Roberto De Zerbi dẫn phóng viên vào văn phòng tại trung tâm huấn luyện La Commanderie của Marseille, sau đó ông chỉ vào ba bức ảnh treo trên tường. Một bức là khán giả, một bức là đội bóng, bức còn lại là góc nhìn ra thành phố cảng nước Pháp.
“Tôi tự chọn, và cũng treo y hệt ở nhà,” De Zerbi nói. “Tôi có những bức hình này vì chúng là một phần cuộc sống của tôi, chúng tiếp thêm động lực cho tôi, giúp tôi quên bớt đi mệt mỏi, và thúc đẩy tôi bước tiếp mỗi ngày.
“Nếu phải dùng một từ để nói về tôi, thì đó là đam mê. Tôi là một người sống vì đam mê. Thật may mắn khi tôi có thể làm một công việc nuôi dưỡng chính niềm đam mê ấy.”
Từ đó, đam mê trở thành sợi chỉ đỏ xuyên suốt gần một giờ trò chuyện với huấn luyện viên người Italy của Olympique Marseille, một trong những nhà cầm quân cuốn hút và được đánh giá cao nhất thời điểm hiện tại. Trong buổi phỏng vấn độc quyền, De Zerbi đã thẳng thắn chia sẻ về nhiều chủ đề quan trọng:
Vì sao ông rời Brighton dù dành tình yêu lớn cho Ngoại hạng Anh?
Lý do Marseille chinh phục được ông, và vai trò đặc biệt của Chris Waddle
Cách ông nhìn nhận Mason Greenwood
Nỗi day dứt khi phải rời Shakhtar Donetsk trong bối cảnh chiến tranh
Và vì sao ông không thể làm việc với những người chỉ muốn về nhà sau giờ làm việc
Thành phố sống vì bóng đá
Thứ ba vừa qua, Marseille vừa hạ gục Newcastle United với tỉ số 2-1 tại Champions League trên sân nhà Stade Velodrome, chảo lửa có sức chứa 66.000 khán giả, vốn nổi tiếng vì bầu không khí dữ dội và bất định.
“Đó là một sân vận động đặc biệt,” De Zerbi mỉm cười. “Rất khó để mô tả Velodrome. Khi còn dẫn Brighton, chúng tôi từng đá ở đây, hòa 2–2 tại Europa League. Ngay trong lúc khởi động, tôi đã nói với các trợ lý: ‘Tôi phải đến đây dẫn dắt đội bóng này’, vì ở đây khác hẳn mọi nơi. Sự sôi động và cuồng nhiệt của khán giả, cách họ sống với bóng đá từ trên khán đài, tất cả đều rất riêng.”
Dưới tay De Zerbi, Marseille đang bay cao tại Ligue 1, trở thành đối trọng với gã khổng lồ Paris Saint Germain trong cuộc đua vô địch. Nhưng ở Châu Âu, hành trình lại khá chật vật với chỉ 6 điểm sau 5 trận, chưa đủ để đội quân của ông chắc vé đi tiếp.
Dù vậy, giọng nói của nhà cầm quân 46 tuổi vẫn đầy hào hứng khi nhắc đến việc đụng độ các đại diện Anh, “Trải nghiệm Ngoại hạng Anh thật tuyệt vời,” ông nói. “Vì thế khi được chạm trán Newcastle, đội bóng được dẫn dắt bởi huấn luyện viên mà tôi rất tôn trọng như Eddie Howe, là điều tuyệt vời với tôi.”
Không chỉ Newcastle, tháng 1 tới Marseille còn tiếp đón Liverpool, đội bóng từng được gắn với tên De Zerbi sau khi ông chia tay Brighton, trước khi Arne Slot được bổ nhiệm. De Zerbi muốn bước vào cuộc đối đầu ấy với vị thế vẫn nắm trong tay quyền tự quyết với tấm vé vượt qua vòng bảng vẫn còn.
Marseille, Newcastle, Liverpool, ba nơi bóng đá gần như là một tôn giáo. Dù rất mê Ngoại hạng Anh, De Zerbi cho rằng về độ cuồng nhiệt và ý nghĩa, Marseille ở một đẳng cấp khác.
“Tại sao tôi thích Marseille đến vậy?” ông tự hỏi rồi tự trả lời. “Vì nó phản chiếu cuộc sống và công việc của tôi. Olympique Marseille và Velodrome phản chiếu cuộc sống của cả thành phố, bối cảnh xã hội và bản chất của Marseille.
“Ở Anh, chẳng hạn, cuộc sống từ thứ hai đến thứ sáu rất rõ ràng, rồi cuối tuần mới là bóng đá. Bạn có thể thấy một giám đốc công ty mặc vest, đeo cà vạt đi làm cả tuần, rồi thứ bảy mặc áo đấu đến sân. Còn ở Marseille, bóng đá lấp đầy cả thành phố.
“Tôi nghĩ Marseille sẽ không còn là Marseille nếu không có đội bóng. Với tôi cũng vậy, tôi sẽ không là chính mình nếu không có bóng đá. Thành phố không thể tồn tại nếu thiếu OM và cuộc sống của tôi cũng thế. Tôi không thể tồn tại nếu không có bóng đá.”
Tôi sinh ra đã là một ultra
Câu chuyện gợi nhớ đến câu nói nổi tiếng của De Zerbi trước đây, rằng ông sinh ra đã là một ultra.
“Đúng, điều đó rất đúng,” ông khẳng định. “Ultra nghĩa là đam mê. Ultra nghĩa là bóng đá. Cha tôi là một trong những người phụ trách tổ chức, không phải hội ultra nhưng là lực lượng cổ động viên, lo tifo, băng rôn, di chuyển đến sân khách của Brescia.
“Khi tôi còn nhỏ, ông đưa tôi đi theo trong những trận đấu sân nhà và sân khách. Đó là lối sống, là niềm đam mê của tôi và tôi luôn cố gắng giữ thói quen này. Tôi mang nó đến mọi nơi mình làm việc, mang cả góc nhìn ấy vào công việc huấn luyện.”
Vậy ông có khó chịu với những người không chia sẻ mức độ đam mê đó không?
“Không, nhưng họ cũng không thể làm việc với tôi,” De Zerbi nói thẳng. “Tôi chỉ nhìn bóng đá theo một cách duy nhất, và tôi luôn sống đúng với nó. Tôi không làm việc kiểu ‘đến đúng giờ rồi hết giờ là đi về’, và đội ngũ trợ lý của tôi cũng vậy. Không ai trong chúng tôi nói những câu như ‘tôi phải về lúc 7 giờ’ hay ‘thứ hai tôi xin nghỉ vì mệt’.”
“Được làm việc trong bóng đá là một đặc ân. Chúng tôi cảm thấy may mắn và phải trân quý đặc ân đó, phải đặt bóng đá lên trên mọi thứ.”
Còn khi cầu thủ không có được tinh thần đó, mọi thứ có thể trở nên rất khó khăn. De Zerbi nói rằng ông luôn nhận ra ai thật sự đồng điệu với mình. Nhưng nếu chưa có sự đồng điệu, vị chiến lược gia sinh năm 1979 tin rằng sự đam mê hoàn toàn có thể được tiếp lửa, và đó lại chính điểm mạnh nhất của ông trong cách làm việc và dẫn dắt đội bóng.
Mason Greenwood và cái giá phải trả vì bóng đá
Sức mạnh ấy được thấy rất rõ trong đoạn video trong phòng thay đồ mà Marseille từng công bố, khi De Zerbi nói chuyện riêng với Mason Greenwood, tiền đạo dính vào lùm xùm cá nhân khi còn thi đấu tại Manchester United.
“Bóng đá cũng là một dạng cứu rỗi. Tôi đã hi sinh thời gian cho gia đình vì bóng đá. Tôi sẵn sàng đánh đổi mọi thứ,” De Zerbi nói với Greenwood.
“Tôi rời nhà từ năm 15 tuổi,” ông kể. “Tôi chơi bóng để lo cho gia đình, nhưng chính công việc đó lại khiến tôi xa các con. Tôi không thể ở bên chúng khi còn nhỏ, cũng không kịp ở cạnh bố mẹ lúc họ già đi. Những khoảng thời gian quý giá ấy đã vụt qua mãi mãi”
De Zerbi từng thi đấu ở vị trí tiền vệ tấn công, ông khởi nghiệp tại AC Milan trước khi khoác áo khoảng 10 câu lạc bộ trong vòng 15 năm, trải dài khắp Italy như Napoli, Foggia, Monza, rồi sang CFR Cluj tại Romania.
“Vì thế, đó vừa là lựa chọn và là nghĩa vụ đối với tôi,” ông nói. “Bóng đá luôn là cách để tôi thể hiện bản thân. Tôi là người sống tình cảm và đặt các mối quan hệ lên hàng đầu, nên đó là điều tôi hơi nuối tiếc. Dĩ nhiên đó là mặt trái của việc theo đuổi bóng đá.”
Trong lúc trò chuyện, De Zerbi mân mê một hộp thuốc lá.
“Tôi muốn cai thuốc,” ông thú nhận, từng có lần thuyền trưởng người Ý nói bóng đá và thuốc lá là hai nỗi ám ảnh trong đời. “Dù đó là tật xấu duy nhất mà tôi có. Tôi không uống rượu. Tôi không đi chơi đêm. Nên nếu anh lấy luôn cả thuốc lá, chắc tôi chết mất,” ông cười.
Nhưng nói tới Marseille, đặc biệt với một tờ báo Anh, ông không thể tránh cái tên Greenwood. Ở mùa giải đầu tiên tại đội bóng nước Pháp, thần đồng một thời của Carrington đã trở thành đồng Vua phá lưới Ligue 1 với Ousmane Dembele, người sau đó giành Quả bóng vàng.
Sang mùa giải năm nay, trong một hàng công được xem là mạnh nhất nước Pháp với sự góp mặt của Pierre Emerick Aubameyang, Greenwood tiếp tục bùng nổ. Anh đang dẫn đầu danh sách ghi bàn với 10 pha lập công, bao gồm cú đúp trong chiến thắng 5–1 trước Nice cuối tuần qua.
Không ai phủ nhận tài năng của Greenwood, nhưng sự nghiệp của anh từng bị bao phủ bởi scandal nghiêm trọng. Cầu thủ người Anh từng đối mặt với các cáo buộc cố ý hiếp dâm và hành hung bạn gái, dù toàn bộ cáo buộc đã được huỷ bỏ vào tháng 2 năm 2023.
Greenwood liên tục khẳng định mình vô tội, nói rằng “tôi không làm những điều mình bị buộc tội” và nhấn mạnh rằng từ nhỏ anh đã được dạy rằng mọi hành vi bạo lực hay lạm dụng trong mối quan hệ đều là sai.
Dù vậy, Greenwood cũng thừa nhận đã mắc sai lầm trong mối quan hệ của mình. Anh nói muốn trở thành một cầu thủ, một người cha tốt, một con người tốt hơn, dùng tài năng của mình cho những điều tích cực trong và ngoài sân cỏ.
Đánh giá Greenwood, De Zerbi nói:
“Trước hết, tôi thấy có phần chạnh lòng và tiếc cho những gì cậu ấy phải trải qua. Tôi biết cậu ấy rất rõ, biết gia đình, biết bạn gái cậu ấy và tôi không muốn nói sâu hơn về vấn đề cá nhân”.
“Còn về con người Greenwood, tôi chỉ nói được những điều tích cực. Trước hết là tư cách, rồi mới đến chuyện chuyên môn. Ai cũng thấy rõ cậu ấy giỏi thế nào. Đằng sau vẻ ngoài ít nói và trầm tính là một chàng trai thông minh, sống tình cảm, cậu nhóc chỉ là không biết cách đối mặt với sự nổi tiếng đến quá sớm.”
“Giờ tôi thấy trước mặt mình là một người đàn ông trưởng thành và tôi hy vọng cậu ấy sẽ tìm được những điều tốt đẹp trong cuộc sống. Trước hết là với bạn gái, với vai trò làm cha và với gia đình. Rồi mới đến bóng đá. Về phần đó thì tôi không quá lo, vì như anh nói, cậu ấy thật sự rất tiềm năng.”
Rời Brighton vì không còn chung hướng
De Zerbi rời Brighton vào cuối mùa 2023–2024, khi mới đi được nửa chặng đường của bản hợp đồng bốn năm. Trước đó, ông bất ngờ rời Shakhtar vì chiến tranh ở Ukraine, rồi đưa Brighton lên vị trí thứ 6 tại Ngoại hạng Anh, thành tích cao nhất lịch sử câu lạc bộ, và sau đó về đích thứ 11.
Nhiều người đặt câu hỏi tại sao chiến lược gia trẻ lại rời đội bóng nước Anh?
“Trước khi nói lý do, tôi phải nói là tôi rất nhớ Brighton,” De Zerbi mở đầu. “Tôi rất nhớ các cầu thủ. Tôi nhớ họ vì tôi thật sự quan tâm đến họ. Tôi nhớ cả thành phố Brighton, nơi có bản sắc rất riêng. Tôi nhớ những con mòng biển, nhớ cả từng đợt gió biển.
“Tôi có một mối liên kết đặc biệt với thành phố. Tôi thường đội mũ, đeo kính, đeo Airpods, đi bộ trong mưa dọc bờ biển để gặm nhấm những suy nghĩ trong đầu mình, điều mà tôi chỉ làm được ở đó. Tôi vẫn rất biết ơn chủ sở hữu Tony Bloom và giám đốc điều hành Paul Barber đã cho tôi cơ hội làm việc tại giải đấu hay nhất thế giới.
“Nhưng chúng tôi có tầm nhìn khác nhau. Không phải về chuyện mua bán cầu thủ, không phải vì hợp đồng, cũng không phải vì bộ phận y tế. Mà là về tầm nhìn cho tương lai gần của câu lạc bộ. Bởi sau mùa bóng về đích thứ 6 và giành vé Europa League, đội hình đáng lẽ phải được đẩy mạnh, giống như những gì họ đang làm mùa tôi rời đi.
“Tại Brighton, sau khi vào được Europa League, tôi không nhìn thấy rõ bước tiến tiếp theo là gì. Anh có thể đề nghị tăng gấp đôi lương cho tôi, nhưng nếu tôi không nhìn thấy giấc mơ hay mục tiêu để theo đuổi, tôi không thể cống hiến hết mình. Tôi sẽ mất đi động lực và lý do tồn tại mà tôi luôn có trong bóng đá.
“Có người nói chúng tôi chia tay trong không khí căng thẳng, nhưng không phải vậy. Tony Bloom là một thiên tài. Paul Barber là một trong những giám đốc điều hành giỏi nhất tôi từng biết. Chỉ là đến thời điểm đó, hoặc là nâng tầm, hoặc là công việc của tôi tại đó đã kết thúc. Đó là lý do tôi quyết định ra đi, dù thật lòng mà nói là tôi không muốn, thậm chí có phần đau đớn.”
Sau khi chia tay Brighton, gần như ai cũng nghĩ De Zerbi sẽ ở lại Ngoại hạng Anh.
Ông thừa nhận: “Đúng, tôi có những đề nghị ở Ngoại hạng Anh, nhưng sẽ không công bằng nếu nói cụ thể do là với CLB nào.”
Ngày 6 tháng 6 năm 2024 đúng vào sinh nhật De Zerbi, giám đốc thể thao Marseille, cựu cầu thủ Medhi Benatia đã gọi điện cho vị chiến lược gia trẻ tuổi.
“Họ đã thuyết phục tôi hoàn toàn. Tôi cảm nhận được họ thật sự khao khát có tôi”, De Zerbi kể. Marseille vẽ ra viễn cảnh tái thiết đội hình, chiêu mộ hàng loạt cầu thủ từ Ngoại hạng Anh như Greenwood, Pierre Emile Hojbjerg, Matt O Riley.
Có lẽ Benatia và chủ tịch Pablo Longoria không hề hay biết rằng De Zerbi còn có một lý do rất riêng để dành tình cảm cho Marseille, và điều đó lại bắt nguồn từ một cầu thủ chạy cánh người Anh.
“Khi tôi còn ở AC Milan, mỗi khi có lịch thi đấu Champions League, luôn có một huấn luyện viên nói với tôi: ‘Roberto, tối nay Marseille thi đấu đấy. Nhớ xem đi. Có một cầu thủ mà anh phải học, phải quan sát thật kỹ để hiểu những mẹo nhỏ và những pha xử lý tinh tế của anh ấy’. Cầu thủ đó chính là Chris Waddle,” De Zerbi kể lại.
“Tôi cũng đã cho Greenwood xem lại các bàn thắng của Chris Waddle. Anh ấy là một nghệ sĩ thực sự trong bóng đá, không phải kiểu cầu thủ Anh truyền thống. Anh ấy mang phong cách rất riêng, giống như Gazza, Paul Gascoigne.”
Câu chuyện buồn về Shakhtar
Việc rời Shakhtar Donetsk vào tháng 7 năm 2022 vẫn là một vết thương khó lành trong lòng De Zerbi. Ban đầu, đó là nỗi tiếc nuối khi phải chia tay một tập thể đang vào guồng, và cũng là đội gần nhất ông giúp dành vé dự Champions League trước khi dẫn dắt Marseille.
Nhưng rồi tất cả bị nhấn chìm bởi thực tế khốc liệt của chiến tranh. De Zerbi ở lại Ukraine thêm 5 ngày, chỉ để chắc chắn rằng mọi cầu thủ được sơ tán an toàn trước khi ông rời đi.
“Khi những người như chúng ta ở Tây Âu nói về chiến tranh, thật ra chúng ta đang nói về thứ mình chưa từng trải qua. Ở Italy, Pháp, Đức hay Tây Ban Nha, chiến tranh đã trôi vào dĩ vãng”
“Cảm giác ngồi trong hầm và nghe bom nổ hoàn toàn khác những gì ta tưởng tượng. Khi rời Ukraine để trở về nhà, tôi biết mình đang để lại người dân ở đó giữa cảnh bom đạn. Nếu là người có lòng, bạn không thể cảm thấy yên lòng.”
“Tôi luôn cố giúp đỡ những người yếu thế hơn. Vì vậy, khi trở lại Italy, tôi có cảm giác mình chưa làm đủ điều đúng đắn. Tôi biết mình không thể thay đổi cả thế giới, nhưng lương tâm tôi vẫn day dứt. Dù vậy, tôi và ban huấn luyện đã đưa toàn bộ các cầu thủ Brazil rời khỏi Ukraine an toàn trước khi chúng tôi rời đi.”
Chúng tôi là Marseille, chúng tôi phải chiến đấu đến cùng
Trở lại hiện tại, mọi sự tập trung của De Zerbi giờ dồn hết vào Marseille. Đội bóng vẫn còn hy vọng tiến sâu tại Champions League và đủ khả năng thách thức Paris Saint Germain trong cuộc đua Ligue 1.
Về đối thủ lớn nhất của mình, De Zerbi nhận xét:
“Họ từng thắng một trận chung kết Champions League với tỉ số 5–0. Họ sở hữu quá nhiều cầu thủ đẳng cấp, có đến 5 người lọt vào top 10 Quả bóng vàng. Nhưng bóng đá rất kỳ lạ. Muốn thắng, anh phải thắng ngay trên sân.”
“Chúng tôi là Marseille. Chúng tôi luôn cạnh tranh, luôn chiến đấu đến phút cuối. Đó là bản sắc của đội bóng này. So với PSG, Marseille là lịch sử bóng đá, là truyền thống, là một thành phố luôn đứng sau cổ vũ đội bóng của mình. Điều đó phải được thể hiện bằng niềm tự hào và bằng tinh thần chiến đấu, và dĩ nhiên là việc nỗ lực lật ngược mọi bất lợi.”
Với Roberto De Zerbi, đó gần như luôn là câu chuyện cả đời: đi ngược dòng, sống hết mình vì bóng đá, đặt đam mê lên trên tất cả, và sẵn sàng trả bất kỳ cái giá nào để trung thành với điều mà ông tin tưởng.
