, chẳng cái gì vội vàng được. Càng không cách nào cùng lúc đạt được tất cả, chỉ vài tháng mà đội tuyển của chúng ta đã vừa mạnh mẽ, vừa bắt mắt, vừa cống hiến, vừa hiệu quả, thì thử hỏi sau một vài năm chúng ta sẽ lên đến đẳng cấp nào?
Miura có thể sẽ làm tốt hoặc không những “dự án” trong tương lai gần, chẳng ai biết. Rồi biết đâu đấy, ông Graechen hay ai đó khác sẽ thay thế Miura vào một ngày bất chợt. Song họ cũng chẳng thể chiều ý tất cả ngay được, họ sẽ được trao vào tay một lực lượng có nhiều khiếm khuyết, phải chơi ở những giải đầy đối thủ ngang cơ hoặc trên cơ.
Rồi có khán giả sẽ thích thế này hơn, có khán giả lại thích thế kia hơn, nhưng HLV sẽ không có thời gian để “thử” quá nhiều, họ phải có con đường của mình, con đường hợp với họ nhất. Bóng đá nói cho cùng cũng là một nghề nghiệp, mục đích làm nghề nếu đã có thì cứ thế mà theo.
