Đối với phần lớn các thiếu niên ở độ tuổi 15 hoặc 16, giai đoạn cuối tháng 12 thường là khoảng thời gian quay cuồng với việc ôn thi cho kỳ thi GCSE (Chứng chỉ Giáo dục Trung học Phổ thông tại Anh).
Tuy nhiên, với những cậu bé đang ăn tập tại các học viện bóng đá danh tiếng, đây không chỉ là mùa thi cử mà còn là thời khắc định đoạt số phận, một ranh giới mong manh giữa việc tiếp tục nuôi dưỡng giấc mơ chuyên nghiệp hay bị đào thải khỏi cuộc chơi khắc nghiệt này.
Trong khi những tài năng xuất chúng nhất như Max Dowman của Arsenal, người vừa phá kỷ lục khi trở thành cầu thủ 15 tuổi đầu tiên ra sân tại UEFA Youth League và đã ký hợp đồng học bổng từ tháng 10, anh có thể an tâm tận hưởng kỳ nghỉ lễ, thì hàng trăm cậu bé khác lại phải đối mặt với phán quyết cuối cùng ngay trước thềm năm mới.
Hạn chót ngày 31 tháng 12 trở thành một cột mốc ám ảnh, nơi niềm vui của người này là nỗi tuyệt vọng của kẻ khác.
Nỗi đau của sự chối từ
Tiến sĩ Chris Platts, một chuyên gia đã dành hơn một thập kỷ để nghiên cứu hệ thống học viện và hỗ trợ các cầu thủ trẻ cùng gia đình họ, mô tả quá trình thanh lọc này bằng một sự so sánh đầy chua chát nhưng thực tế.
Ông chia sẻ: "Việc này luôn giống như một kiểu chia tay kinh điển trong tình yêu. Câu lạc bộ sẽ nói: 'Không phải tại em, là do chúng tôi'. Việc bị sa thải ngay trước Giáng sinh chưa bao giờ là một trải nghiệm dễ chịu đối với những cậu bé".
"Sau cú sốc đó, chúng chỉ còn khoảng năm tháng trước khi bước vào kỳ thi GCSE quan trọng, và năm tháng đó giờ đây sẽ bị lấp đầy bởi những buổi thử việc tại các đội bóng khác và sự bất an tột độ về tương lai trong năm tiếp theo."
Thống kê cho thấy khoảng 50% cầu thủ sẽ rời khỏi các học viện trước khi họ tròn 16 tuổi. Mặc dù các câu lạc bộ thường nhận được tài trợ từ Bộ Giáo dục để chi trả cho 8 suất học bổng mỗi năm, nhưng cuộc cạnh tranh đang trở nên khốc liệt hơn bao giờ hết.
Những hạn chế từ Brexit đã ngăn cản các đội bóng Anh ký hợp đồng với cầu thủ Châu Âu dưới 18 tuổi, buộc họ phải đào xới khắp thị trường nội địa.
Hệ quả là một cuộc tranh giành gay gắt diễn ra đối với những cầu thủ không đạt chuẩn tại các học viện Hạng 1 (Elite), đẩy họ xuống các cấp độ thấp hơn. Tiến sĩ Platts nhận định: "Điều đó tạo ra hiệu ứng domino đối với những đứa trẻ 14 hoặc 15 tuổi ở các học viện Hạng 2. Tôi nghĩ điều này đã trở thành một chiến lược phổ biến hơn đối với các giám đốc học viện hiện nay."
Tiền bạc, cạm bẫy và những ngoại lệ
Đối với những người may mắn được giữ lại và trao học bổng, thử thách tiếp theo của họ lại mở ra dưới một hình thức khác: sự phức tạp của các bản hợp đồng. Nathan Chambers, một luật sư chuyên về luật thương mại và việc làm tại Onside Law, người thường xuyên làm việc với các cầu thủ học viện, đã mô tả quá trình ký hợp đồng đầu tiên này như một "bãi mìn" đầy cạm bẫy.
Lấy ví dụ về thần đồng Dowman, người vừa tròn 16 tuổi và là cầu thủ trẻ nhất lịch sử Champions League. Theo quy định, cầu thủ ở độ tuổi học bổng (16 tuổi) chỉ được nhận mức lương trần khoảng 1.600 bảng/tháng. Tuy nhiên, để giữ chân ngôi sao này, CLB đã thỏa thuận một hợp đồng chuyên nghiệp béo bở sẽ tự động có hiệu lực khi cậu ấy tròn 17 tuổi.
"Điểm đặc biệt nằm ở chỗ, dù hiện tại Dowman chỉ nhận lương cơ bản, nhưng các khoản tiền thưởng khổng lồ vẫn được tính cho cậu ấy ngay từ bây giờ. Số tiền này sẽ được cộng dồn và chi trả một lần ngay khi cậu ấy đủ tuổi ký hợp đồng chuyên nghiệp."
Chambers giải thích về thực tế thu nhập của các cầu thủ trẻ: "Hầu hết các câu lạc bộ đều có khung lương quy định sẵn. Trừ khi bạn đang đàm phán với những tài năng đặc biệt như Max Dowman hay Rio Ngumoha, lúc đó mới thực sự có 'đàm phán'."
"Còn lại, phần lớn các cầu thủ chuyên nghiệp năm đầu tiên đều nhận lương theo quy định, nên không có nhiều thứ để điều chỉnh. Tuy nhiên, tôi vẫn cho rằng việc có người giải thích cặn kẽ những điều khoản này cho những cầu thủ cầu thủ còn non nớt và gia đình của họ là rất quan trọng".
Một xu hướng ngày càng phổ biến hiện nay là các câu lạc bộ đề nghị hợp đồng chuyên nghiệp có thời hạn lên tới 5 năm ngay trong thỏa thuận học bổng. Tuy nhiên, Chambers thừa nhận việc ký hợp đồng quá lâu như vậy có những mặt trái.
"Thực chất, đây là cách để CLB trói chân cầu thủ phòng trường hợp họ vụt sáng thành ngôi sao," ông nói thêm. "Đối với các đội bóng lớn, việc trả 7.000 đến 15.000 bảng/tuần chỉ là số lẻ với họ. Vì vậy, nếu họ có thể giữ chân một tài năng với mức lương ít ỏi trong nhiều năm, và trong trường hợp lý tưởng cầu thủ đó tỏa sáng rực rỡ, CLB sẽ nắm hoàn toàn quyền kiểm soát".
"Cuộc chiến thực sự nằm ở thời hạn hợp đồng, CLB muốn trói chân cầu thủ càng lâu càng tốt, trong khi những cầu thủ tham vọng lại muốn điều ngược lại. Họ muốn một bản hợp đồng ngắn hạn để có thể đàm phán một bản hợp đồng mới tốt hơn".
"Vũng lầy" U21 và ma trận người đại diện
Một thống kê đáng báo động: Gần 98% cầu thủ nhận học bổng từ học viện ở tuổi 16 vẫn không thể thi đấu tại 5 hạng đấu cao nhất của bóng đá Anh trong vòng 2 năm sau đó. Chuyên gia Platts tin rằng việc được cọ xát với bóng đá đỉnh cao càng sớm là yếu tố sống còn, thay vì bị mắc kẹt trong cái mà ông gọi là "vũng lầy U21".
"Quan điểm của tôi là: hoàn thành học bổng, sau đó đá một năm ở đội U21 để phát triển thể chất," Platts chia sẻ.
"Đến thời điểm đó, nếu bạn được đôn lên đội một vào năm 18, 19 tuổi như trường hợp của Myles Lewis-Skelly, thì đó là một câu chuyện khác. Nhưng nếu bạn vẫn chỉ quanh quẩn ở đội U21, bạn cần phải ra đi theo dạng cho mượn. Bởi nếu ở lại, bạn sẽ không bao giờ chứng minh được cho thế giới thấy mình giỏi như thế nào".
Ở độ tuổi này, các cầu thủ trẻ và gia đình còn phải đối mặt với một quyết định lớn khác: chọn người đại diện. Trong khi nhiều phụ huynh như ông Rob (bố của Dowman) hay bà Marcia (mẹ của Lewis-Skelly) quyết định tự mình đứng ra đại diện cho con trai, thì cuộc đua giành giật tài năng trẻ giữa các công ty môi giới đang khốc liệt hơn bao giờ hết.
Các quy định mới hiện cho phép người đại diện tiếp cận cầu thủ khi họ bắt đầu năm học tuổi 16, dù trên thực tế, quy trình này đã bắt đầu từ sớm hơn rất nhiều.
"Cuộc chiến giành cầu thủ học viện được quyết định bằng các mối quan hệ và thời gian," Chambers nhận định. "Phụ huynh thường đến xem con thi đấu, nên các công ty đại diện sẽ cử người túc trực ở sân càng nhiều càng tốt để xây dựng quan hệ. Họ sẽ khóa chặt mục tiêu và ngăn cản các đại diện khác tiếp cận hoặc can thiệp vào các cuộc trò chuyện".
"Bên cạnh đó còn có những người được gọi là kẻ săn tin, họ lân la đến các trận đấu từ lứa tuổi rất nhỏ. Tôi từng được phụ huynh mời đến xem con họ đá giải U13 tại Chelsea và đã thấy các người đại diện xuất hiện ở đó.
"Việc này có thể rất áp lực và đó có lẽ là điều tôi nghe nhiều nhất khi nói chuyện với các bậc phụ huynh. Mối quan tâm lớn nhất là đảm bảo cầu thủ nhí và gia đình của họ thực sự hiểu những gì mình đang ký kết.”
Cuộc sống của các cầu thủ trẻ tại học viện bóng đá không chỉ là những giấc mơ rực rỡ, mà còn là những thử thách khắc nghiệt. Họ phải đối mặt với những quyết định quan trọng trong khi cuộc cạnh tranh ngày càng gay gắt.
Dù không phải ai cũng thành công, nhưng đối với những tài năng vượt trội như Max Dowman hay Myles Lewis-Skelly, đó là cơ hội để khẳng định bản thân và theo đuổi giấc mơ chuyên nghiệp.
