Nóng bỏng nội dung chạy tiếp sức 4x100: Những cuộc chạy đua được quyết định bằng... tay

CỨ VÀO CUỘC LÀ... RƠI GẬY
Cách đây 4 năm, cả 2 đội tiếp sức 4x100m nam và nữ của Mỹ đều thất bại đau đớn tại Olympic Bắc Kinh, không phải vì chậm chạp, mà vì họ làm rơi gậy. Đấy khó có thể là sự trùng hợp ngẫu nhiên. Càng không thể đổ lỗi cho sự rủi ro ngẫu nhiên, khi người ta nhìn lại các trận địa quan trọng khác và thấy rằng các ngôi sao chạy tốc độ của Mỹ chính là những chuyên gia... rơi gậy.

Cách trao gậy tồi tệ làm cho đội chạy tiếp sức nam của Mỹ cay đắng chấp nhận thất bại trước đội Anh tại Olympic Athens 2004 trong khi đội nữ cũng bị loại khỏi cuộc chơi vì trao gậy không nên thân. Lạ thay, ở các giải VĐTG gần đây, các ngôi sao chạy nước rút hàng đầu thế giới của Mỹ cũng thường xuyên làm rơi gậy.

Chắc chắn phải có một hoặc vài nguyên nhân mang tính hệ thống dẫn đến hiện tượng kỳ lạ vừa nêu, đến nỗi giám đốc điều hành của Liên đoàn điền kinh Mỹ Max Siegel phải chủ trì một chương trình lớn, chỉ chuyên nghiên cứu về cách trao gậy trong nội dung chạy tiếp sức, từ đó tìm ra vấn đề của các đội tiếp sức Mỹ.

Tại London 2012, cựu danh thủ điền kinh Jon Drummond được giao nhiệm vụ HLV đặc trách vấn đề trao gậy. Những cuộc nghiên cứu theo yêu cầu của Max Siegel, hoặc kinh nghiệm già dặn của Jon Drummond có giúp gì được cho các đội tiếp sức 4x100m của Mỹ tại Olympic London 2012 hay không, còn phải chờ xem.

Tiện thể, chúng ta hãy xem vì sao kỹ thuật trao gậy lại quá quan trọng trong các cuộc đua tiếp sức ở đẳng cấp cao.

HUYỀN THOẠI FLO-JO CŨNG KHÔNG CHẠY TIẾP SỨC

Nếu cho rằng một đội tiếp sức ở nội dung chạy tốc độ đơn giản chỉ là tập hợp của 4 VĐV chạy nước rút tốt nhất thì đấy là sai lầm rất lớn. Ngay khi đang ở đỉnh cao phong độ (Olympic 1984), VĐV chạy nước rút vĩ đại nhất trong lịch sử điền kinh nữ là Florence Griffith-Joyner cũng không có tên trong đội tiếp sức 4x100m nữ của Mỹ.

Vì Flo-Jo không được chọn, hay chính chị không muốn tham gia? Đấy là bí ẩn lớn, chắc sẽ không có lời giải đáp vì Flo-Jo đã qua đời. Nhưng dù là nguyên nhân nào đi nữa, vẫn có thể kết luận: một đội tiếp sức 4x100m không nhất thiết phải là tập hợp của 4 VĐV chạy nhanh nhất. Tại Olympic 1996, huyền thoại Carl Lewis cũng không tham gia đội tiếp sức 4x100m nam của Mỹ.

Cũng cần nói thêm: chúng ta đang bàn về những cường quốc điền kinh có nhiều ngôi sao để lựa chọn vào đội tiếp sức, như Mỹ (nếu là những nước không có nhiều ngôi sao, đành phải gọi 4 tay đua tốt nhất có thể vào đội tiếp sức, thì đâu còn gì để nói).

Ở những cường quốc như vậy, bản thân các ngôi sao luôn cạnh tranh với nhau để có thành tích cá nhân. Mỗi VĐV đều có HLV riêng. Mặt khác, người ta không thể biết trước phong độ của từng cá nhân ở thời điểm dự Olympic, nên khó lập sẵn một đội hình tiếp sức ổn định, cũng khó tìm một HLV để huấn luyện cho cả đội, theo quan điểm riêng của HLV ấy.

Vì đội hình vốn đã không thể ổn định, khó có một HLV chung, nên các VĐV chạy tiếp sức của Mỹ thường không thật sự ăn ý. Dù có kỹ thuật tốt đi nữa mà không ăn ý, không thực sự hiểu nhau, thì rất khó trao gậy một cách hoàn hảo.

CÁI KHÓ TRONG PHỐI HỢP NHÓM CỦA NGƯỜI MỸ

Với một VĐV chạy nước rút 100m trong khoảng 10 giây thì chỉ cần 2 giây là đã vượt qua quãng đường 20m. Ở nội dung chạy tiếp sức, VĐV chạy thứ 2, thứ 3, thứ 4 có một khoảng 10m để xuất phát trước khi tiến vào phạm vi trao và nhận gậy – chính là quãng đường 20m vừa nêu.

Do đã được xuất phát để “lấy đà” từ 10m trước đó nên các VĐV chạy thứ 2, thứ 3, thứ 4 luôn có tốc độ cao hơn tốc độ bình quân của cự ly 100m (trên thực tế, KLTG về 4x100m nam hiện nay là 37”04, tốc độ cao hơn nhiều so với KLTG 100m nam là 9”58). Điều này có nghĩa: người ta chỉ mất chưa tới 2 giây để vượt qua phạm vi trao và nhận gậy.

Nói cách khác, các VĐV có chưa đến 2 giây để trao gậy cho nhau, nếu không muốn phạm quy. Ở thời điểm trao gậy, tất cả đều đang vận hành với tốc độ rất cao, và trong điều kiện người nhận gậy phải đưa tay về phía sau và không cần nhìn khi nhận gậy.

Về mặt kỹ thuật, VĐV chạy 100m đầu tiên thường cầm gậy bằng tay phải và chạy thật sát vào mép trong của đường chạy. VĐV ở 100m thứ hai sẽ chạy ở sát mép ngoài và đưa tay trái về phía sau để nhận gậy. Cứ thế, VĐV số 3 chạy sát mép trong, nhận gậy bằng tay phải và VĐV cuối cùng chạy ở mép ngoài, nhận gậy bằng tay trái.

Mặt khác, VĐV số 2 phải là người chuyên chạy ở khúc cua và có quãng đường chạy trên thực tế dài hơn 100m nên đội khi người ta chọn VĐV chuyên chạy 200m vào vị trí này. Đấy đều là những chi tiết cần tính đến trong việc chọn đội hình tiếp sức 4x100. Nếu như cả 4 VĐV chạy nước rút tốt nhất đều... thuận tay phải, thì đấy cũng là một vấn đề phức tạp rồi.

Mặt khác, vì áp lực phải giữ vững truyền thống, các đội tiếp sức 4x100m của Mỹ luôn phải chịu đựng yêu cầu rất cao về mặt chuyên môn. Họ không được đánh mất vài phần trăm giây chỉ để đảm bảo không rơi gậy. Đấy cũng là lý do khiến ngay cả cả siêu sao lừng danh như Tyson Gay hoặc Marion Jones đều đã làm rớt gậy trên đường chạy 4x100m ở trận địa Olympic?

Làm gì thì làm, dứt khoát các đội tiếp sức 100m lừng danh của Mỹ không được phép lặp lại vấn đề kỳ lạ của họ tại Olympic kỳ này. Họ phải cải thiện, không phải những đôi chân, mà là những bàn tay, trên đường chạy của London 2012!