Liệu một thủ môn có thể ghi bàn từ một cú phát bóng lên hay không? Hãy tưởng tượng một kịch bản khó tin, thủ môn từ khung thành đội nhà tung một cú sút cực mạnh, bóng bay một mạch gần 100 mét, vượt qua tầm với của thủ môn đối phương và đi thẳng vào lưới. Liệu đó có phải là một bàn thắng hợp lệ?
Tình huống hy hữu này không chỉ là giả thuyết mà đã thực sự xảy ra và là một trong những khoảnh khắc kỳ diệu nhất của bóng đá. Bài viết này sẽ giải mã toàn bộ quy định về luật phát bóng lên, trả lời câu hỏi liệu bàn thắng có được công nhận và làm rõ những hiểu lầm phổ biến xung quanh tình huống bóng chết này.
Định nghĩa phát bóng lên theo luật FIFA
Theo Luật 16 – Quả phát bóng lên (The Goal Kick) trong bộ Luật bóng đá (Laws of the Game) 2024/2025 do IFAB (Hiệp hội Bóng đá Quốc tế) ban hành, phát bóng lên là một hình thức để bắt đầu lại trận đấu.
Một quả phát bóng lên được thực hiện khi: Toàn bộ quả bóng đã vượt qua vạch vôi cầu môn (goal line), dù ở trên mặt đất hay trên không, mà người chạm bóng cuối cùng là một cầu thủ của đội tấn công, và không có bàn thắng nào được ghi.
Điểm quan trọng nhất của luật này, và cũng là câu trả lời cho câu hỏi đã được nêu từ đầu: Một bàn thắng có thể được ghi trực tiếp từ một quả phát bóng lên, nhưng chỉ vào lưới của đội đối phương.
Luật được áp dụng ra sao?
Quy trình thực hiện một quả phát bóng lên được quy định rất chặt chẽ để đảm bảo tính công bằng và giúp trận đấu diễn ra trôi chảy. Dưới đây là các bước và điều kiện áp dụng:
+ Vị trí đặt bóng: Bóng phải được đặt tại một điểm bất kỳ trong khu vực 5m50 phía trước khung thành. Bóng phải nằm yên trước khi được đá.
+ Cầu thủ thực hiện: Bất kỳ cầu thủ nào của đội phòng ngự (bao gồm cả thủ môn) đều có thể thực hiện quả phát bóng.
+ Vị trí các cầu thủ đối phương: Tất cả cầu thủ của đội đối phương phải đứng bên ngoài vòng cấm địa (vùng 16m50) cho đến khi bóng được đưa vào cuộc.
+ Khi nào bóng được tính là "trong cuộc"? Bóng được coi là trong cuộc ngay khi được đá và di chuyển một cách rõ ràng. Kể từ thời điểm này, các cầu thủ đối phương có thể tiến vào vòng cấm địa để tranh chấp bóng. Đây là một thay đổi quan trọng trong luật đã được sửa đổi; trước kia, bóng phải rời khỏi vòng cấm địa mới được tính là trong cuộc.
Nếu một cầu thủ đối phương vẫn ở trong vòng cấm khi quả phát bóng được thực hiện và chạm hoặc tranh chấp bóng, quả phát bóng sẽ được thực hiện lại.
Ví dụ lịch sử nổi bật: Bàn thắng xa nhất thế giới
Tình huống tưởng như chỉ có trong giả tưởng đã trở thành sự thật vào tháng 1 năm 2021, trong trận đấu giữa Newport County và Cheltenham Town. Thủ môn Tom King của Newport County đã thực hiện một cú phát bóng lên từ rìa khu vực 5m50 của mình.
Với sự trợ giúp của sức gió, quả bóng bay thẳng một mạch, đập xuống ngay bên ngoài vòng cấm địa đối phương, nảy lên qua đầu thủ môn Joshua Griffiths đang dâng cao và bay thẳng vào lưới.
Bàn thắng không chỉ được công nhận mà còn được Sách Kỷ lục Guinness Thế giới xác định là "Bàn thắng được ghi từ khoảng cách xa nhất trong một trận bóng đá chính thức" với cự ly 96,01 mét. Đây là minh chứng hoàn hảo và ngoạn mục nhất cho việc một thủ môn hoàn toàn có thể ghi bàn từ một quả phát bóng lên.
Hiểu lầm phổ biến về luật phát bóng lên
Đây là một trong những tình huống có nhiều quy định đặc biệt dễ gây nhầm lẫn cho người xem.
* "Phát bóng lên mà đá vào lưới nhà thì tính là bàn thua" – SAI. Đây là hiểu lầm tai hại nhất. Luật 16 quy định rất rõ: Nếu một cầu thủ đá bóng trực tiếp vào lưới của đội mình từ một quả phát bóng lên, bàn thắng sẽ không được công nhận. Thay vào đó, đội đối phương sẽ được hưởng một quả phạt góc.
* "Cầu thủ có thể bị việt vị từ quả phát bóng lên" – SAI. Theo Luật 11 về lỗi việt vị, một cầu thủ không bị coi là việt vị nếu nhận bóng trực tiếp từ một quả phát bóng lên. Điều này cho phép các đội triển khai tấn công nhanh ngay từ khung thành của mình mà không sợ bẫy việt vị.
* "Chỉ có thủ môn mới được phát bóng lên" – SAI. Mặc dù thủ môn là người thường xuyên thực hiện, nhưng bất kỳ cầu thủ nào trong đội hình cũng có quyền thực hiện quả phát bóng này.
FAQ – Câu hỏi thường gặp
1. Cầu thủ đội nhà có được đứng trong vòng cấm khi đồng đội phát bóng lên không? Có. Đồng đội của người thực hiện quả phát bóng có thể đứng ở bất kỳ đâu trên sân, kể cả trong vòng cấm địa. Luật chỉ yêu cầu cầu thủ đối phương phải ở ngoài vòng cấm.
2. Nếu bóng chưa ra khỏi vòng cấm đã bị đối phương cướp mất thì sao? Theo luật mới, bóng chỉ cần được đá và di chuyển là đã trong cuộc. Nếu cầu thủ đối phương tuân thủ đúng luật (đứng ngoài vòng cấm cho đến khi bóng di chuyển) và sau đó chạy vào cướp bóng (dù bóng còn trong vòng cấm), tình huống đó hoàn toàn hợp lệ.
3. Thủ môn có bị phạt thẻ vàng vì câu giờ khi phát bóng lên không? Có. Mặc dù không có quy định về giới hạn thời gian cụ thể (như luật 8 giây khi cầm bóng sống), nhưng trọng tài có toàn quyền cảnh cáo (thẻ vàng) bất kỳ cầu thủ nào cố tình trì hoãn việc bắt đầu lại trận đấu, bao gồm cả việc câu giờ khi thực hiện quả phát bóng lên.
Luật phát bóng lên tuy đơn giản nhưng lại chứa đựng nhiều quy tắc thú vị. Qua bài viết này, chúng ta có thể khẳng định, một bàn thắng hoàn toàn có thể được ghi trực tiếp vào lưới đối phương từ một quả phát bóng, nhưng không thể có một bàn đá phản lưới nhà. Việc hiểu rõ các quy định này sẽ giúp người theo dõi bóng đá có cái nhìn sâu sắc hơn về các quyết định của trọng tài và chiến thuật của các đội bóng.
