Truyền hình nuôi F1
Năm 1967 được xem là cột mốc đáng tự hào trong lịch sử F1. Trong nỗ lực phát triển ngành công nghiệp F1 lên một tầm cao mới, những nhà quản lý của FIA (LĐ Ô tô thế giới) đã đạt được thỏa thuận trong việc phát sóng trực tiếp những chặng đua trên sóng truyền hình màu. Trước đó, người hâm mộ chỉ được xem các cuộc đua F1 qua công nghệ trắng đen. Việc công nghệ truyền hình màu vào cuộc là bước ngoặt quan trọng cho những đổi thay. Grand Prix Đức là chặng đầu tiên được thử nghiệm.
 |
| Đua xe F1 là ngành công nghiệp hái ra tiền - Ảnh Getty |
Sau 3 thập niên, trong năm 1996, khi truyền hình màu đã là một thứ gì đó rất đỗi bình thường, một cuộc “cách mạng” khác được tiến hành. Trong vai trò của người đứng đầu Formula One Management (gọi tắt là FOM, thuộc Formula One Group), “ông trùm” Bernie Ecclestone đã quyết định đưa F1 lên sóng truyền hình kỹ thuật số. Đối tác của Ecclestone là tập đoàn truyền hình kỹ thuật số của Đức. Công nghệ mới này cho phép người xem có thể theo dõi cuộc đua ở khắp nơi, từ nhiều góc cạnh.
Cuộc khủng hoảng tài chính đã giết chết DF1 - đơn vị thầu việc phát F1 trên hệ thống kỹ thuật số. Nhưng đổi lại, truyền hình F1 vẫn phát triển lên những tầm cao mới. FOM bán bản quyền cho những kênh khác nhau. “Thất bại của ‘F1 Digital +’ là bài học giúp chúng tôi nhận ra những điều mới mẻ hơn” - Bernie tâm sự. Vị tỷ phú người Anh tiếp tục xúc tiến những cách làm mới, để F1 trở thành món anh tinh thần không thể thiếu trên sóng truyền hình. Với những nỗ lực của Bernie, người ta đã gọi vui công nghệ truyền hình F1 là “Bernievision”.
Khi kỹ thuật số chết chỉ sau 6 năm hoạt động, năm 2002 có thể xem là thời điểm mà F1 trở nên phổ biến hơn bao giờ hết. Mọi nhà ở châu Âu đều có thể xem những cuộc đua trực tiếp, không chỉ đua chính thức mà kể cả phân hạng. Chưa dừng lại ở đó, công nghệ mới này còn cho phép hành khách của một vài hãng hàng không lớn tại châu Âu cũng có cơ hội xem trực tiếp khi... đang bay.
Khán giả luôn là những người khó tính. Những đòi hỏi luôn tăng theo từng mùa, và truyền hình F1 cũng phải làm mới để không tạo nhàm chán. Từ đó, những chiếc camera được gắn trực tiếp trên xe. Đây là nỗ lực rất đáng khen của BBC, trong một hợp đồng riêng với FOM. Việc bán bản quyền trực tiếp cũng không chia nhỏ nữa, mà được FOM quản lý toàn bộ. Chỉ hai đường đua Monaco (do Tele Monte Carlo nắm bản quyền) và Nhật (Fuji Television) là không nằm dưới quản lý của FOM.
Dưới sự quản lý của FOM, mà chính xác hơn là Bernie Ecclestone, mỗi chặng F1 đã thu hút trên 600 triệu người xem truyền hình, với hơn 200 quốc gia phát sóng trực tiếp (nếu tính cả phát chậm, thì gần như các quốc gia trên thế giới đều có). Lượng khán giả này là chưa tính đến người xem trực tiếp qua internet (có 6 quốc gia được phép phát trên internet, với 8 kênh khác nhau). Đây là con số mà chỉ có một trận chung kết World Cup, hoặc lễ khai mạc Thế Vận Hội mới sánh được. Ở châu Âu, Italia dẫn đầu về khán giả xem trực tiếp một chặng đua, với 40 triệu người. Anh đứng sau với 10 triệu ít hơn. Nhưng những con số này chưa thấm vào đâu so với Trung Quốc và Brazil. Đất nước đông dân nhất thế giới cung cấp 120 triệu lượt xem; trong khi Brazil là trên 110. Ngoài ra, còn 17 đài radio từ 11 quốc gia phát trực tiếp F1.
Như vậy, một mùa giải F1 - với tổng thời lượng khoảng 1,5 triệu phút - có lượt xem xấp xỉ là 60 tỷ người. Doanh thu từ bản quyền? FOM không tiết lộ con số chính thức. Dù vậy, Bernie luôn tự hào rằng: “đây là một bức tranh đầy sức hút”. Theo báo cáo tài chính từ cách nay 10 năm, tức khi kỹ thuật số chết và một bước ngoặt mới mở ra, 75% miếng bánh bản quyền mang về cho FOM số tiền 1,4 tỉ bảng. Bây giờ, con số này có thể gấp đôi, hoặc hơn thế nữa.
Tài trợ “khủng”
Bản quyền truyền hình do FOM nắm giữ, và được chia phần trăm cho các đội. Mỗi chặng đua sẽ có thêm nhiều nhà tài trợ khác đặt bảng quảng cáo trí giá nhiều triệu USD. Đồng thời, các đội đua được phép thu hút tài trợ riêng cho mình. Phần thân xe và trang phục là những nơi đắt nhất khi thu hút tài trợ. Ngoài ra, những tập đoàn kinh tế còn tranh nhau để được xuất hiện trên chiếc mũ bảo hiểm; hay bất kỳ vật dụng nào đó. Tóm lại, chỉ cần thứ gì có thể xuất hiện trước công chúng và sóng truyền hình, sẽ có logo nhà tài trợ.
Ngay cả khi tinh ý và quan sát kỹ nhất, cũng không dễ để đếm hết các nhà tài trợ xuất hiện trên thân một chiếc xe Ferrari, gồm có FIAT, Shell, Alice, Pirelli, Acer, AMD, Etihad Airways, Piaggio Aero, tập đoàn đầu tư Mubadala (Abu Dhabi). Chưa hết, trước đây các nhà sản xuất thuốc lá gần như bành trướng trên thân xe F1. Ferrari làm ăn cùng Philip Morris. Từ 2005, Liên minh châu Âu không cho phép quảng cáo thuốc lá. Các đội lách luật bằng hợp đồng mở rộng mà nhà tài trợ không có trên xe. Trong đó, Ferrari nhận được 1 tỷ USD từ nhà sản xuất Philip Morris giai đoạn 2005-2011.
Mỗi năm, Ferrari còn nhận không dưới 40 triệu euro từ nhà tài trợ chính - ngân hàng Santander (chưa có số chính thức). Nếu có một tay đua vô địch, hoặc chiến thắng đồng đội, Ferrari sẽ còn nhận khoản tài trợ cao hơn nữa.
Bán thương hiệu cũng là một cách làm hay. Phần lớn các đội đều chọn giải pháp này, để kiếm thêm mức doanh thu cao. McLaren là điển hình cho trường hợp bán tên đội. Đội đua lớn nhất nước Anh luôn xuất hiện với tên nhà tài trợ phía trước (Vodafone), và chưa bao giờ để đúng tên gốc của mình.
Nếu một nhà tài trợ rút lui, luôn có kẻ thay thế. Thế nên, F1 thực sự là cuộc chơi về kinh tế, và các đội có lí do để... “đốt tiền”.
