Stadio Maradona biểu tượng lịch sử và văn hóa bóng đá Naples

Stadio Diego Armando Maradona, từng gọi là Stadio San Paolo, nằm ở thành phố Naples, miền Nam nước Ý, là nơi biểu tượng gắn liền với bóng đá và văn hóa địa phương. Với sức chứa 54.726 chỗ, đây là sân vận động lớn thứ tư của Ý, sau San Siro, Stadio Olimpico và San Nicola. Từ thập niên 1950, sân không chỉ phục vụ bóng đá mà còn là địa điểm tổ chức các sự kiện âm nhạc, thể thao điện tử và lễ hội cộng đồng.

Sau khi sân Partenopeo bị phá hủy trong Thế chiến II, thành phố thiếu sân thi đấu chuẩn. Một sân tạm với sức chứa 12.000 người được sử dụng nhưng không đáp ứng nhu cầu. Khu Fuorigrotta được chọn xây sân mới, khởi công 27/4/1952 với sự hiện diện của Thủ tướng Alcide De Gasperi. Sân thiết kế bê tông cốt thép, ban đầu sức chứa khoảng 90.000 chỗ, phần lớn là khu vực đứng. Ngày 6/12/1959, sân khánh thành với trận Napoli thắng Juventus 2-1, mang tên Stadio del Sole.

Năm 1963, đổi tên thành Stadio San Paolo để tưởng nhớ Thánh Phaolô, người từng đi qua khu này trong hành trình về Rome. Ngày 15/12/1974, kỷ lục khán giả 90.736 người đến xem trận Napoli – Juventus, con số cao nhất trong lịch sử sân. Sân trở thành điểm đến của hàng chục nghìn tifosi miền Nam, tạo nên bầu không khí cuồng nhiệt khó quên cho đội khách.

Sân trải qua nhiều lần cải tạo lớn. Năm 1980, nâng cấp để phục vụ EURO 1980 với công nghệ bảng điện tử và hệ thống chiếu sáng mới. Đợt cải tạo 1989-1990 chuẩn bị cho World Cup 1990 lắp ghế đầy đủ, giảm sức chứa còn khoảng 76.000. Bãi đỗ xe ngầm xây dựng nhưng chưa vận hành vì vấn đề kỹ thuật quản lý.

Từ 2018 đến 2019, cải tạo để phục vụ Đại hội Thể thao Sinh viên (Universiade XXX) gồm thay hàng rào kính cường lực, lắp ghế mới, nâng cấp âm thanh ánh sáng, khiến sức chứa giảm xuống 54.726. Năm 2020, sau khi huyền thoại Diego Maradona qua đời ngày 25/11, chính quyền Naples và chủ tịch đội bóng đề xuất đổi tên sân. Ngày 4/12/2020, tên mới Stadio Diego Armando Maradona chính thức có hiệu lực, nhận được sự ủng hộ rộng rãi của người hâm mộ.

Kiến trúc sân gồm 3 tầng khán đài, tầng ba xây đầu những năm 1990 từng phải đóng cửa do rung động kim loại. Hiện đang áp dụng kỹ thuật gia cố kết cấu tương tự cây cầu Thiên niên kỷ ở London và tòa nhà Taipei 101 ở Đài Loan nhằm tăng độ cứng và giảm rung lắc.

Mái sân là điểm nhấn với giàn thép và các trụ độc lập không chắn tầm nhìn. Hai tầng dưới xây bê tông cốt thép, tầng ba kết cấu kim loại liên kết hệ dầm lưới. Sàn thi đấu 110m x 68m, cỏ tự nhiên được tưới tiêu hiện đại. Sân có 20 phòng VIP, khu báo chí theo chuẩn UEFA, phòng thay đồ hiện đại, đường hầm cầu thủ và hàng rào an ninh nhiều lớp.

Về sự kiện thể thao quan trọng, Stadio Diego Armando Maradona là nơi diễn ra 5 trận của World Cup 1990, trong đó có bán kết giữa Argentina và Ý ngày 3/7/1990, trận đấu có ý nghĩa đặc biệt khi Maradona là biểu tượng Napoli. Người hâm mộ Naples treo biểu ngữ nhắc đến tình cảm dành cho Maradona nhưng vẫn đặt Tổ quốc Italia lên hàng đầu. Trận kết thúc 1-1 sau hiệp phụ, Argentina thắng luân lưu.

Sân cũng tổ chức vòng bảng EURO 1980, các trận giao hữu và vòng loại đội tuyển Ý, trong đó có trận vòng loại EURO 2008 gặp Lithuania. Ngoài ra là vòng loại Olympic 1960, Đại hội Địa Trung Hải IV năm 1963 và lễ khai mạc Universiade 2019 với sự tham gia của Tổng thống Ý và các nhân vật nổi tiếng.

Ngoài bóng đá, sân là địa điểm tổ chức hòa nhạc quốc tế, các sự kiện boxing, thể thao điện tử, lễ hội âm nhạc địa phương. Năm 2020, sân thử nghiệm nuôi ong trên mái để sản xuất mật ong sinh thái, góp phần đa dạng hóa chức năng sử dụng.

Stadio Diego Armando Maradona không chỉ là sân vận động mà còn là biểu tượng văn hóa, chính trị, thể thao của Naples. Gắn liền với huyền thoại Maradona và sự phát triển của SSC Napoli, sân thể hiện DNA của bóng đá miền Nam Ý. Đây là minh chứng cho sự kết hợp giữa truyền thống và hiện đại trong kiến trúc thể thao, đồng thời là trung tâm bóng đá quốc tế phía Nam nước Ý nhờ các dự án cải tạo kỹ thuật đang thực hiện.

Với quá khứ hào hùng, hiện tại được hiện đại hóa và tương lai được quy hoạch bài bản, Stadio Maradona sẽ tiếp tục là điểm đến thể thao và văn hóa quan trọng của Naples trong nhiều thập kỷ tới. Câu chuyện phát triển của sân cũng tương đồng với quá trình biến đổi ngoạn mục của SVĐ Metropolitano tại Tây Ban Nha, từ sân điền kinh thành pháo đài bóng đá hiện đại hàng đầu châu Âu.