Bóng đá Đông Nam Á giữa làn sóng nhập tịch ồ ạt đang đối mặt với nhiều vấn đề nghiêm trọng.
Nhiều quốc gia như Indonesia và Malaysia đang chạy theo thành tích ngắn hạn bằng cách đưa vào đội tuyển nhiều cầu thủ nhập tịch, nhưng điều này không giúp giải quyết căn bản các vấn đề nội tại.
Điều này được phản ánh rõ nét qua lời thừa nhận của HLV Malaysia Peter Cklamovski, người cho rằng "nội bộ đội tuyển Malaysia đã chia rẽ vì nhập tịch ồ ạt", và ông cảnh báo rằng nếu thua Việt Nam, ông sẽ phải đối diện với áp lực dữ dội từ dư luận theo The Star. Tình trạng rạn nứt nội bộ, sự xuất hiện các phe phái và áp lực lớn là hệ quả tiêu cực từ chính sách nhập tịch quá mức này.
Tương tự, Indonesia, dù sở hữu nhiều cầu thủ gốc châu Âu nhập tịch, vẫn không tránh khỏi thất bại nặng nề như thua Nhật Bản 0-6 tại vòng loại World Cup 2026. Trang ASEAN Football nhận định: "Thành công của Uzbekistan là bài học cho bóng đá Đông Nam Á khi họ đầu tư dài hạn, ưu tiên phát triển cầu thủ trẻ và hệ thống giải đấu trong nước thay vì chạy theo lợi ích trước mắt."
Tờ Siam Sport của Thái Lan cũng nhấn mạnh sự cách biệt giữa Nhật Bản và Đông Nam Á qua cách Nhật Bản không quan tâm đội bạn ra sao mà chỉ tập trung phát huy toàn bộ sức mạnh nội tại được đào tạo kỹ lưỡng.
Nhật Bản và Uzbekistan là những minh chứng sống động cho việc kiên trì phát triển nguồn lực nội tại. Nhật Bản từng thử nghiệm nhập tịch cầu thủ Brazil thập niên 1990 nhưng nhanh chóng nhận ra hạn chế và chuyển sang tập trung đào tạo trẻ. Kết quả là họ trở thành thế lực số 1 châu Á với 4 lần vô địch Asian Cup và sự hiện diện đều đặn tại World Cup.
Uzbekistan cũng là câu chuyện thành công từ chính lò đào tạo nội địa, khi thế hệ "Thường Châu tuyết trắng" giờ đây vững chắc bước đến World Cup 2026 với lực lượng chủ yếu là cầu thủ bản địa.
Uzbekistan hái quả ngọt với chính sách đào tạo trẻ.
Trước đây, ta từng gặt hái thành công nhờ đào tạo bài bản từ các học viện trong nước. Việc lạm dụng nhập tịch giống Trung Quốc, vốn từng dự World Cup rồi sa sút, không chỉ không giải quyết được vấn đề cốt lõi mà còn ảnh hưởng tiêu cực tới sự phát triển tài năng trẻ và bản sắc đội tuyển.
Nhà báo Malaysia Ajitpal Singh viết trên New Straits Times: "Nhập tịch cầu thủ ngoại chỉ là giải pháp trước mắt, phát triển bóng đá trẻ mới là nền tảng vững chắc lâu dài."
Nhập tịch chỉ có thể là giải pháp tình thế, không thể thay thế được nền tảng đào tạo trẻ bài bản. Việt Nam cần đẩy mạnh đầu tư cho các học viện, nâng cao chất lượng giải quốc nội và xây dựng môi trường cạnh tranh lành mạnh để cầu thủ trẻ phát triển tối đa tiềm năng.
Thành công từ Nhật Bản và Uzbekistan chứng minh rằng với tầm nhìn dài hạn và đầu tư đúng đắn vào con người, Việt Nam hoàn toàn có thể tạo dựng nền bóng đá mạnh mẽ, có bản sắc riêng và sẵn sàng cạnh tranh quốc tế. Đây chính là con đường bền vững mà bóng đá Việt Nam đang khao khát theo đuổi.
Tương lai bóng đá Việt Nam nằm ở quyết tâm xây dựng từ nền tảng đào tạo trẻ, không phải chạy theo thành tích trước mắt bằng nhập tịch ồ ạt.
