Huyền thoại Brazil Marta, 39 tuổi, đã định giã từ sự nghiệp thi đấu quốc tế sau Olympic 2024, nhưng đó không phải là dấu chấm hết cho sự nghiệp phi thường của biểu tượng bóng đá nữ xứ Samba.
Sau khi tuyên bố sẽ treo giày vào năm ngoái, nữ tiền đạo này đã thay đổi quyết định khi góp mặt tại Copa America 2025 vào tháng trước và đã khiến cả thế giới ngả mũ thán phục bằng màn trình diễn không thể tin nổi trong trận chung kết với Colombia. Cô ghi hai bàn sau khi vào sân từ băng ghế dự bị để giúp Brazil (đã 3 lần bị dẫn trước) giành chức vô địch trong một trận đấu nghẹt thở.
Marta chỉ vào sân ở phút thứ 82 nhưng đã ghi bàn ở phút bù giờ thứ 6 để gỡ hòa 3-3 cho Brazil, trước khi ghi thêm một bàn nữa trong hiệp phụ. Dù Marta sau đó thực hiện không thành công trong loạt penalty định mệnh, Brazil sau đó vẫn thắng trên chấm luân lưu với tỷ số 5-4.
Cô ấy đã ghi 122 bàn sau 206 trận cho đội tuyển Brazil, từng tham dự 6 kỳ World Cup và 6 kỳ Olympic. Nhưng điều gì mới thực sự là di sản cô để lại cho bóng đá nữ?
Khởi Đầu Gian Khó
Trước khi trở thành cầu thủ vĩ đại nhất trong lịch sử bóng đá nữ, Marta chỉ là một cô bé 7 tuổi ở vùng quê Brazil, cô gái duy nhất chơi bóng trên một sân đất nhỏ. Những trận đấu diễn ra trong lòng một con lạch cạn, nơi khung thành được dựng tạm bằng vài cành cây khô.
Cô lớn lên trong cảnh nghèo khó, chơi bóng bằng chân trần, sau này phải nhét giấy báo vào đôi giày cũ cho vừa chân. Mẹ cô là một phụ nữ đơn thân, làm việc cật lực để nuôi 4 người con. Nhưng Marta sớm bộc lộ tài năng đặc biệt, rê bóng và lướt đi như thể quả bóng là một phần cơ thể mình.
“Cô ấy sinh ra để chơi bóng” huấn luyện viên thời thơ ấu Tota nói với ESPN.
Thế nhưng, việc một cô gái chơi bóng lại trở thành chủ đề bị chỉ trích. Người lớn quát tháo, xua đuổi cô ra khỏi sân. Họ bảo: “Con bé không được chơi, nó là con gái.” Có người còn trách mẹ cô vì để cô ra sân, cho rằng con gái đá bóng là “không bình thường”.
Bước ngoặt cuộc đời Marta là quyết định lên chuyến xe buýt kéo dài 3 ngày từ Dois Riachos đến Rio de Janeiro để dự buổi thử chân tại Vasco da Gama. Tại trạm xe, cô đứng lặng với cảm giác lo lắng. Đó là thời khắc quyết định số phận. Ở lại, hay đặt cược vào chính mình, khi chiếc xe tới, cô đã bước lên chuyến xe định mệnh ấy.
Ngay sau đó, Marta lập tức thể hiện tài năng. Cú sút đầu tiên khiến thủ môn ngã lăn. Những cú tiếp theo mạnh đến mức khiến thủ môn rát tay. Lúc này Helena Pacheco, điều phối viên bóng đá nữ của Vasco, quay sang trợ lý và nói: “Tôi nghĩ tôi đã đúng.”
Khi đội nữ của Vasco bị giải thể vào năm 2002, Marta mới chỉ 16 tuổi. Một năm sau, cô được gọi vào đội tuyển quốc gia và ra mắt tại World Cup 2003 tổ chức ở Mỹ. Trong lần đầu tiên thi đấu tại giải lớn, cô gái nhỏ bé ấy đã ghi bàn chỉ sau 14 phút có mặt trên sân, từ một quả phạt đền.
Cái tên Marta bắt đầu được cả thế giới chú ý. Huyền thoại Pele gọi cô là “Pele mặc váy” để ca ngợi tài năng của cô. Dù ông có ý tốt, Marta lại không cảm thấy thoải mái với biệt danh ấy. Cô không muốn bị so sánh với nam giới. Điều cô mong muốn là được công nhận như chính mình.
Cũng trong năm ấy, Roland Arqvist, giám đốc thể thao của CLB Umea ở Thụy Điển, bị chinh phục bởi kỹ thuật và tốc độ của Marta. Ông quyết tâm đưa cô sang châu Âu, dù cô không có điện thoại hay email. Arqvist mất hai tháng để tìm được số điện thoại của một bốt công cộng nơi Marta hay lui tới. Cuộc gọi diễn ra lúc 2 giờ sáng, Marta còn thậm chí tưởng đó là trò đùa.
Tháng 2 năm 2004, cô đáp chuyến bay đến Thụy Điển, nơi tuyết phủ trắng trời, còn cô thì vẫn đi dép xỏ ngón. Cô thầm nghĩ: “Mình đang làm gì ở đây?” Nhưng đó hóa ra lại là quyết định đúng đắn nhất đời cô.
Marta nhanh chóng trở thành một ngôi sao toàn cầu. Ngay trong mùa giải đầu tiên, cô là vua phá lưới giải vô địch Thụy Điển, giúp Umea vô địch UEFA Women’s Cup 2004. Cô giành danh hiệu Cầu thủ xuất sắc nhất thế giới 5 lần liên tiếp từ 2006 đến 2010, và thêm một lần nữa vào năm 2018.
Tuy nhiên, trong màu áo đội tuyển Brazil, thành công luôn đi kèm cay đắng với Marta. Tại Olympic Athens 2004, cùng với Cristiane và Formiga, Marta đưa Brazil vào chung kết. Họ chịu thua Mỹ 1-2 sau hiệp phụ và chỉ giành huy chương bạc. Shannon Boxx, trụ cột của đội Mỹ, kể lại: “Chúng tôi phải cử hai người kèm Marta. Mỗi khi cô ấy có bóng, chúng tôi đều phải đuổi theo.”
World Cup 2007 là khoảnh khắc bùng nổ đối với cá nhân Marta, khi Brazil đánh bại Mỹ 4-0 ở bán kết, trong đó Marta lập siêu phẩm solo được xem là một trong những bàn thắng đẹp nhất lịch sử World Cup nữ. Người bạn cũng như đồng đội của cô, Formiga đùa rằng đến nay các hậu vệ Mỹ “chắc vẫn còn đang tìm Marta trên sân”.
Nhưng trong trận chung kết gặp Đức, Marta đá hỏng phạt đền khi Brazil bị dẫn 0-1. Đội tuyển thua 0-2 và cô một lần nữa bỏ lỡ cơ hội vô địch. Tại Olympic Bắc Kinh 2008, Brazil lại gặp Mỹ ở chung kết. Một lần nữa, họ thua trong hiệp phụ. Sau trận, Marta òa khóc trên sóng truyền hình: “Tôi không biết tại sao chúng tôi không thể thắng một trận chung kết. Đó là câu hỏi tôi sẽ tự hỏi mình rất lâu.”
Ba trận chung kết lớn, ba thất bại. Đó là nỗi đau đè nặng lên cả thế hệ. Formiga sau này nói: “Thật cay đắng. Rất khó để vượt qua một kỳ World Cup thất bại. Sau đó lại thua ở Olympic, thua một lần nữa.”
Dù không giành được danh hiệu lớn với đội tuyển, Marta vẫn trở thành một biểu tượng vượt khỏi biên giới bóng đá. Năm 2008, cô là nữ cầu thủ duy nhất được Liên Hợp Quốc mời dự trận “Match Against Poverty” cùng Zinedine Zidane và Ronaldo. Cô cũng là người phụ nữ đầu tiên thi đấu trong một trận đấu nam được FIFA công nhận.
Sau khi Brazil bị loại khỏi World Cup 2019, Marta xuất hiện trước ống kính với bài phát biểu không chuẩn bị trước, đôi mắt ngấn lệ, giọng nói run run:
“Formiga sẽ không thi đấu mãi mãi. Tôi cũng vậy, Cristiane cũng vậy. Chúng tôi rồi sẽ rời sân cỏ. Tương lai của bóng đá nữ nằm trong tay các bạn. Vì vậy, hãy thật sự suy nghĩ về điều đó.”
Khoảnh khắc ấy đã chạm tới hàng triệu trái tim và truyền cảm hứng cho cả một thế hệ mới, viết tiếp câu chuyện dang dở của những cô gái tài năng nhưng thiếu một cái kết trọn vẹn, để đi vào ngôi đền của những nhà vô địch.
Năm 2022, Marta được tạc tượng sáp và đặt bên cạnh tượng Pele tại bảo tàng bóng đá Brazil. HLV Pia Sundhage phát biểu: “Hôm nay, họ đã dành sự tôn trọng xứng đáng cho người giỏi nhất thế giới.”
Tại World Cup 2023, giải đấu được xem là lần cuối cùng Marta góp mặt, Brazil sớm dừng bước và cô lại rời sân chơi lớn trong tiếc nuối. Nhưng đó chưa phải là dấu chấm hết cho sự nghiệp của cô. Marta tiếp tục gia hạn hợp đồng hai năm với câu lạc bộ Orlando Pride và vẫn là trụ cột quan trọng của đội tuyển Brazil tại Copa America 2025, khi ghi 2 bàn thắng trong trận chung kết với Colombia, giúp đội tuyển xứ Samba lên ngôi vô địch
Hành trình của cô là câu chuyện về một tài năng phi thường, một ý chí không bao giờ gục ngã, và cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ vì sự công nhận. Dù không có huy chương vàng Olympic hay chức vô địch World Cup, di sản của Marta đã được khắc sâu. Cô là người đã mở đường cho hàng ngàn cô gái trẻ ở Brazil và khắp thế giới, chứng minh rằng phụ nữ cũng thuộc về sân cỏ.
Theo "ESPN"
