Ba năm rưỡi sau khi Roman Abramovich buộc phải bán câu lạc bộ bóng đá Chelsea trong một thương vụ chấn động, số tiền khổng lồ 2,5 tỷ bảng thu được từ thương vụ này vẫn đang nằm bất động trong một tài khoản ngân hàng Anh. Một cuộc chiến pháp lý và chính trị âm thầm nhưng vô cùng căng thẳng giữa nhà tài phiệt Nga và Chính phủ Anh đã khiến một trong những khoản từ thiện nhân đạo lớn nhất lịch sử rơi vào bế tắc toàn diện.
Mới đây, một sự kiện tưởng chừng như chỉ mang tính thủ tục đã hé lộ bức tranh toàn cảnh về sự phức tạp này. Fordstam Limited, công ty mẹ đăng ký tại Anh mà Roman Abramovich sử dụng để sở hữu Chelsea trong 19 năm, cuối cùng đã nộp báo cáo tài chính cho năm tài chính kết thúc vào ngày 30 tháng 6 năm 2022. Bản báo cáo này đã trễ hẹn tới 948 ngày so với quy định, một sự chậm trễ cho thấy mức độ hỗn loạn pháp lý xung quanh các tài sản của Abramovich.
Những gì chứa đựng bên trong bản báo cáo này không chỉ là những con số khô khan, chúng là chìa khóa để hiểu tại sao 2,5 tỷ bảng vẫn bị đóng băng hoàn toàn và lí do vì sao các nạn nhân của cuộc chiến Nga-Ukraine vẫn chưa nhận được một đồng như đã hứa.
Báo cáo tài chính trễ hẹn và red flag từ Kiểm toán viên
Bản báo cáo tài chính của Fordstam lập tức gây chú ý với một dấu hậu nghiêm trọng từ phía công ty kiểm toán KPMG. Các kiểm toán viên đã đưa ra một "ý kiến kiểm toán ngoại trừ" (qualified audit opinion). Trong ngôn ngữ kế toán, đây là một lời cảnh báo, có nghĩa là các kiểm toán viên không thể đưa ra một ý kiến trung thực và hợp lý hoàn toàn về bản báo cáo này.
Lý do được KPMG đưa ra là Fordstam đã không thể cung cấp báo cáo tài chính hợp nhất (bao gồm cả CLB Chelsea và các đơn vị liên quan). Phía Fordstam cho rằng điều này là bất khả thi do những khó khăn và sự chậm trễ gây ra bởi các lệnh trừng phạt của chính phủ.
Tuy nhiên, KPMG đã thẳng thừng bác bỏ lý do này, khẳng định rằng một bộ báo cáo hợp nhất lẽ ra phải được chuẩn bị. Sự bất đồng giữa một công ty và kiểm toán viên của mình là một dấu hiệu rõ ràng về sự mập mờ và hỗn loạn trong sổ sách kế toán. Chính trong bối cảnh mập mờ đó, một con số khổng lồ đã xuất hiện, trở thành tâm điểm của mọi tranh cãi.
Vấn đề cốt lõi
Trọng tâm của toàn bộ bế tắc nằm ở một khoản nợ khổng lồ. Báo cáo tài chính của Fordstam cho thấy họ đang nợ Camberley International Investments Limited, một công ty có trụ sở tại Jersey, do chính Roman Abramovich kiểm soát. Đây là công ty mà nhà tài phiệt Nga đã dùng để rót tiền vào Chelsea suốt gần 20 năm qua.
Điều đáng nói là khoản nợ này, theo ghi nhận trên sổ sách kế toán, có giá trị thực tế phải trả lên tới 1,548 tỷ bảng.
Chi tiết này mâu thuẫn trực tiếp với tuyên bố công khai của Abramovich vào tháng 3 năm 2022, khi ông đang cố gắng đẩy nhanh thương vụ bán CLB. Khi đó, ông đã cam kết "sẽ không yêu cầu hoàn trả bất kỳ khoản vay nào". Ông cũng hứa sẽ quyên góp toàn bộ lợi nhuận ròng từ việc bán CLB.
Nhưng báo cáo tài chính mới nhất, được ký vào tháng 10 năm 2025, cho thấy khoản nợ 1,548 tỷ bảng này vẫn còn tồn tại trên sổ sách, mà chưa hề được xóa bỏ.
Chính điều này đã tạo ra một khoảng trống pháp lý và kéo theo cuộc tranh luận về cách hiểu lời hứa của Roman Abramovich. Trong báo cáo tài chính, Fordstam nhắc lại rằng Abramovich từng tuyên bố sẽ “tặng toàn bộ lợi nhuận ròng từ việc bán CLB, sau khi trừ các khoản còn lại trên bảng cân đối kế toán, cho một quỹ từ thiện”.
Cụm từ "sau khi tính đến các mục cân đối kế toán khác" chính là mấu chốt. Nếu Abramovich (hoặc về mặt pháp lý là công ty Camberley của ông) yêu cầu Fordstam hoàn trả khoản nợ 1,548 tỷ bảng này trước, thì số tiền "lợi nhuận ròng" sẽ bị giảm đi đáng kể.
Hãy làm một phép tính đơn giản:
Tổng số tiền mặt thu được từ việc bán CLB (hiện đang bị đóng băng) là 2,35 tỷ bảng. Nếu trừ đi khoản nợ 1,548 tỷ bảng cho Camberley, số tiền "lợi nhuận ròng" thực sự còn lại để quyên góp sẽ chỉ còn 802 triệu bảng, chỉ bằng 34% tổng số tiền mặt thu được.
Chính phủ Anh, bên đang giám sát quỹ sẽ không bao giờ đồng ý cho phép 1,5 tỷ bảng được chuyển cho một công ty khác của Abramovich, ngay cả khi đó là một khoản trả nợ hợp pháp. Đây chính là điểm bế tắc tài chính lớn nhất.
Bế tắc thứ hai: "Nạn nhân chiến tranh" là ai?
Song song với cuộc chiến tài chính là một cuộc chiến chính trị. Ngay cả khi vấn đề nợ được giải quyết, vẫn còn một bế tắc lớn thứ hai: tiền sẽ đi về đâu?
Tuyên bố của Abramovich và các tài liệu kế toán đều nói rằng tiền sẽ được tặng cho "một quỹ từ thiện được tạo ra để giúp đỡ những người bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến đang diễn ra ở Ukraine." Tuy nhiên, định nghĩa về "những người bị ảnh hưởng" lại là một điểm tranh chấp không thể hòa giải.
Phía Chính phủ Anh muốn 100% số tiền này phải đến với mục đích nhân đạo ở Ukraine, để giúp đỡ các nạn nhân trực tiếp của cuộc xâm lược. Tuy nhiên, nhiều nguồn tin cho rằng phía tỉ phú Abramovich muốn một định nghĩa rộng hơn về số người được nhận từ thiện, bao gồm cả những binh lính Nga và các khu vực bên ngoài Ukraine cũng bị ảnh hưởng bởi cuộc chiến.
Đây là một lằn ranh đỏ mà Chính phủ Anh không thể chấp nhận, khiến các cuộc đàm phán đi vào ngõ cụt.
Những chi tiết bí ẩn khác
Bản báo cáo tài chính trễ hẹn còn tiết lộ thêm hai chi tiết quan trọng khác, cho thấy sự phức tạp của thương vụ:
Khoản giữ lại 150 triệu bảng: Chủ sở hữu mới của Chelsea, Blueco 22 Limited, vẫn đang giữ lại 150 triệu bảng từ số tiền mua CLB cho đến năm 2027. Số tiền này được dùng làm quỹ dự phòng cho các nghĩa vụ pháp lý còn tồn đọng từ thời Roman Abramovich.
Ví dụ, Chelsea gần đây đã bị FA buộc tội vi phạm quy định liên quan đến các khoản thanh toán cho người đại diện trong giai đoạn Abramovich nắm quyền. Đáng chú ý, trong sổ sách của Fordstam, giá trị khoản 150 triệu bảng này được ghi là “bằng không”, cho thấy họ không kỳ vọng sẽ thu lại được khoản tiền đó.
Khoản thưởng nhạy cảm cho Eugene Tenenbaum: Báo cáo còn tiết lộ một khoản thưởng 4,8 triệu bảng cho Eugene Tenenbaum, một giám đốc và là cộng sự kinh doanh thân cận nhất của Abramovich, như một phần của thương vụ bán CLB. Điều gây tranh cãi là Tenenbaum cũng đã bị Chính phủ Anh trừng phạt trước khi thương vụ hoàn tất, khiến ông ta bị đóng băng tài sản.
Tuy nhiên, các nguồn của The Athletic cho biết Tenenbaum thực tế không nhận tiền trực tiếp. Cơ quan quản lý trừng phạt tài chính Anh cho phép khoản thanh toán, nhưng số tiền đã được chuyển thẳng tới Cơ quan thuế Anh để trả nghĩa vụ thuế của Tenenbaum. Đây là cách xử lý hợp pháp nhằm giải quyết khoản thanh toán cho một người bị trừng phạt, dù nhìn bề ngoài có vẻ là lách luật.
Bế tắc và lời đe dọa ra tòa
Ba năm rưỡi đã trôi qua, 2,5 tỷ bảng vẫn nằm bất động, và hai bên vẫn đang đổ lỗi cho nhau.
Trong một sự can thiệp hiếm hoi, phía Abramovich tuyên bố rằng chính các lệnh trừng phạt và hành động của Chính phủ Anh đã làm tê liệt các công ty của ông và chính phủ Anh đã không đề xuất bất kỳ giải pháp pháp lý nào.
Ngược lại, Chính phủ Anh bày tỏ sự vô cùng thất vọng với Abramovich. Họ khẳng định "chúng tôi sẵn sàng theo đuổi vụ việc này ra tòa... để đảm bảo những người đang đau khổ ở Ukraine có thể được hưởng lợi từ số tiền này càng sớm càng tốt."
Cuộc chiến pháp lý và tài chính phức tạp này, với tâm điểm là khoản nợ 1,5 tỷ bảng và định nghĩa về "nạn nhân", cho thấy lý do tại sao số tiền từ thiện khổng lồ này vẫn bị tê liệt. Trong khi cuộc chiến ở Ukraine vẫn tiếp diễn, quỹ từ thiện được lập ra để giúp đỡ họ vẫn đang là một phần trong một ván cờ chính trị và tài chính phức tạp.
