Bàn thắng vàng là gì? Vì sao FIFA ngừng áp dụng?

Bàn thắng vàng là gì? 

Để người mới xem dễ hình dung, hãy tưởng tượng hiệp phụ như một trận đấu thu nhỏ, nhưng thay vì phải chờ hết 30 phút, chỉ cần một đội ghi bàn là trận đấu chấm dứt ngay lập tức.

Đó chính là bàn thắng vàng (Golden Goal) – một luật được FIFA đưa vào đầu thập niên 1990 nhằm làm cho hiệp phụ bớt căng cứng và khuyến khích các đội tấn công.

Trong hệ thống luật hiện hành của IFAB (Laws of the Game 2024/2025), không còn khái niệm này. Luật chỉ quy định:

Theo Luật 7 – Thời gian thi đấu (IFAB 2024/25):“Hiệp phụ gồm hai hiệp bằng nhau, mỗi hiệp không dài quá 15 phút.”

Không có bất kỳ câu nào cho phép dừng trận đấu ngay khi một đội ghi bàn. Điều này cho thấy bàn thắng vàng chỉ còn thuộc về lịch sử – không phải luật đang được dùng.

Bàn thắng vàng từng được áp dụng như thế nào?

Khi còn tồn tại, Bàn thắng Vàng luôn xuất hiện trong các trận loại trực tiếp – nơi cần xác định đội đi tiếp.

Hiệp phụ dưới dạng “cái chết bất ngờ”

Nếu 90 phút hòa nhau, hai đội bước vào hiệp phụ. Nhưng thay vì đá hết 30 phút như hiện nay, họ chơi trong trạng thái “ai ghi trước – người đó thắng ngay”.

Nghe có vẻ hấp dẫn, nhưng thực tế lại phức tạp hơn nhiều.

Tâm lý thay đổi toàn bộ cách chơi

FIFA kỳ vọng các đội sẽ tấn công mạnh mẽ hơn. Nhưng hiệp phụ Golden Goal lại khiến cầu thủ… thận trọng hơn bao giờ hết. Bởi một sai lầm nhỏ cũng đồng nghĩa với việc bị loại ngay lập tức.

Thay vì cởi mở, nhiều trận đấu trở nên chặt chẽ đến nghẹt thở.

Sự thử nghiệm khác – Bàn thắng bạc (Silver Goal)

Tới EURO 2004, UEFA thử thêm một biến thể gọi là bàn thắng bạc. Theo đó, trong hiệp phụ, đội nào ghi được nhiều bàn thắng hơn trong một hiệp phụ sẽ thắng trận đấu ngay lập tức, dù trận đấu chưa kết thúc hiệp phụ đó. 

Nhưng kết quả cũng không khá hơn, và cả hai luật đều bị bãi bỏ ngay trong năm 2004. 

Một trong những khoảnh khắc nổi tiếng nhất gắn liền với “bàn thắng vàng” diễn ra ở vòng 1/8 World Cup 2002, khi Hàn Quốc đối đầu Italia. Trận đấu ấy căng thẳng đến nghẹt thở: Italia dẫn trước, Hàn Quốc gỡ hòa, rồi hai đội kéo nhau vào hiệp phụ trong tiếng hò reo dồn dập của hơn 40 nghìn khán giả chủ nhà.

Hiệp phụ khi ấy áp dụng bàn thắng vàng. Và đúng phút 117, Ahn Jung-hwan bật cao đánh đầu tung lưới Buffon. Khoảnh khắc bóng chạm lưới, sân vận động World Cup Stadium như nổ tung. Cầu thủ Hàn Quốc lao vào ôm nhau, người Ý gục xuống ngay lập tức, bởi họ biết trận đấu đã kết thúc trong khoảnh khắc ấy. Không còn thời gian để sửa sai, không có cơ hội để chiến đấu thêm một phút nào nữa.

Đó là một trong những lần cuối cùng bóng đá thế giới chứng kiến một trận knock-out World Cup kết thúc bằng bàn thắng vàng – một kết thúc bất ngờ, tàn nhẫn nhưng cũng cực kỳ giàu cảm xúc.

Trận đấu này trở thành cột mốc quan trọng trong tranh luận về sự công bằng của Golden Goal, nhất là khi nó loại một ứng viên lớn như Ý trong tình huống đầy áp lực.

Vì sao FIFA quyết định loại bỏ bàn thắng vàng?

Sau hơn 10 năm thử nghiệm, FIFA và IFAB thống nhất rằng Bàn thắng vàng không mang lại hiệu quả như mong đợi. Có ba nhóm lý do rõ ràng:

Không giúp trận đấu tấn công hơn

Mục đích ban đầu là khiến hiệp phụ sôi động, nhưng thực tế khiến các đội trở nên phòng ngự nhiều hơn. Bên cạnh đó, ít ai dám dâng cao vì sợ thua ngay lập tức. Hiệp phụ đôi khi còn chậm hơn thời gian đá chính.

Tạo áp lực quá lớn lên trọng tài và cầu thủ

Một tình huống gây tranh cãi trong hiệp phụ có thể kết thúc cả trận đấu mà không có cơ hội để “sửa chữa”. Ngoài ra, FIFA nhận thấy rủi ro này quá cao.

Gây cảm giác thiếu công bằng

Nhiều HLV và cầu thủ cho rằng hiệp phụ nên được chơi trọn vẹn 30 phút. Đội thủng lưới không có cơ hội phản công. Một khoảnh khắc bất cẩn có thể xóa bỏ cả trận đấu tốt.

Kết quả là từ năm 2004, FIFA chính thức loại bỏ Golden Goal và Silver Goal khỏi mọi giải đấu. Từ đó đến nay, bóng đá chỉ sử dụng hiệp phụ 30 phút và, nếu cần, luân lưu 11m.

Những câu hỏi người xem thường nhầm lẫn

Bàn thắng vàng có còn ở bất kỳ giải nào không?

Không. Kể từ 2004, tất cả các giải quốc tế và cấp CLB đã đồng bộ bỏ luật này.

Tại sao highlight World Cup 2002 lại có hai trận thắng bằng Bàn thắng vàng?

Vì thời điểm đó luật vẫn còn hiệu lực. Bên cạnh Hàn Quốc – Ý, trận Senegal – Thụy Điển cũng kết thúc bằng bàn thắng vàng của Henri Camara.

IFAB 2024/2025 có nhắc lại Bàn thắng vàng không?

Không. Luật chỉ quy định hiệp phụ gồm hai hiệp 15 phút theo Luật 7, không có cơ chế kết thúc sớm.

Bàn thắng vàng từng mang lại nhiều khoảnh khắc khó quên, tạo ra cảm giác kịch tính và bất ngờ mà bóng đá hiếm khi có. Nhưng khi phân tích sâu hơn, FIFA nhận ra rằng sự kịch tính này có giá quá đắt: nó khiến một trận đấu trở nên nặng nề, căng thẳng và đôi khi thiếu công bằng.

Việc loại bỏ bàn thắng vàng kể từ năm 2004 giúp bóng đá trở về sự cân bằng cơ bản: hiệp phụ vẫn có ý nghĩa, nhưng không phải cuộc chơi của “ai sai trước người đó thua ngay”.

Gợi ý các bài liên quan:

• Hiệp phụ là gì? Khác thế nào với đá luân lưu và luật áp dụng mới

• Penalty là gì? Luật đá phạt đền & những sai lầm thường gặp

• VAR là gì? Luật sử dụng, tình huống can thiệp và tranh cãi thực tế