Bóng đá là một ngành kinh doanh đầy mâu thuẫn, nơi lợi nhuận và thương mại hóa ngày càng chiếm ưu thế hơn những giá trị truyền thống và tinh thần thể thao.
Mặc dù bóng đá vẫn luôn tự hào rằng môn thể thao này không thể thiếu người hâm mộ, như lời của HLV huyền thoại Jock Stein: "Bóng đá không là gì nếu không có người hâm mộ", nhưng thực tế lại thường xuyên đi ngược lại với tuyên bố ấy.
Các giải đấu hàng đầu như Ngoại hạng Anh, La Liga hay Serie A đang ngày càng biến các trận đấu trở thành những sản phẩm truyền hình, trong đó người hâm mộ dường như chỉ là "khán giả" trong một chương trình được lên kịch bản sẵn.
Những quyết định về lịch thi đấu, sự thay đổi về thể thức hay việc tổ chức các trận đấu ở nước ngoài đều khiến người hâm mộ cảm thấy mình không còn là yếu tố quyết định trong việc định hình sự phát triển của bóng đá.
Những trận đấu quốc nội ở nước ngoài
Thực tế, bóng đá không còn chỉ diễn ra trên các sân cỏ quốc nội mà đã vươn ra ngoài biên giới. La Liga, một trong những giải đấu hàng đầu tại Tây Ban Nha, đã lên kế hoạch tổ chức trận đấu giữa Villarreal và Barcelona tại Miami vào cuối năm nay.
Đồng thời, Serie A cũng có dự định đưa trận đấu Milan-Como đến Úc vào tháng Hai năm sau. Những động thái này khiến nhiều người đặt câu hỏi: liệu đây có phải là bước đi hợp lý cho sự phát triển của bóng đá hay chỉ đơn thuần là chiêu trò kinh doanh nhằm tìm kiếm lợi nhuận từ các thị trường mới?
Trước đây, Ngoại hạng Anh cũng đã từng thử nghiệm ý tưởng này từ năm 2008, tuy nhiên, vào thời điểm hiện tại, giải đấu này vẫn khẳng định rằng họ không có kế hoạch đưa các trận đấu quốc nội ra nước ngoài, chủ yếu vì họ đã là giải đấu giàu có nhất và không cần phải đi đầu.
Tuy nhiên, với tình hình hiện tại, khi La Liga và Serie A bắt đầu chứng minh rằng việc tổ chức các trận đấu ở các quốc gia xa xôi có thể thu hút khán giả và mang lại lợi nhuận, liệu Ngoại hạng Anh có thể từ chối món hời này mãi?
Pháp lý không còn trở ngại nào sau khi chứng kiến việc một công ty Mỹ, có tên Relevent đã giải quyết vụ kiện với Liên đoàn Bóng đá Mỹ (U.S. Soccer) vào đầu năm nay.
Ngay sau đó, Relevent, được sáng lập bởi ông chủ Miami Dolphins, Stephen Ross và hiện là đối tác thương mại của nhiều giải đấu bóng đá châu Âu, bao gồm La Liga, cũng như cơ quan quản lý bóng đá Châu Âu UEFA, đã thuyết phục Villarreal từ bỏ trận đấu sân nhà để tổ chức trận đấu với Barcelona tại sân Hard Rock của Ross ở Miami.
Liên đoàn Bóng đá Tây Ban Nha đã phản đối các trận đấu quốc nội tổ chức ở nước ngoài vào năm 2018, nhưng giờ đây họ đã đồng ý với Javier Tebas, Chủ tịch La Liga, trong kế hoạch chiếm lĩnh thị trường người nói tiếng Tây Ban Nha khổng lồ tại Mỹ.
Nếu La Liga không thực hiện, Liga MX của Mexico, Serie A của Brazil hoặc Primera Division của Argentina sẽ làm điều đó. Không quá khó để tưởng tượng rằng Relevent và các công ty khác sẽ phớt lờ lời kêu gọi kiềm chế từ U.S. Soccer và mang đến các trận đấu "chỉ xảy ra một lần" tại xứ xở Hoa Kỳ để người hâm mộ tại Mỹ có thể thưởng thức những trận đấu mới mẻ mỗi cuối tuần.
Phản ứng mạnh mẽ từ người hâm mộ
Không ngạc nhiên khi các hội CĐV tại Anh đều lên tiếng phản đối mạnh mẽ việc đưa các trận đấu quốc nội ra ngoài lãnh thổ.
Hội CĐV của Tottenham Hotspur khẳng định đây là "sự kinh tởm", vì hành động này không chỉ xem thường người hâm mộ mà còn làm yếu đi tính cạnh tranh công bằng của giải đấu, khi nguyên tắc mỗi đội thi đấu hai lần, sân nhà và sân khách, bị phá vỡ. Họ cho rằng đây là một bước đi đáng xấu hổ và hoàn toàn không thể chấp nhận được.
Cùng thành phố, hội CĐV Chelsea cũng bày tỏ sự phản đối, cho rằng việc mang các trận đấu đi xa sẽ làm mất đi bản sắc và truyền thống của bóng đá, đồng thời gửi đi một thông điệp rõ ràng: người hâm mộ không còn quan trọng nữa.
Hội CĐV Spirit of Shankly của Liverpool cũng tổ chức một cuộc thăm dò và kết quả là tất cả đều phản đối kịch liệt. Họ cho rằng bóng đá không chỉ là một môn thể thao mà còn là một phần của văn hóa, lịch sử và sự kết nối của cộng đồng, và sự ủng hộ từ địa phương là vô cùng quan trọng.
"Bóng đá Anh cơn hơn cả việc kinh doanh, đó là văn hóa, là sự kết nối, là lịch sử. Sự ủng hộ tại địa phương là thành viên thứ 12 của đội bóng, nó tạo ra bầu không khí và bản sắc mà được truyền tải ra toàn thế giới qua màn hình nhỏ," Hội CĐV Liverpool nhấn mạnh.
Dường như phía cơ quan quản lý cũng đang lắng nghe tiếng lòng của các fan và sẵn sàng can thiệp nếu cầu thiế. Ủy viên Thể thao châu Âu, Glenn Micallef, đã bày tỏ sự thất vọng sâu sắc trước kế hoạch trên và khẳng định rằng "các giải đấu châu Âu phải được chơi ở Châu Âu".
Ông cũng nhấn mạnh rằng đây sẽ là một thử thách quan trọng đối với công tác quản trị bóng đá châu Âu, đặc biệt là sau khủng hoảng Super League.
Khi WhatsApp quyết định những hợp đồng triệu đô
Ngoài những vấn đề lớn như "xuất khẩu" các trận đấu ra nước ngoài, bóng đá cũng không thiếu những thỏa thuận chớp nhoáng được quyết định qua những tin nhắn nhanh. Một ví dụ điển hình là vụ kiện giữa Coupang (Amazon của Hàn Quốc) và nền tảng phát sóng thể thao DAZN về quyền phát sóng FIFA Club World Cup.
Coupang cho rằng họ đã mua quyền phát sóng đồng độc quyền nhờ một loạt tin nhắn WhatsApp, trong khi DAZN lại cho rằng các tin nhắn đó không có giá trị pháp lý. Tòa án đã ra phán quyết nhanh chóng có lợi cho Coupang, cho thấy cách thức ra quyết định nhanh chóng trong ngành truyền thông thể thao là điều không hiếm gặp, dù giá trị của các giao dịch có thể lên đến hàng triệu đô la.
Bài học tài chính từ Hull City
Một ví dụ khác về sự thiếu ổn định tài chính là câu chuyện của Hull City. CLB này đã không thanh toán đúng hạn các khoản phí mượn cầu thủ Louie Barry từ Aston Villa, dẫn đến việc bị cấm chuyển nhượng trong 3 kỳ liên tiếp. Vụ việc này không chỉ là một bài học về việc quản lý tài chính, mà còn cho thấy sự quan trọng của hệ thống giám sát tài chính trong các giải đấu như English Football League (EFL).
Kỷ niệm 100 năm Khán đài phía Nam tại Portsmouth
Mặc dù bóng đá đang đối mặt với rất nhiều vấn đề về lợi nhuận và bản sắc, nhưng vẫn có những khoảnh khắc đáng tự hào. Chẳng hạn, Portsmouth kỷ niệm 100 năm Khán đài phía Nam tại Fratton Park, một công trình mang đậm dấu ấn kiến trúc của Archibald Leitch. Đây là công trình duy nhất còn sót lại của Leitch tại Anh, và có ý nghĩa lịch sử sâu sắc đối với câu lạc bộ cũng như người hâm mộ.
Bóng đá ngày nay đang đối mặt với nhiều thử thách lớn về mặt thương mại và bản sắc. Việc quyết định đưa các trận đấu ra nước ngoài hay những thỏa thuận kinh doanh được quyết định một cách vội vã khiến nhiều người hâm mộ lo ngại rằng lợi ích tài chính đang ngày càng lấn át giá trị thực sự của môn thể thao này.
Tuy nhiên, những di sản như khán đài phía Nam tại Portsmouth vẫn nhắc nhở chúng ta về tầm quan trọng của lịch sử, văn hóa và sự kết nối giữa các câu lạc bộ với cộng đồng hâm mộ của mình.
