Cuộc đối đầu giữa Manchester City và Arsenal mang đến một bức tranh chiến thuật khác lạ. Pep Guardiola, sau tám năm, đã thay thế Ederson bằng Gianluigi Donnarumma, người có lối chơi chân không mấy uyển chuyển. Vị trí hậu vệ phải không còn là một cầu thủ có khả năng bó vào trung lộ, mà là Abdukodir Khusanov, một trung vệ mạnh mẽ.
Trên hàng công, không có dấu vết của một "số 9 ảo", chỉ có Erling Haaland, một "số 9" thuần túy nhất. Về phía Arsenal, họ cũng có một sự hiện diện thể chất to lớn trên hàng công với Victor Gyokeres, và ở vị trí số 6 là Martin Zubimendi, người có hồ sơ tương tự Rodri.
Những thay đổi này ngay lập tức làm dấy lên một cuộc tranh luận quen thuộc: Phải chăng Mikel Arteta một lần nữa lại là kẻ bắt chước vĩ đại của Pep Guardiola?
Việc Zubimendi là phương án dự phòng cho Rodri ở đội tuyển Tây Ban Nha, và Gyokeres là một tiền đạo khổng lồ giống như Haaland, dường như củng cố thêm cho luận điểm này.
Nhiều người sẽ vội vàng kết luận rằng Arteta chỉ đơn giản là đi theo con đường của Guardiola, chỉ là chậm một bước và với những phiên bản kém hơn. Tuy nhiên, việc quy kết mối quan hệ này chỉ đơn thuần là sao chép là một sự đơn giản hóa quá mức, bỏ qua quá trình tiến hóa phức tạp của cả hai đội và những yếu tố sâu rộng hơn đang định hình lại bộ mặt của Ngoại hạng Anh.
Ý tưởng Arteta sao chép Guardiola thực sự bùng nổ vào mùa hè năm 2022, khi ông ký hợp đồng với Oleksandr Zinchenko và Gabriel Jesus trực tiếp từ Man City. Sau đó là các chiến thuật như hậu vệ cánh bó vào trung lộ, hàng thủ bốn trung vệ, hay việc chiêu mộ David Raya để triển khai bóng từ sân nhà.
Tất cả đều được cho là những "phát minh" của Guardiola. Nhưng liệu có công bằng khi bỏ qua việc Arteta, người đã có hơn ba năm làm trợ lý cho Guardiola và được đào tạo theo triết lý Cruyff tại La Masia, lại không có chung một vài niềm tin chiến thuật? Sẽ kỳ lạ hơn nếu ông đi theo một con đường hoàn toàn khác biệt.
Thực tế, hành trình của Arteta đa dạng hơn nhiều. Người ta dường như đã quên rằng ông đã giành cúp FA trong mùa giải đầu tiên với lối chơi phòng ngự Catenaccio bằng sơ đồ năm hậu vệ. Sau thất bại trong cuộc đua vô địch năm 2023, ông đã siết chặt lại đội hình, ưu tiên sự vững chắc trong phòng ngự, đến mức đôi khi bị chỉ trích là quá thận trọng.
Những ảnh hưởng của Arteta không chỉ đến từ Guardiola; ông lớn lên ở San Sebastian, nơi bóng đá có tính thể chất cao hơn, và có một quãng thời gian dài thi đấu dưới sự dẫn dắt của David Moyes. Khi Arsenal càng tiến gần đến Man City, Arteta dường như càng tìm cách tạo ra sự khác biệt, biến đội bóng của mình thành một trong những tập thể chơi không bóng hay nhất châu Âu.
Cuộc tranh luận thực sự không phải là Arteta đang tiến đến hay rời xa Guardiola, mà là cách cả hai chiến lược gia này đang cùng nhau dịch chuyển khỏi gốc rễ triết lý của mình để đối phó với những thách thức không ngừng biến đổi của Ngoại hạng Anh.
Guardiola chưa bao giờ là một người bảo thủ. Ông có lý tưởng, nhưng không bao giờ cứng nhắc đến mức từ chối học hỏi và thích nghi. Ông đã tích hợp những điểm nổi bật trong lối xây dựng trận đấu của Roberto De Zerbi, và chịu ảnh hưởng từ cường độ và thể chất trong lối chơi của Newcastle dưới thời Eddie Howe.
Sự trỗi dậy của lối pressing một kèm một, được phổ biến bởi Andoni Iraola tại Bournemouth, đã thay đổi cơ bản bản chất các cuộc đối đầu mà Man City phải đối mặt.
Việc Guardiola thuê Pep Lijnders, cựu trợ lý của Jurgen Klopp, là một minh chứng cho sự thừa nhận này. Lijnders tập trung vào các pha chuyển trạng thái nhanh, giải thích tại sao Man City sẵn sàng nhường thế trận cho Manchester United và chờ đợi cơ hội phản công.
Thậm chí, Guardiola còn học hỏi từ chính Arteta về tầm quan trọng của một huấn luyện viên chuyên trách các tình huống cố định, một vai trò mà ban đầu ông không coi trọng. Nếu Guardiola bắt đầu sử dụng những quả ném biên dài như Arsenal, quá trình "Anh hóa" của ông có thể xem là hoàn tất.
Cả hai huấn luyện viên đều đang chạy theo một xu hướng chung của giải đấu: sự trở lại của những tiền đạo to lớn. Từ Pierre-Emerick Aubameyang, Gabriel Jesus đến Kai Havertz và giờ là Gyokeres, Arteta đã có một hành trình tìm kiếm mẫu tiền đạo lý tưởng.
Sự lựa chọn này, tương tự Haaland của City, phản ánh một nhu cầu chung. Các đội bóng nhận ra rằng họ cần khả năng chơi bóng trực diện qua hàng pressing của đối thủ và một điểm tựa để giữ bóng. Trong một phần ba sân cuối cùng, khi các vòng cấm ngày càng chật chội, những quả tạt – từng bị xem là lỗi thời – đang trở lại thành một vũ khí hữu hiệu.
Sự trực diện cũng là một yêu cầu mới. Guardiola đã ký hợp đồng với những cầu thủ chạy cánh xuất sắc trong việc đối đầu trực tiếp như Rayan Ait-Nouri và Rayan Cherki, trong khi Arteta có Noni Madueke và Eberechi Eze.
Cấu trúc đội hình cũng cho thấy sự hội tụ. Guardiola, người thường ưa thích một đội hình nhỏ gọn, lần đầu tiên bắt đầu mùa giải với 26 cầu thủ, trong khi Arsenal của Arteta đã tăng cường chiều sâu lên 25 người. Kết quả là cả hai đội hình đều trở nên to lớn và giàu thể chất hơn, một sự khác biệt rõ rệt so với học thuyết Barcelona về những cầu thủ nhỏ con, kỹ thuật.
Trong một kỷ nguyên mà triết lý bóng đá đơn nhất đang bị đặt dấu hỏi, Guardiola và Arteta là hai trong số những nhà cầm quân không ngừng thích nghi và điều chỉnh.
Việc gọi Arteta là "kẻ sao chép" hay "kẻ lừa đảo" là cách tiếp cận dễ dàng, từ chối công nhận sự phức tạp và con đường dài mà ông đã đi để xây dựng nên sức mạnh của Arsenal hiện tại.
Đó là sự phủ nhận khái niệm cảm hứng như một phần tất yếu của sự phát triển. Trận đấu sắp tới sẽ là một bài kiểm tra để xem ai đã học hỏi và thích nghi tốt hơn với mô hình luôn thay đổi của Ngoại hạng Anh, một giải đấu buộc ngay cả những bộ óc thiên tài nhất cũng phải liên tục tái tạo chính mình.
