4 chiến thuật dần “xa xỉ” trong thế giới bóng đá

Các trận đấu diễn ra 10 năm trước sẽ không còn giống với những màn chạm chán hiện tại về không khí trên sân cỏ, cách cổ vũ của CĐV và đặc biệt là cách vận hành lối chơi. 

Dưới đây là 4 chiến thuật dần “lỗi thời” theo dòng chảy thời gian:

1. Sơ đồ 4-4-2

Theo thời gian, cách sắp xếp đội hình 4-4-2 không còn được trọng dụng, đặc biệt là những CLB ở nước Anh. Theo thống kê của Opta ở mùa giải 2009/10, phong cách xếp đội hình 4-4-2 vẫn được gần nửa số đội tham dự Premier League áp dụng, chiếm 43.9% tổng số sơ đồ chiến thuật được các đội sử dụng trong mùa bóng này. Con số này vẫn duy trì ổn định 2 mùa giải sau đó nhưng giảm đột ngột vào mùa 2012/13 từ mức 33% xuống chỉ còn 12%.

Mùa giải Premier League hiện tại, sơ đồ 4-4-2 chỉ chiếm 6.5% trong tổng số những sơ đồ chiến thuật 20 CLB tham dự áp dụng, trong đó chỉ có 3 đội Burnley, Luton Town, Crystal Palace đã từng sử dụng sơ đồ này sau 10 vòng đã đấu. 4-2-3-1 hiện là xu hướng tại giải đấu đẳng cấp nhất nước Anh khi “xuất hiện” 76 lần trên tổng số 200 trận. 

Sự “lỗi thời” của 4-4-2 đến từ điểm yếu không có một tiền vệ trụ đúng nghĩa trong sơ đồ, vị trí không thể thiếu trong cách vận hành lối chơi ngày này của các đội bóng. Tuy vậy với nhiều chiến lược gia, 4-4-2 chưa hẳn đã “chết” trong thế giới bóng đá, nó chỉ “đang ngủ” để chờ thời cơ “thức tỉnh” bởi trong tương lai sẽ có người tìm ra phương án “tiến hóa” cho phong cách sắp xếp đội hình “cổ” này.

2. Hai cầu thủ phối hợp đá phạt góc

Phong cách đá phạt góc truyền thống: căng bóng trực tiếp vào vòng cấm từ lâu luôn “nhỉnh” hơn những tình huống phối hợp có sự góp mặt của hai cầu thủ. 

Cần phải thừa nhận những tình huống đá phạt góc thường không đem lại hiệu quả cho các CLB, điều mà trong quá khứ, Jose Mourinho thường chỉ trích thói quen của những cầu thủ người Anh khi họ luôn cố gắng tìm đến những quả phạt góc để ghi bàn. Theo thống kê của Opta trong 10 mùa giải Premier League gần nhất, 40.715 quả phạt góc đã được thực hiện, 1409 bàn thắng tạo ra từ những quả phạt góc này, tức chỉ có 3.5% cơ hội xé lưới đối phương bằng phương án phạt góc. 

Vì vậy nhiều chiến lược gia ngày này cố gắng tìm kiếm những phương án để tăng sự hiệu quả từ những pha đá phạt góc. Nhiều CLB lớn dành một vị trí cho những chuyên gia tình huống cố định trong thành phần BHL, đó là đáp án tại sao ngày nay các đội bóng chú trọng hơn vào khâu phối hợp khi đá phạt góc. 

Theo thống kê của Opta vào mùa giải 2012/13 tại Premier League, những tình huống phối hợp có sự tham gia của hai cầu thủ trở lên chỉ chiếm 11.7% tổng số tình huống đá phạt góc cả mùa. Sau một thập kỷ, con số này tăng lên mức 20.6%. Tuy vậy, 20.6% vẫn là một con số thấp so với những tình huống đá phạt góc “truyền thống” được áp dụng tại Ngoại hạng Anh. 

Vậy xu hướng phối hợp khi đá phạt góc liệu có giúp các CLB có thêm cơ hội ghi bàn? Theo thống kê từ Opta tại mùa giải 2013/14, 129 bàn thắng đã được tạo ra từ 4.094 tình huống đá phạt góc trong mùa giải năm đó và tại mùa bóng trước 2022/23, 151 bàn thắng đã được các CLB cụ thể hóa từ 3830 tình huống đá phạt góc, điều này đã đưa ra câu trả lời cho giả thuyết trên: nó thực sự giúp các đội bóng ghi nhiều bàn hơn từ phạt góc. Tuy nhiên bởi tính hiệu quả không cao nên những tình huống phối hợp đá phạt góc không được sử dụng nhiều ngày nay.

3. Những cú sút xa

Một điều đáng tiếc trong thế giới bóng đá ngày nay khi các cầu thủ dần không còn duy trì thói quen sút xa trong các trận đấu. 

Mùa giải 2009/10, số lượng những pha sút ở ngoài vòng cấm chiếm 45% tổng số cú sút trong mùa bóng này. Con số này được chứng kiến giảm dần qua mỗi mùa giải, mùa bóng 2022/23 chỉ còn 33.2% trong khi mùa giải hiện tại là 32.6%. 

Sự thiếu hiệu quả từ những pha sút xa khiến các cầu thủ không trọng dụng món vũ khí này. Trong con số 45% những tình huống sút xa đã thực hiện tại mùa bóng 2009/10, chỉ có 13% tình huống dẫn đến bàn thắng. 

Tuy nhiên, mặc dù các cầu thủ đã hạn chế sút xa trong thời gian gần đây nhưng số lượng bàn thắng ghi được từ những tình huống này lại không giảm. Thống kê trong mùa giải 2009/10, 137 bàn thắng được ghi từ ngoài vòng cấm nhưng ở hai mùa giải Ngoại hạng Anh gần nhất, con số này lần lượt là 143 và 145. Điều này đồng nghĩa rằng các CLB yêu cầu những cầu thủ phải nắn nót hơn trong những tình huống nã đại bác ngoài vòng cấm vì vậy những pha bóng đẹp mắt này dần trở nên “xa xỉ” trong các trận đấu hiện tại. 

4. Những tình huống phất dài thiếu chính xác của thủ môn

Đây là thời đại thủ môn có đóng góp nhiều nhất vào cách vận hành lối chơi của các đội bóng. 

Hình ảnh những thủ thành phất bóng bổng lên không trung ở mọi thời điểm trong trận đang hạn chế dần. Thay vào đó, các HLV khuyến khích thủ môn đội bóng chuyền ngắn cho những đồng đội ở vị trí gần nhất để đưa quả bóng lên tuyến trên một cách chính xác nhằm tránh lãng phí cơ hội kiểm soát bóng. 

Theo thống kê tại mùa giải Premier League 2002/03, tỉ lệ chuyền bóng chính xác của các thủ môn chỉ 42.5% nhưng con số này đã tăng lên 71.8% trong mùa giải hiện tại.

(Bạn đọc: Việt Tùng)